W Polsce prowadzi się setki tysięcy rejestrów, ewidencji i spisów: osób, majątku i praw do niego, koncesji i zezwoleń, pojazdów, uprawnień zawodowych, przywilejów i kar nałożonych na obywateli. Zajmują się tym dziesiątki tysięcy pracowników – urzędów, sądów, banków, szkół, parafii, policji oraz tajnych służb. Często – bez sensu. Wiele rejestrów i banków danych powiela się (są na przykład aż trzy banki dawców szpiku). Równie wielu brakuje. Ogromnych zbiorów informacji nie łączy się i nie udostępnia, choćby poprzez Internet. Do wielu archiwów jeszcze w ogóle nie zajrzał komputer. Ojczyzna staje się coraz bardziej demokratyczna, ale obywatelom – wygląda na to – zagraża nowy totalitaryzm: niekontrolowana wszechwiedza różnych instytucji na ich temat. Wszechwiedza, dodajmy, chaotyczna, w której panuje gigantyczny bałagan. Tam gdzie Amerykaninowi czy Norwegowi wystarcza jeden numer, np. ubezpieczenia społecznego, Polak rejestrowy występuje w kilkunastu postaciach. Skoro każdy ma PESEL, to po co mu jeszcze podatkowy NIP? Końca tego numerowania nie widać, podobnie jak i porządkowania systemów rejestrów, z których wiele działa bez podstawy prawnej albo – co gorsza – przekracza ramy prawa. Oto co wie o każdym z nas kartotekowy Wielki Brat.
Jerzy Wierchowicz. Przewodniczący klubu parlamentarnego Unii Wolności
Wniosek posłów SLD o wyrażenie wotum nieufności Markowi Biernackiemu, szefowi MSWiA, został odrzucony (155 głosów – za, 240 – przeciw). Odwołanie ministra z zaledwie sześciomiesięcznym stażem miało być pretekstem do parlamentarnej dyskusji na temat bezpieczeństwa. Skończyło się kłótnią reprezentantów koalicji i opozycji. Tymczasem bez ich porozumienia i współdziałania państwo może stracić kontrolę nad respektowaniem prawa w Polsce.
Ostatnią, krótką, choć prawdziwą, zimę mieliśmy jesienią. Lato zaś wybuchło pod koniec kwietnia, czyli w środku kalendarzowej wiosny. Wszystko zapewne po to, abyśmy z kolei wiosnę mieli w lecie. Krótko mówiąc – pomieszanie z poplątaniem. Tylko po co i dlaczego?
To tak naprawdę próba zamachu stanu. Konserwatyści, którzy w lutowych wyborach parlamentarnych ponieśli haniebną klęskę, wciąż kontrolują aparat przemocy i sądy. Wykorzystują ostatnie tygodnie przed inauguracją nowego parlamentu i zamykają niepokorne gazety popierające reformatorskiego prezydenta Chatamiego licząc na... Właśnie, na co?
Nie muszą czekać i prosić. Lepiej od „ludzi z ulicy” są traktowani w bankach, towarzystwach ubezpieczeniowych, lecznicach, na lotniskach, przejściach granicznych i w hotelach. Mają przywileje u dealerów samochodów, telefonów, komputerów. Dostają najlepsze i często bezpłatne miejsca w wydzielonych sektorach na premierach, koncertach, imprezach sportowych i podczas papieskich wizyt. Oferuje się im karty wstępu do ekskluzywnych klubów, organizuje się „uroczyste otwarcia”, promocje, aukcje i turnieje tenisowe. Sadzą własne drzewka. VIP-y, czyli Bardzo Ważne Osoby – demokratyczna arystokracja.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności możliwe będzie tylko po zapłaceniu ceny wskazanej przez dotychczasowego właściciela, czyli przez gminę. Tym samym Trybunał uchylił jedną z najdziwniejszych regulacji prawnych uchwalonych przez Sejm RP. Przez dwa lata praktycznie za darmo można było na własność przejmować dzierżawione mienie. Nie wiadomo, ile osób z ponad miliona wieczystych dzierżawców skorzystało z tego nieoczekiwanego dobrodziejstwa. Pewne jest, że na mocy ustawy, sprzecznej z konstytucją i z rozumem, rozdano – tym, którzy potrafili to sobie załatwić – cudzy majątek wart setki milionów złotych.
