Iran, Nimitz, rewolucja. Co poszło nie tak? Recenzujemy nowe książki historyczne

Magiczny rok 1497, porażka rewolucji francuskiej i wojna od Pearl Harbor po Zatokę Tokijską.

materiały prasowe

Kronika jednego roku

Wojciech Iwańczak, Magiczny rok 1497, PIW, Warszawa 2024, s. 260

Czy jakieś 365 dni może być ważniejsze i ciekawsze niż inne? Mediewista Wojciech Iwańczak przekonuje, że tak. Prowadzi czytelnika przez kluczowe epizody, które kształtowały politykę, sztukę, naukę i życie codzienne Europy u schyłku XV w. Ten jeden rok ukazuje jako moment, gdy średniowiecze zderza się z renesansem, tradycja z nadchodzącymi przełomami, czas ducha z czasem nauki. Wątki wpisuje w szerszy kontekst. Prowadzi nas do Florencji Michała Anioła i Girolama Savonaroli; na uniwersytet w Bolonii, na którym Mikołaj Kopernik rozpoczyna swoje pierwsze obserwacje astronomiczne; na oceaniczne szlaki, którymi pływają Vasco da Gama i John Cabot, odkrywając nowe ziemie, a nawet wprowadza na dwór Iwana III w Moskwie. Ale nie jest to opowieść tylko o historycznych postaciach, bo bohaterem jednego z rozdziałów jest „bałtyckie tsunami”, które spustoszyło Darłowo, a innego – bunt mieszkańców Kornwalii przeciw angielskiej władzy. Są i bliższe nam akcenty, jak mająca miejsce w 1497 r. tragiczna wyprawa bukowińska Jana Olbrachta oraz dramatyczna śmierć księcia opolskiego Mikołaja II. Opowieść poprowadzona jest lekko, ciekawie, z anegdotami. Podoba mi się pomysł, by ukazać splątane procesy historyczne przez pryzmat jednego roku. I nawet jeśli autor nie wszystkich przekona, że AD 1497 był ważniejszy niż inne lata, lektura tych jedenastu rozdziałów to rodzaj autorskiej kroniki, która podsumowuje najważniejsze wydarzenia tamtego czasu.

AGNIESZKA KRZEMIŃSKA

***

Tęsknota za królem

Stephen Clarke, Rewolucja francuska... i co poszło nie tak, przeł. Magda Witkowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2024, s. 720

Czy można coś nowego opowiedzieć o rewolucji francuskiej, która została opisana z najróżniejszych perspektyw: od historycznych panoram po szczegółowe biografie, której poświęcono liczne filmy, dokumenty, sztuki teatralne?