Żanna Niemcowa dla „Polityki”. Wojna daje Putinowi władzę. Jeśli złapie oddech, będzie jeszcze gorzej

Żanna Niemcowa, córka zamordowanego rosyjskiego opozycjonisty, o tym, jak powinna się skończyć wojna w Ukrainie. I co robił w jej otoczeniu szpieg Pablo González.

Z Żanną Niemcową spotkaliśmy się w niewielkiej kawiarence opodal Uniwersytetu Karola w Pradze. Rosję opuściła 10 lat temu po tym, gdy w centrum Moskwy, niedaleko Kremla, został zastrzelony jej ojciec Borys Niemcow. Żanna od początku twierdziła, że mord miał podłoże polityczne, a na ławie oskarżonych zabrakło organizatorów i zleceniodawców zbrodni.

Borys Niemcow był jednym z najważniejszych i najbardziej wpływowych krytyków putinowskiej Rosji. Piętnował korupcję, łamanie praw człowieka, organizował protesty obywatelskie, był przeciwnikiem aneksji Krymu. W czasach Borysa Jelcyna – gubernator, minister ds. paliw i energetyki, a nawet wicepremier. Kiedyś uważano, że ten demokrata i liberał może się stać przywódcą nowoczesnej Rosji. Ale w erze Putina kraj poszedł w zupełnie innym kierunku.

Żanna urodziła się w 1984 r. w mieście Gorki (obecnie Niżnyj Nowgorod). Rodzice poznali się na studiach i rozstali dość wcześnie. Matka Raisa Niemcowa nie zajmowała się działalnością polityczną, do dziś niezwykle rzadko wypowiada się publicznie. Żanna jest absolwentką MGIMO (Moskiewskiego Państwowego Instytutu Stosunków Międzynarodowych przy MSZ Rosji) ze specjalizacją ekonomiczną. Skończyła też wydział prawa. Krótko działała w demokratycznym Sojuszu Sił Prawicowych (SPS). Potem przez lata pracowała jako dziennikarka, m.in. prowadziła program w telewizji RBK – została, jak twierdzi, zwolniona ze względu na naciski Kremla.

Po wyjeździe z Rosji Niemcowa przez pięć lat pracowała w Deutsche Welle, gdzie przeprowadzała wywiady (m.in. z Borisem Johnsonem, Marco Rubio, Micheilem Saakaszwilim czy Aleksiejem Nawalnym). Potem skupiła się na działalności społecznej, m.in. w założonej przez siebie Fundacji im. Borysa Niemcowa na rzecz Wolności. W 2015 r. otrzymała Medal Solidarności Lecha Wałęsy za swoją działalność na rzecz demokracji.