sowiecką strefę wpływów, obecnie jako wolne, demokratyczne republiki należące do UE i NATO. Dziś Rumunię odkrywa coraz liczniejsze grono Polaków, wyjeżdżając tam w celach turystycznych, poznawczych, niektórzy decydują się też na zamieszkanie na ziemiach karpacko-naddunajskich i podjęcie tam pracy. Podążmy zatem za ich ciekawością Rumunii. Zapraszamy do lektury Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
jednym względem dotychczasowi przywódcy Stanów Zjednoczonych są do siebie podobni – to sami mężczyźni. Zapraszamy do lektury Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
w 2014 r. na okoliczność stulecia wybuchu Wielkiej Wojny. Zapraszamy do lektury Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Bliskiego Wschodu. Zapraszamy do lektury Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
. wojennych dokonań akowców. Warto więc odkurzyć sobie wiedzę w tym zakresie. A zatem – co wydarzyło się przed 80 laty? Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
(którą też warto lepiej poznać) stała się kolebką luteranizmu, inwestowali w uniwersytety. Ich zbiory dzieł sztuki można podziwiać i dziś. Zapraszamy do lektury. Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
kontekstów. Bo mimo wszystkich sporów warto wiedzieć, w jakim pejzażu społeczno-historycznym rozgrywało się na przykład to, co jedni nazywają pańszczyźnianym odrobkiem, a drudzy niewolą. Zapraszamy do uważnej lektury, Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
odległego (od nas) półwyspu Eurazji jest samo w sobie interesujące. A w dodatku ma w sobie coś z przełamywania tajemnicy, wymaga bowiem przyswojenia zupełnie innych kodów kulturowych, rozszyfrowania nieoczywistych kontekstów, osłuchania się z niespodziewanymi ciągami zdarzeń. To przepis na ekscytującą wyprawę. Zapraszamy zatem w podróż w przestrzeni i w czasie. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
ostatecznie można mówić o historycznie silnych związkach polsko-węgierskich nacechowanych – to określenie pasuje tu jak ulał – szorstką przyjaźnią. Przyjrzymy się, jak sąsiedztwo Polaków i Węgrów wyglądało przez stulecia. Zapraszamy do lektury. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
dekadach. Zapraszamy do lektury Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
”. Odtwórzmy zatem klimat lat przełomu, przypomnijmy lub przybliżmy postaci, które dały twarz wiośnie ludów w Europie Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem jubilata. Zapraszamy do lektury. Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
2013 r. Po dziesięciu latach konteksty i wnioski nie straciły nic na znaczeniu. Dlatego ponownie zapraszamy do lektury. JERZY BACZYŃSKIRedaktor Naczelny POLITYKI LESZEK BĘDKOWSKIRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Europy. Bałkany wydają się nam dalekie i egzotyczne, choć zarazem są bardzo bliskie – nie tylko w znaczeniu geograficznym – i czasami zaskakująco znajome. I o tym jest ten Pomocnik Historyczny. Zapraszamy do lektury. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
trzymał w ręku pierwsze drukowane wydanie swojej pracy – był już wtedy umierający. Rewolucjonistą został więc pośmiertnie. Poznajmy człowieka, o którym – wbrew pozorom – tak mało wiemy. Zapraszamy do lektury. Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
rozwiązania kwestii żydowskiej”. Drugi rozdział poświęcamy więc Holokaustowi. A trzeci – pamięci i niepamięci Zagłady. Całość otwiera przejmująca mowa Mariana Turskiego, jednego z nielicznych już żyjących ocalałych z Shoa, dziennikarza POLITYKI od 1957 r. Jemu dedykujemy to wydanie „Pomocnika Historycznego”. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
insurekcja 1863 r. zrodziła wielką legendę, jeden z najsilniejszych narodowych mitów, żywy do dziś kult przegranych bohaterów, moralnego zwycięstwa zwyciężonych. Z okazji 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego wznawiamy więc – przejrzany i uzupełniony – Pomocnik Historyczny poświęcony temu wydarzeniu. Jerzy BaczyńskiRedaktor Naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
stronie „winien”? Nie uprzedzając odpowiedzi, zważmy na jedno: gdy dzisiaj spieramy się o stan spraw w III RP, po ponad trzech dekadach jej urządzania, to pamiętajmy, że II RP historia podarowała tylko dwie dekady istnienia. Zapraszamy do lektury. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
