Kadarka. Sięgnęła dna, odbiła się i dziś znów podbija świat

Nikt nie wie, skąd się wzięła. Kandydatek na ojczyznę ma pięć, ale do niedawna nikt nie chciał się do niej przyznać.

Dea/A. Dagli Orti/De Agostini/Getty Images Kadarka narodziła się w okolicach Jeziora Szkoderskiego, rozgraniczającego dzisiejszą Albanię i Czarnogórę.

Kadarka. Nazwa znana wszystkim. I raczej nie kojarzy się dobrze. Postkomunistyczny sikacz w dwulitrowych butlach, monopolistka dyskontowej nawet nie niskiej półki, ale wręcz posadzki. Królowa zbyt powoli wymierającej kategorii „taniego półsłodkiego”. Jest z nami od lat 90. i może dlatego niektórym tak wciąż smakuje, z sentymentu, choć przecież od dawna dostępne są lepsze wina.

Nikt nie wie, skąd się wzięła. Kandydatek na ojczyznę ma pięć, ale do niedawna nikt nie chciał się do niej przyznać. Dawniej uważający ją za swój rdzenny szczep Węgrzy po kompromitujących winach z upadających socjalistycznych kombinatów zaczęli odrzucać gorący kartofel Rumunom. Na zachodzie tego kraju, w Banacie (przez wieki wielonarodowym tyglu rumuńsko-węgiersko-słowiańsko-niemiecko- żydowskim), w XVI w. z podsuszonych gron powstało słynne podówczas czerwone słodkie Aszú. Zrobili je winiarze z południa – może Węgrzy, może Serbowie – uciekający przed tureckim najazdem. Trop pochodzenia kadarki – dawniej nazywanej na Węgrzech törökszőlő, tureckie grono – wiedzie więc dalej na południe. Zapewne narodziła się w okolicach Jeziora Szkoderskiego, rozgraniczającego dzisiejszą Albanię i Czarnogórę, bo jego słowiańskie miano – Skadar – zachowało się w nazwie odmiany. Znana dziś w Albanii jako kallmet, na peryferiach znanego winiarskiego świata rodzi piękne, wiśniowe, pikantne wina, czekające na odkrycie.

Co spowodowało upadek tak zasłużonej historycznie winorośli? Filoksera i komunizm. Straszliwa epidemia mszycy przetrzebiła uprawy w całej Europie, a gdy zaczęto je odnawiać od zera, wrażliwa na choroby odmiana o cienkiej skórze przegrała z tymi odporniejszymi, np. kékfrankosem. Potem zaś centralni planiści w rolniczym instytucie badawczym w Peczu skrzyżowali nowe, arcyplenne klony kadarki, by łatwo wyprodukować miliony litrów cienkusza.