170 lat temu Poznań otrzymał niezwykły dar. Edward hrabia Raczyński ofiarował miastu bibliotekę i bezcenny rodzinny księgozbiór dla „ułatwienia każdemu środków nabywania nauk i wiadomości”. Grunt przylegający do budynku biblioteki Raczyński przeznaczył na jej przyszłą rozbudowę. Komunistyczna władza upaństwowiła należącą do miasta działkę, po czym przekazała ją państwowej firmie. Ostateczny zabór fundacyjnego gruntu dokonał się w III RP.
Rada Miasta i Gminy Chorzele (północne Mazowsze) odwołała ze stanowiska dotychczasowego burmistrza i od razu wybrała nowego. Odsunięty od władzy poskarżył się wojewodzie, a ten uznał operację rady za nielegalną. Nic jednak nie wskórał, bo miasteczkiem rządzą teraz twarde zasady wojny na górze. Burmistrzów jest więc dwóch.
To, żeby pół świata posadzić na krzesłach z własnej fabryki, nie przeszło im przez głowę, gdy zaczynali. Dziś o krzesłach wiedzą prawie wszystko, wyprodukowali ich blisko 8 mln.
W minioną sobotę na kilka godzin zjechał do Gniezna Sejm. Posłowie podjęli uchwałę w 1000 rocznicę Zjazdu Gnieźnieńskiego, zjedli obiad i udali się na weekend. W Gnieźnie została po nich odremontowana aula, pięćset nowiutkich foteli oraz wątpliwość, czy tak spektakularne, historyczne wydarzenie w ogóle jest Gnieznu do czegoś potrzebne.
Szturm uzbrojonych agentów federalnych na dom krewnych Eliana Gonzaleza w Miami był kulminacją trwającego przez pięć miesięcy rodzinno-politycznego melodramatu. Dalszy ciąg jest właściwie przesądzony – sześciolatek nie dostanie azylu w USA wbrew woli ojca i wróci z nim na Kubę. Sprawa z powodu apelacji może się przeciągać, ale emocje będą opadać i w końcu wygasną.
Znokautowany, jak się wydawało, Vladimir Mecziar – pozbawiony urzędu premiera i czci – otrząsnął się i wrócił do walki. Jego partia chce zdyskontować niedawne zatrzymanie swego lidera przez policję do rozkręcenia kampanii na rzecz przyspieszonych wyborów. Mecziarowi, jak na byłego boksera przystało, niegroźny jest żaden cios.
O godzinie 7.20 starszy sierżant K. mel-dował z Posterunku Obserwacyjnego 69: „Stado owiec weszło na pole minowe”. Przepisy stanowią, że interwencja jest zbędna, gdy zwierzęta pasą się na ziemi niczyjej, między Syrią a Izraelem. Często, szczególnie nocami, hasają tu wilki, a po izraelskiej stronie dziki tarzają się w mokradłach. Bywa, że kłusownik albo pasterz zapędzą się w te strony; bywa też, że znajdują śmierć w tym tak sielsko wyglądającym krajobrazie.
„There was a young lady in Sweden/who dreamed she was sinning in Eden/She awoke from the dream/with a terrible scream/for there was no sinning/ or Eden, just Sweden”, czyli: Raz w Szwecji pewna nieletnia podwika/Śniła, że w raju nieziemsko się bzyka./Z krzykiem budzi się goła/Patrzy: Szwedzi dokoła/Bo jest w Szwecji, a raj ze snu gdzieś znika. (Tłum. Marek R. Groński).
z Timothym Gartonem Ashem, historykiem brytyjskim, rozmowa o europejskich bólach głowy
[dla każdego]
[dla najbardziej wytrwałych]
Zygmunt Mycielski myślał w sposób z gruntu samodzielny, odporny na ciśnienie wszelkich propagand, kierując się tym, co widział, słyszał i czytał. Spojrzenie miał ostre, rozmówców różnorodnych, lektury rozległe. Złudzeń żadnych, natomiast zadziwiająco trafne zrozumienie mechanizmów ustroju. I jasność co do odgrywanej przez siebie roli.