władców. A wszystko to na tle Europy wstrząsanej militarnymi konfliktami, podzielonej religijnie – podobnie jak ta polsko-szwedzka dynastia, której część wyznawała luteranizm, a część katolicyzm. Zapraszamy do lektury. Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
na scenę wielkiej historii wszedł m.in. były konfederata barski, poseł ziemi nowogródzkiej Tadeusz Reytan. A jego życiorys i mitologizacja jego postaci w XIX w. obrazowo spajają oba interesujące nas wątki: jak Rzeczpospolita upadała i jakie blizny jej rozbiory po sobie zostawiły. Zapraszamy do lektury, Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
. Dlatego ta wyprawa na Daleki Wschód jest tak fascynująca. Warto zrozumieć istotę odrębności chińskiej cywilizacji. Zapraszamy w podróż w przeszłość i przyszłość. JERZY BACZYŃSKIRedaktor Naczelny POLITYKI LESZEK BĘDKOWSKIRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Maria Skłodowska-Curie). Przez wiele pokoleń francuski był językiem polityki, dyplomacji, nauki i sztuki. Lektura tego wydania pozwoli, jak sądzimy, lepiej zrozumieć Francję i Francuzów, tak mocno obecnych także w polskiej kulturze i historii. JERZY BACZYŃSKI Redaktor naczelny POLITYKI LESZEK BĘDKOWSKIRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
– ugruntowanych przez literaturę przygodową i kino z Hollywood. A więc – skąd się wziął ten nieco ekscentryczny Wuj Sam, w którym jedni widzieli w XX w. światowego żandarma, ale wielu w XXI w. chce widzieć ponownie światowego szeryfa? Zapraszamy do poznania odpowiedzi. JERZY BACZYŃSKIREDAKTOR NACZELNY POLITYKI LESZEK BĘDKOWSKIREDAKTOR POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
znane losy Ukraińców, którzy praktycznie do końca XX w. byli pozbawieni własnej, suwerennej, na dłużej zakorzenionej państwowości. Nie przytrafiło się to wielu mniejszym słowiańskim narodom. Zapraszamy do odkrywania razem z nami historii Ukrainy, więc również naszych wspólnych dziejów. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
poddanym? Z pewnością od lat dostarczają im więcej emocji niż opera mydlana. Co Elżbieta II skwitowała: „Jak w najlepszych rodzinach, także i w naszej nie brak ekscentryków, niegrzecznych dzieci i... waśni”. Zapraszamy do lektury. JOLANTA ZAREMBINA Redaktor wydaniaLESZEK BĘDKOWSKI Redaktor „Pomocników Historycznych”JERZY BACZYŃSKI Redaktor naczelny POLITYKI
mieszkanie, mały samochodzik), a kończyła – zapaścią gospodarczą, ogołoceniem rynku, zadłużeniem państwa, bezradnością władzy, narastającą frustracją społeczeństwa i powstaniem zorganizowanej opozycji demokratycznej. Zapraszamy w podróż do źródeł legendy o peerelowskiej belle époque. Jerzy Baczyńskiredaktor naczelny POLITYKI Leszek Będkowskiredaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
rozległa terytorialnie), która ostatecznie stała się federalną, demokratyczną republiką w samym centrum Europy i Unii Europejskiej. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH *** PS: Chcemy tym wydaniem „Pomocnika” uhonorować pamięć prof
opowiedzieć w 80. rocznicę ataku wojsk Hitlera na wojska Stalina. Z tą myślą wznawiamy poświęcony temu wydarzeniu – poprawiony i zaktualizowany – „Pomocnik Historyczny”. Zapraszamy do lektury JERZY BACZYŃSKI REDAKTOR NACZELNY POLITYKI Leszek Będkowski REDAKTOR POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
i napędzając statki i lokomotywy, tym samym umożliwiając tanie przemieszczanie się, skracanie dystansu ludziom, towarom oraz ideom. Świat kurczył się i otwierał równocześnie. Wróćmy zatem do korzeni, zanurzmy się w tej fascynującej i – ogólnie rzecz biorąc – pięknej epoce doniosłych zmian w niemal wszystkich dziedzinach życia ludzkości. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
nawzajem ludzie Zachodu i Chińczycy w XXI w., gdy aspirujący do roli światowego mocarstwa Pekin wszedł na nowy eurazjatycki szlak? Jak to odpowiedział Dziennikarz Czepcowi w dramacie Wyspiańskiego: „A to czytaj, kto ciekawy;/ wiecie choć, gdzie Chiny leżą?”. Zapraszamy do lektury Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Zapraszamy w podróż przez niezwykłe dzieje mieszkańców Wysp Japońskich i ich państwa.
, współredaktorki tego wydania „Pomocnika Historycznego”. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor „Pomocników Historycznych”
Leonardo da Vinci – inżynier, budowniczy, artysta, słowem – prawdziwy człowiek renesansu.
