100 najbiedniejszych Polaków

Nasz Grass

Günter Grass laureatem literackiej Nagrody Nobla. Gdańsk ma swego noblistę! Dokładnie czterdzieści lat po debiucie "Blaszanego bębenka" Akademia Szwedzka wyróżniła pisarza, który od dawna budzi tak w Niemczech jak i za granicą ogromne emocje. Dla jednych bardzo szybko stał się odnowicielem niemieckiego języka, socjaldemokratycznym sumieniem Niemiec, dla drugich - "bluźniercą", "pornografem", "pinczerem" i "muchą plujką". Tak określali Grassa niemieccy chadecy.

Kaukaska karta

Od 17 września trwają regularne bombardowania Czeczenii. Początkowo celem nalotów były tereny graniczące z Dagestanem, wkrótce stała się nim stolica, Grozny, oraz infrastruktura gospodarcza i komunikacyjna zbuntowanej republiki: telewizja, drogi, rafinerie ropy. 1 października granicę administracyjną Czeczenii przekroczyły kolumny federalnych wojsk pancernych i zainstalowały się w jej północnych rejonach.

Ciuciubabka

W minionym tygodniu, jak zwykle w ostatniej chwili, rząd przyjął projekt budżetu państwa na 2000 r. i przesłał go do Sejmu. Zanim parlament go uchwali, stanie się przedmiotem - oby wnikliwych - analiz, grupowego lobbingu i politycznych zmagań. Zajęcie jest żmudne, ale wyjątkowo ważne. Dzieli się przecież największe pieniądze, jakie są w Polsce do wydania.

Korkociąg

Rada Krajowa Unii Wolności w trakcie niedzielnych, dramatycznie przerwanych na tydzień, obrad potwierdziła wolę kontynuowania koalicji z AWS, ale zażądała radykalnych zmian w sposobie rządzenia, nie wykluczając zmiany rządu. Stanowisko takie przyjęto przy zaledwie trzech głosach sprzeciwu, co oznacza, że w Unii po raz pierwszy z taką siłą pojawiła się wola wyjścia z tego korkociągu, w jaki wpadła i koalicja, i rząd. To "wyjście" można rozumieć także dosłownie, jako wyjście z rządu.

Sędzio, osądź się sam

Krajowa Rada Sądownictwa, która obradowała w ubiegłym tygodniu, słusznie alarmuje, że sądy są zaniedbane i zacofane technicznie (na przykład akta dalej zszywa się ręcznie - igłą i dratwą), warunki pracy często urągają przyzwoitości, a pracownicy zarabiają grosze. Choć uważam, że sądy trzeba doposażyć w pierwszej kolejności, zwłaszcza iż na siebie zarabiają - program naprawczy nie może być wyłącznie związany z żądaniem nowych nakładów pieniężnych. W Polsce nastąpiła zapaść wymiaru sprawiedliwości. W sądach zalegają setki tysięcy spraw, na wyroki czeka się bardzo długo, całymi latami. W najgorszym poczuciu - bo w poczuciu bezsilności.

Na prewencji ciąży odium zomowskiej niesławy

Dwadzieścia dwa policyjne oddziały prewencji. Nawet w samej policji nazywają ich: mięso armatnie, pałkersi, zomoza. Umieszczono ich w najgorszej grupie płac i na dnie w hierarchii zawodowej. Drgnęło niedawno.

Burmistrz Staszek, harcmistrz Wojtek

Pewnego pięknego wiosennego dnia 1999 r. Janusz Włodarski, właściciel cukierni Jedyna w podkrakowskich Niepołomicach, stał się wywrotowcem. Przyszła go przepytywać policja. Potem dostał wezwanie do krakowskiej prokuratury. Janusz Włodarski nie zaczął produkować granatów zamiast szarlotek, ale odważył się wyłożyć w swej kawiarni sygnalny numer "Samorządowych Wiadomości Niepołomickich".

Szatan prasowy

Niedługo po tym, jak cała Polska z radia i telewizji dowiedziała się, że po 76-tysięcznym Ostrowie Wielkopolskim krąży szatan w czarnej limuzynie i skutecznie przepowiada ludziom śmierć, prezydent Mirosław Kruszyński odebrał z Warszawy telefon z gratulacjami: Ale wymyśliliście promocję miasta!

Hak

Śląska policja i prokuratura twierdzą, że mają mocnego haka na salony masażu, kluby nocne i agencje towarzyskie, w których kwitnie nierząd, sutenerstwo i stręczycielstwo. Jeżeli w trakcie masażu erotycznego dojdzie do orgazmu - uważają - wtedy jest to czynność seksualna, za którą masażystka (masażysta) i właściciel agencji dostają pieniądze. Czerpią więc korzyści majątkowe z nierządu, a to jest karalne.