Krytycy i eksperci artystyczni, którzy w gmachu Zachęty dyskutowali nad przeprowadzonym przez „Politykę” rankingiem dziesięciu najwybitniejszych twórców XX wieku oraz wystawą, która z niego wynikła (POLITYKA 14) – poświęcili sporo uwagi temu, co napisałem w artykule „Punktacja wzlotów” (POLITYKA 11).
Jak już kiedyś zauważył Gombrowicz, Polacy mają skłonność do zachwytu nad południowcami. W czasach zamierzchłych idolem był Rudolf Valentino, dziś jest Antonio Banderas. Gwiazdy Północy przestają nas bawić, bo zimne i nieprzystępne. Argentyńczyk, Hiszpan, Wenezuelka – oto bohaterowie naszych marzeń. Brazylijskie telenowele i kubańska muzyka pięknie komponują się ze swojskimi klimatami.
Równo 50 lat temu zmarł Wacław Niżyński, przez wielu uważany za najwybitniejszego tancerza baletowego wszech czasów. Był podziwiany i wielbiony, pisano o nim: „anioł, geniusz, boski tancerz”. Autorzy książki „1000 postaci tysiąclecia” umieścili go na 405 miejscu, przed Chopinem, Engelsem, Chaplinem. Stał się legendą, a przecież na scenie występował zaledwie przez dziesięć sezonów.
Konflikt pomiędzy operatorami satelitarnych platform cyfrowych na polskim rynku przybiera na sile – dla przeciętnego telewidza jest on coraz mniej zrozumiały i nawet znawcom tematu coraz trudniej wytłumaczyć, kto z kim w tej wojnie jest sojusznikiem, a kto wrogiem.
[złamane pióro]
[tylko dla znawców]
[nie zaszkodzi przeczytać]
Śląsk jest największym dłużnikiem podatkowym kraju. Tylko w ubiegłym roku nie odprowadzono stąd do państwowej kasy 2 mld zł. Dwie trzecie wszystkich zaległości przypada na górnictwo. Kopalnie nie płacą w całości żadnego z wymaganych podatków. Do tej pory prezesi państwowych spółek nie ponosili za to konsekwencji. Byli też rozgrzeszani przez ministrów, reprezentantów Skarbu Państwa, którzy każdego roku udzielali im skwitowania. Śląski fiskus – w imię zasady sprawiedliwości podatkowej – chce skończyć z dotychczasową pobłażliwością.
Klienci kas mieszkaniowych do tej pory tylko oszczędzali. Teraz sytuacja się odwraca. Coraz liczniejsza grupa zwraca się do swoich banków o uprzywilejowany, należny im kredyt. Przy tej okazji czekają ich liczne niespodzianki. Najczęściej są nieprzyjemne.
W eterze panowałby spokój i porządek, gdyby nie Bielsko-Biała – prawdziwe siedlisko piratów. Średnio 150 skarg rocznie dotyczących zakłóceń. Co drugi dzień. A bywały lata, że wpływało ich i ponad 500.
– Zżyliśmy się z tym pomnikiem, wrósł w krajobraz – mówi Czesław Lejnik, rzecznik prasowy Urzędu Miasta Słupska. – Nazywają go obraźliwie „Żyrantem” i malują sprayem – oburzają się damniczanie. Rzeczywiście, na cokole pomnika widnieje napis: „Nie płacz ośle”. Słupszczanie tłumaczą, że określenie „Żyrant” wzięło się z sympatii, bo goły i stoi tyłem do banku.
Wyścig po sukces zaczyna się coraz wcześniej. Ukończenie elitarnego liceum coraz bardziej determinuje życiowe szanse, daje dobry strat i niemal pewny indeks na wybrany kierunek studiów. Najlepsze warszawskie szkoły zdecydowały się na przeprowadzenie wcześniejszych egzaminów, aby z masy kilkunastu tysięcy ósmoklasistów wyłowić najzdolniejszych. Zdawanie do dwóch, trzech szkół było w tym roku normą. Rekordziści próbowali zdawać nawet do czterech fundując sobie pierwszy dorosły stres w swoim 15-letnim życiu.
