Kultura

Betonowy brutal

„Brutalista” o brutalizmie. Ten styl rzadko starzeje się dobrze. Historia obeszła się z nim brutalnie

8 minut czytania
Dodaj do schowka
Usuń ze schowka
Wyślij emailem
Parametry czytania
Drukuj
Katowice, Osiedle Tysiąclecia 2 Katowice, Osiedle Tysiąclecia Marek Kuwak / Forum
Bohaterem głośnego filmu „Brutalista” jest architekt. W tytule chodzi o styl, w którym projektował. Postać jest fikcyjna, ale brutalizm w realny sposób odcisnął w XX w. piętno na wizerunku wielu miast na świecie.

Wchodzący właśnie na polskie ekrany film opowiada historię węgierskiego architekta László Tótha, który w 1947 r. wraz z transportem ocalałych z Holokaustu Żydów emigruje do Stanów Zjednoczonych. Osiada w Pensylwanii, ima się prostych prac fizycznych, ale dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności ma okazję podjąć się projektowego wyzwania, które zmieni jego życie.

Osadzenie akcji filmu na północno-wschodnim wybrzeżu USA wydaje się nieprzypadkowe. To właśnie tam po wojnie kształtowało się najsilniejsze środowisko nowoczesnej architektury, także brutalistycznej. Adrien Brody gra tak przekonująco, że aż chciałoby się dalej pogrzebać w biografii głównego bohatera. I choć – o czym wielokrotnie zapewniał reżyser filmu Brady Corbet – nie jest to opowieść o historycznej postaci, to jednak można się doszukać pewnych inspiracji. Przede wszystkim w osobie Marcela Breuera. Ten również był żydowskim architektem o węgierskich korzeniach, silnie związanym z modernizmem, tworzył jego fundamenty w ramach słynnego Bauhausu. Początkowo hołdował w architekturze stylowi tzw. międzynarodowemu, z czasem zbliżył się do brutalizmu. Wiele więc się zgadza.

Istotna różnica między rzeczywistym Breuerem a fikcyjnym Tóthem jest taka, że ten pierwszy, uciekając przed grozą nazizmu, trafił do USA jeszcze przed wojną, w 1937 r. Ten drugi wylądował na ziemi amerykańskiej dopiero w 1947 r. Gdyby jednak abstrahować od życiorysów, to budowla grająca w filmie centralną rolę chyba najbardziej kojarzy się ze stylem Louisa Kahna – także architekta żydowskiego, choć pochodzącego z Estonii. Wystarczy choćby rzut oka na jego realizacje, takie jak Instytut Nauk Biologicznych w La Jolla czy siedziba parlamentu Bangladeszu, wystarczy przypomnieć o jego słabości do przepuszczających światło szczelin, by odnaleźć najsilniejsze inspiracje scenografów filmu.

Polityka 5.2025 (3500) z dnia 28.01.2025; Kultura; s. 90
Oryginalny tytuł tekstu: "Betonowy brutal"

Oferta powitalna

4 zł za tydzień
przez miesiąc rok

Płatność 16 zł co 4 tygodnie przez pierwszy rok.
Później 24 zł co 4 tygodnie.

Kup dostęp
Rezygnujesz, kiedy chcesz
Oferta dla nowych subskrybentów
Zobacz inne oferty
Reklama