Pius XII a Żydzi. Czy papież był antysemitą?

John Cornwell tłumaczył, że zamierzał bronić Piusa XII przed zarzutem milczenia o zagładzie Żydów. Ale w miarę, jak studiował temat, ogarniało go przerażenie. Zamiast obrony napisał książkę–oskarżenie. Przypieczętował tytułem: „Hitler's Pope” – Papież Hitlera.

Pseudonim: Emir

Nigdy jeszcze islamski terroryzm nie miał tak wyraźnego oblicza, znanego nie tylko z prasy, ale również listów gończych. Osama ibn Ladin uważany jest przez Amerykanów za najgroźniejszego terrorystę świata, ale dla milionów muzułmanów jest niemal prorokiem, kimś, kogo Bóg naznaczył do wypełnienia wielkich celów. Obecnie Ladin prowadzi wojnę z Rosjanami na Kaukazie, ale twierdzi, że tak naprawdę interesuje go pognębienie Szatana, czyli Ameryki.

Duża mniejszość

Dziewięciu arabskich obywateli Izraela zostało aresztowanych za udział w zamachach terrorystycznych. Po raz pierwszy w dziejach współczesnego państwa żydowskiego Arabowie izraelscy ulegli wpływom fundamentalistycznych organizacji islamskich. Po wysadzeniu w powietrze samochodów-pułapek w Hajfie i Tyberiadzie, fundamentaliści grożą zakłóceniem zapowiadanej na marzec wizyty papieża. Szin-Bet, izraelska służba bezpieczeństwa, domaga się delegalizacji tego ruchu.

Mistrz portretu

Jeśli nie liczyć żołnierzy, pierwszymi Europejczykami korzystającymi w pełni z prawa do osiedlania się i pracy na całym kontynencie byli artyści. Za pierwszego prawdziwego "obywatela nowoczesnej Europy" można uznać Rubensa. Po piętach deptał mu zaś Anton van Dyck.

Kinski, moja miłość

Po zjednoczeniu Niemiec wszyscy moi znajomi zamiast się cieszyć i szukać nowych perspektyw, zaczęli się pogrążać w morzu narzekań i wzajemnych pretensji. Typowym objawem lenistwa duchowego Niemców było czekanie, że państwo za nich pozałatwia wszystkie sprawy. Mam poczucie ogromnego braku wizji, braku odwagi tych ludzi. To jest główny powód opuszczenia ojczyzny.

Zawsze Różewicz

Tadeusz Różewicz przekazał następcom niepewność jako podstawową figurę poetyckiego wyrazu u schyłku trudnego XX wieku. To ciągle jest prawdziwe i żywe.

Każdy w swoim kloszu

Przez wieki istotą teatru był spektakularny konflikt dramatyczny: ostre starcie wyrazistych, aktywnych, wielowymiarowych postaci, ich dynamiczne zmagania bądź ze sobą nawzajem, bądź z zastaną sytuacją. Współczesna dramaturgia tymczasem nie od dziś kocha się w antybohaterach: w pasywnych introwertykach, przegrywających bitwy nie tylko z wrogami i przeciwnościami losu, ale także z samymi sobą. Czy w tym wyraża się kwintesencja naszych czasów, którym teatr chciałby podsuwać lustro - czy może raczej zwierciadło ma skazę, zdającą się niebezpiecznie pogłębiać?

Duch wieje

W książce Voglera jest klimat wyczekiwania na coś, co niechybnie musi nastąpić, jest aura niepewności, złudzeń i słabnących nadziei. No, tak. Ale on tę rzecz pisał, kiedy już wszystko było poza nami. Może jednak chwycił na moment za łokieć przechodzącą obok tajemnicę tamtego czasu?

Perswazje i wycinki

Każdy minister kultury na początku ministrowania obiecuje, a potem obietnic nie dotrzymuje. Im więcej obiecuje, tym mniej dotrzymuje, bo taka jest logika każdego ministrowania i administrowania - zwłaszcza kulturą. Minister Andrzej Zakrzewski obiecywał, że będzie dążyć do zachowania tzw. substancji kultury polskiej. Niepokojące było to, iż twierdził, że liczą się nie pieniądze, a ludzie. Tymczasem substancja bez subwencji rozpowietrza się, a ktoś bez pieniędzy, żeby nawet był Bóg wie kim, nie jest uważany za człowieka.