W USA leki psychotropowe coraz częściej zastępują tradycyjne metody wychowawcze. Miliony dzieci są codziennie faszerowane pigułkami, które mają poprawić im nastrój i stopnie, zwiększyć koncentrację, uspokoić nadaktywnych, zaś nieśmiałych zamienić w przebojowych zwycięzców. Nikt nie wie, jak wpłynie to na rozwój dzieci. Jakie będą dalekosiężne efekty tego niekontrolowanego eksperymentu.
Jedno z ciekawszych przedsięwzięć technologicznych ostatniej dekady XX wieku nie zdołało przekonać wystarczającej liczby klientów. 12 lat pracy, kilkanaście lotów statków kosmicznych i ponad 5 mld zainwestowanych dolarów poszło w błoto. A dokładniej, spłonie w ziemskiej atmosferze – taki bowiem los czeka w najbliższym czasie 88 satelitów obsługujących system telefonii, który miał ogarnąć wszystkie zakątki Ziemi.
Jeszcze kilka lat temu największym wrogiem polskiego archeologa był polski chłop. Ten, co za żadne starożytne skarby nie pozwoli sobie przekopać pola z kapustą. Chłopa z siekierą zastąpił jednak z czasem miastowy z wykrywaczem metalu. Hobbysta doskonale obyty w terenie i regułach wykopaliskowej odmiany ciuciubabki.
Pojęcie doktoranta jest w polskim prawie równie abstrakcyjne, jak śnieżyca w lipcu. Tymczasem uczestnicy dziennych studiów doktoranckich stanowią coraz liczniejszą grupę młodych ludzi, którzy w przyszłości uformują kadrę naukową w naszym kraju.
Podobno nic tak nie obraża prawdziwego kibica Polonii Warszawa jak dowcipy z klubowych czarnych koszulek – że innych nie było w sklepie albo że założyciele klubu kupowali je po pijanemu. Teraz jednak mało kto żartuje z Polonii: piłkarze tego historycznego klubu, założonego jeszcze pod zaborami, mają szansę zdobyć mistrzostwo Polski. Po 54 latach od poprzedniego tytułu.
Później niż inne kraje Austria podjęła się rozrachunku z przeszłością. W 1998 r. powołana została komisja historyków, i jest to – jak mówi jej przewodniczący dr Klemens Jabloner – poważny krok w kierunku zbadania i wyrównania krzywd przeszłości, w tym także wypłaty odszkodowań dla cudzoziemców, uprowadzonych w latach wojny ze swych krajów i zatrudnionych przymusowo w austriackiej gospodarce.
Wydana właśnie w Polsce książka Icchaka Cukiermana – zastępcy komendanta Żydowskiej Organizacji Bojowej w Warszawie – to dzieło niezwykłe. Dojmujące świadectwo prawdy o najstraszniejszym czasie wojennym, nie pomijające tematów, które do dziś historycy czy publicyści wahają się poruszyć.
Poranne programy dla dzieci, TVP 1
Teatr Telewizji, TVP1, TVP2
W Araouane, na północy Mali, deszcz spadł ostatni raz 54 lata temu. Trzy godziny po świcie i dwie przed zmierzchem, tylko wtedy daje się wytrzymać. Kiedy słońce powoli rusza ku zenitowi, zrywa się wschodni wiatr. Niesie mikroskopijne grudki piachu, wciskając je w oczy, uszy, nozdrza, w pokarm i wodę, w każde zagłębienie turbanu. Temperatura w cieniu dawno już przekroczyła czterdziestą kreskę, w słońcu to już piekło. Araouane to piekło. Żyje w nim stu pięćdziesięciu ludzi. Kiedyś było ich trzy tysiące. Ale piach zabiera wszystko. Domy, w których rodzili się najstarsi mieszkańcy osady, leżą teraz kilkanaście, kilkadziesiąt metrów pod ziemią.