. Wymyka się ona jednoznacznemu szkolnemu porządkowi, który poszatkował oś czasu, sztywno wyznaczając na niej odcinki nazwane średniowieczem i renesansem. Pokazujemy płynność tych granic i nowe spojrzenie zarówno na Leonarda, jak i na jego czasy. Zapraszamy do lektury. Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
grono polskich bizantynistów, których skrzyknął do współpracy z nami dr Andrzej Kompa, sekretarz Komisji Bizantynologicznej Polskiego Towarzystwa Historycznego, współredaktor tego wydania „Pomocnika Historycznego”. Zapraszamy do lektury Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
ostatnio ze wspólnym podręcznikiem „Nasza historia”, którego trzeci tom niebawem wejdzie w obieg. Zapraszamy do lektury Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Adam KrzemińskiPomysłodawca wydania Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
wszystkimi tego konsekwencjami. Staraliśmy się, pokazując żołnierzy, nie zapominać, że byli także zwykłymi młodymi ludźmi. Ta opowieść niesie wiele emocji. Zapraszamy do lektury JOLANTA ZAREMBINA Redaktor wydaniaLESZEK BĘDKOWSKI Redaktor Pomocników HistorycznychJERZY BACZYŃSKI Redaktor naczelny POLITYKI
dla ojczyzny. Własne państwo bowiem można wprowadzić na karty historii, ale także je z nich wyprowadzić. Zapraszamy do lektury. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
osiągnąć na Ojcowiźnie. I tak oto historia emigracji zmusza dziś do stawiania wielu trudnych pytań. Choćby i tego: czy można wrogość do współczesnych migrantów i uchodźców pogodzić z patetyczną wizją polskiej emigracji i uchodźstwa? Zapraszamy więc do poznania dziejów (poza wszystkim – pasjonujących) wyjazdów za chlebem i wolnością z ziem polskich. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
religijnej tożsamości mają Pismo Święte, odpowiadali na wyzwania kolejnych epok? Oto fascynująca opowieść o niezwykłym pokłosiu pewnej teologicznej dysputy sprzed pięciu wieków. Zapraszamy do lektury. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
arsenałów nacjonalistycznych. Ale tym samym odwracają się tyłem do bogactwa wielokulturowej cywilizacji subkontynentu. Także w tym kontekście ta niezmierność indyjskiej różnorodności zyskuje na wartości i tym bardziej warto ją poznać. Zapraszamy do podróży w czasie. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Jak wyglądały początki osadnictwa, przymusowego i dobrowolnego, na Ziemiach Zachodnich i Północnych? Jak to zapamiętali osadnicy? Dlaczego przez kilka długich dekad żyli w strachu i niepewności losu?
Trójkę aliantów dokonujących polityczno-militarnych rozliczeń za wojnę) ani z przesłodzonym, choć sympatycznym przekazem „Samych swoich”; chcemy po prostu przybliżyć prawdziwe losy wysiedleńców i osiedleńców. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Turcja budzi kontrowersje, ale i zaciekawienie. Co ją ukształtowało?
fascynujące dzieje kilku ludów turkijskich, głównie z Azji Środkowej. Dzięki artykułom najlepszych turkologów przy lekturze tego pomocnika nie można siedzieć jak na tureckim kazaniu. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Było ich zaledwie 316, ale zadanie mieli ambitne. Jak się wyraził Winston Churchill – „podpalić Europę”. A w każdym razie okupowaną Polskę: tak skutecznie poprowadzić działania dywersyjne, żeby Niemcy przestali się tu czuć bezpiecznie.
rozwiązaniu Armii Krajowej spadochroniarzy z Anglii. Szkoda, bo ci ostatni to elita elit wojsk sprzymierzonych. Jolanta Zarembina Redaktor wydaniaLeszek Będkowski Redaktor Pomocników HistorycznychJerzy Baczyński Redaktor naczelny POLITYKI
przyczyn przestał istnieć ZSRR, który rozpadł się w 1991 r.). Czy jednak ta historia się skończyła? Czytając ten „Pomocnik Historyczny”, poznając kulisy zimnej wojny, rozglądajmy się wokół siebie: czy nie pobrzmiewa coś znajomo, czy my czegoś już nie przerabialiśmy? Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
. Zapraszamy na wędrówkę we wczesne średniowiecze na ziemiach polskich. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor Pomocników Historycznych
się, jak w sumie mało wiemy o historii Kościoła. W kraju, w którego historii i współczesności chrześcijaństwo odgrywa ogromną rolę, taka niewiedza jest (chyba) grzechem. Zapraszamy do ekumenicznej lektury, Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
pierwszym publicznym kursie takiej kolei w świecie! Za datę powstania tego środka transportu przyjmuje się dzień 27 września 1825 r., gdy skonstruowany i poprowadzony przez George’a Stephensona parowóz Locomotion No 1 pociągnął 80 ton ładunku węgla i mąki na dystansie 16 km, ze
składały się heroiczne czyny, ale też zdrady i zabójstwa, że poczucie misji ścigało się z małostkowością itd. Życzymy królewskiej lektury, Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor Pomocników Historycznych
: wschodniego i zachodniego. Przypominamy mniej znane bitwy, akty tajnej dyplomacji, wojny wywiadów, umysłów i pomysłów. Zapraszamy do lektury Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor „Pomocników Historycznych” * Jak rozpętała
do opowiedzenia historii wschodnich ziem Rzeczpospolitej bierzemy 75 rocznicę mordu katyńskiego. Nie tylko w sferze symbolicznej można tę zbrodnię potraktować jak (odwołując się do literatury) kronikę zapowiedzianej śmierci – końca świata polskich Kresów. Jerzy BaczyńskiRedaktor naczelny POLITYKI Leszek BędkowskiRedaktor „Pomocników Historycznych”