Jak stworzyć firmę wybitną

Istnieją dwie tradycje myślenia o przedsiębiorstwie. Jedna każe postrzegać je jako integralną część społeczeństwa. Druga, jako autonomiczną instytucję o czysto ekonomicznej naturze. Nie muszę wyjaśniać, że jestem zwolennikiem tej pierwszej szkoły - upatruję w przedsiębiorstwie instytucji społecznej, stowarzyszenia osób, które podzielają te same cele i wartości. Z satysfakcją stwierdzam, że coraz więcej korporacji zachodnich przybiera taki właśnie charakter. Nie muszę też dodawać, że większość Polaków myśli w nurcie drugiej tradycji.

Imperialiści z Gdyni

Jeszcze kilka lat temu Stoczni Gdynia przepowiadano rychły upadek. Tymczasem firma nie tylko mocno stanęła na nogi, ale kupiła Stocznię Gdańską. Dziś jest liczącym się pretendentem do dwóch fińskich stoczni koncernu Kvaernera, a w kraju ostatnią deską ratunku dla bankrutujących Polskich Linii Oceanicznych. Morskie imperium Janusza Szlanty rośnie w błyskawicznym tempie. Pytanie tylko: czy na trwałych podstawach?

Kelner za kierownicą

Rządowi trudno się zdecydować, czy jego faworyzowanym dzieckiem są ludzie pracy, czy raczej przedsiębiorcy. Ci pierwsi są wprawdzie bardziej liczni, o czym przypominają nie tylko co cztery lata w czasie wyborów, ale i w masowych wystąpieniach, jak dwa tygodnie temu. Ale od tych drugich bardziej zależą wyniki gospodarki, ostatnio niepokojąco słabe, a przecież zależne nie tylko od światowych kryzysów, ale także od obciążeń pojedynczego przedsiębiorcy. Czasu na decyzję zostało rządowi niewiele: w połowie października kończą się konsultacje społeczne, wkrótce potem projekt musi się znaleźć w Sejmie. Od nowego roku ma wejść w życie znowelizowany kodeks pracy.

Nowi idole

Przez ostatnich dwieście lat bohaterem narodowym nie mógł być człowiek sukcesu. Książę Józef Poniatowski tonący w nurtach Elstery, generał Sowiński ginący na szańcach Pragi, Traugutt powieszony na stokach cytadeli - żeby wymienić tylko najmocniej osadzone w naszej świadomości historycznej nazwiska, wszyscy oni utrwalali przekonanie, iż ostatecznym losem wzorowego Polaka musi być bohaterska śmierć za ojczyznę. Zwycięstwo moralne połączone z klęską militarną i polityczną.

Alleluja i do przodu

Komitet SOS dla Radia Maryja, pod hasłem groźby likwidacji rozgłośni, organizuje "demonstrację modlitewną" na Jasnej Górze. Tymczasem nikt nie chce Radia zamknąć. Być może na kilka miesięcy zamilknie osiem stacji dla 150 tys. słuchaczy, ale i to się prawdopodobnie nie zdarzy. Jak się oblicza, Radia Maryja słucha około 4-6 mln ludzi.

Diagnoza jak wyrok

Mit choroby rzekomo nieuleczalnej i śmiertelnej stał się barierą utrudniającą współpracę lekarzy z rodzicami chorych dzieci. Jedni i drudzy w walce o ich życie czują się samotni, co utrudnia dzieciom przetrwanie choroby.

Nowy, lepszy człowiek

Wzbogacając genetycznie mysie embriony, biolodzy z Uniwersytetu Princeton wyhodowali superzdolne myszy, udowadniając, że poprawianie natury na wczesnym etapie rozwoju jest stosunkowo proste. Czy oznacza to początek eugeniki doborowych dzieci i ewolucji homo sapiens, kierowanej przez niego samego?

Wołanie o rozum

W Warszawie już po raz trzeci odbyła się wielka manifestacja poparcia dla rozumu i wiedzy - Festiwal Nauki. Naukowcy stwierdzili, że najlepiej udowodnią potrzebę swego istnienia i inwestycji w naukę otwierając podwoje laboratoriów. Z ich zaproszenia skorzystały dziesiątki tysięcy ludzi.

Śmieszna rura

Piętro wyżej

Luźne hipotezy genetyczne

Donoś dziecię!

Czas jednej ulicy

Są miejsca, gdzie czas się zatrzymał, jak na fotografii w kolorze sepii. Ta ulica jest inna. Czas wyciska w niej swoje znaki jak w plastelinie. Czasem jedne na drugich, ale większość obok siebie. To ulica Okrężna na warszawskiej Sadybie. 145 numerów. Nie ma jedynki. Działki od 25 do 29 zajął hotel robotniczy. Dwójka, zamiast na początku, jest gdzieś w środku ulicy.