W Atenach narodziła się nasza cywilizacja, dlatego każdy coś słyszał o Akropolu, Partenonie czy Agorze, ale zapewne mało kto miał szansę zwiedzić te zabytki z jednym z najlepszych znawców starożytnej Grecji, jakim jest prof. Marek Węcowski.
Magiczny rok 1497, porażka rewolucji francuskiej i wojna od Pearl Harbor po Zatokę Tokijską.
podsumowuje najważniejsze wydarzenia tamtego czasu. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Tęsknota za królem Stephen Clarke, Rewolucja francuska... i co poszło nie tak, przeł. Magda Witkowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2024, s. 720 Czy można coś nowego opowiedzieć o rewolucji francuskiej, która została opisana z
Tajwan jest wyjątkowy niemal pod każdym względem. O tym fascynującym zakątku świata, który gości w naszej wyobraźni jako potencjalne zarzewie międzynarodowego konfliktu zbrojnego, opowiada prof. Marcin Jacoby, sinolog z SWPS.
Europejski charakter architektury Mazur, Pomorza, Wielkopolski i Dolnego Śląska to w dużej mierze zasługa Prusaków, którzy budowali dużo i solidnie, dlatego ich dzieła stoją do dziś. Oto niektóre z nich.
Reforma edukacji i szkolnictwa wyższego, a potem rozwój nauk przyrodniczych i humanistyki sprawiły, że pruska nauka zaczęła się liczyć w całej Europie.
Prusacy potrafili być romantykami.
Długo były przezroczyste. Teraz je dostrzegamy, doceniamy i obsadzamy w rolach, których im przez wieki odmawiano. Mamy coraz więcej dowodów na to, że kobiety przeszłości były silne, samodzielne i kreatywne.
Soffer, badacze dziejów koszykarstwa, tkactwa i powroźnictwa, stwierdzili w książce „The Invisible Sex: Uncovering the True Roles of Women in Prehistory”, że kobiety szyły ze skór, a potem z tkanin odzież niezbędną do życia w chłodniejszym klimacie. Robiły to chociażby dlatego, że
Ludzina jest niekaloryczna, a człowieka trudno upolować. Skąd zatem 18 tys. lat temu koło Krakowa wzięli się ludożercy? Opowiadają dr hab. Marta Połtowicz-Bobak i Dariusz Bobak.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Gdy w „Scientific Reports” pojawił się artykuł o kanibalach w Jaskini Maszyckiej, w mediach zawrzało. „Ludożercy pod Krakowem” – straszyli dziennikarze. Spodziewaliście się takiej popularności? DARIUSZ BOBAK: – Nie aż takiej, ale
Tłumaczy prof. Tomasz Mojsik, starożytnik, filolog klasyczny, znawca mitologii greckiej z uniwersytetu w Białymstoku i autor książki „Odyseusz. Biografia nieautoryzowana”.
Okazuje się, że kapkę celtyckiego DNA możemy mieć również my. Zaproszony do studia „Polityki” prof. Kontny opowiada, jak dwa miecze naprowadziły go na pewien trop.
Czytamy i recenzujemy książki: „Rewolucja 1905 roku” Tomasza Nałęcza, „Życie codzienne na dworze Wettynów” Katarzyny Kuras, „II wojna światowa na morzu” Craiga Symondsa i „Korzenie Polski” Przemysława Urbańczyka.
historyczne, unikając manipulacji i uproszczeń, godząc potrzeby tożsamościowe społeczeństwa z dążeniem do obiektywizmu naukowego. Wątpię, mnie po raz kolejny lektura utwierdziła w przekonaniu, jak bardzo enigmatyczne są nasze początki. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA Więcej w rozmowie z prof. Przemysławem Urbańczykiem w podkaście „POLITYKA o historii”
Polacy wyjątkowo chętnie mitologizują swoje pochodzenie, podczas gdy na Zachodzie ludzie chcą po prostu wiedzieć, jakich mieli przodków – opowiada paleogenetyk dr Ireneusz Stolarek.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Paleogenetykę, czyli badania pochodzenia populacji ludzkich, zapoczątkował w latach 70. XX w. Luigi Luca Cavalli-Sforza. Polegano wówczas na analizie współczesnego DNA i stosowaniu tzw. zegara molekularnego. Zakładano, że w długich skalach czasowych mutacje w genomie
Już w najstarszych wersjach legend i mitów o bogach i bohaterach była mowa o zakochaniu, zdradzie i cierpieniu z miłości.
Dr hab. Karolina Ćwiek-Rogalska pochodzi z Wałcza i zajmuje się badaniem śladów obecności poniemieckiej w okresie powojennym na Ziemiach Odzyskanych. Opowiada m.in., dlaczego Ziemie Odzyskane nie są jednorodne, kto przyjeżdżał na Zachód, jak to było z szabrowaniem poniemieckiego mienia i skąd się wziął mit zakopanych poniemieckich skarbów.
Kim byli pierwsi chrześcijanie, jak głosili Dobrą Nowinę, czym się zajmowali, czy wśród duchownych były też kobiety i dlaczego odsunięto je od ołtarza? Czy to prawda, że rzymianie chrześcijan masowo rzucali lwom na pożarcie, więc musieli potajemnie spotykać się w katakumbach?
łacina, kobiety rządziły gminami, a chrześcijanie nie byli prześladowani aż tak straszliwie, jak to przedstawiono później, i nigdy nie chowali się w rzymskich katakumbach. Z prof. Robertem Wiśniewskim rozmawia Agnieszka Krzemińska. Ten odcinek podkastu towarzyszy wznowieniu Pomocnika Historycznego
Przez długie wieki sztuka rozwijała się w ramach Kościoła, pod jego opieką lub na jego zamówienie.
Czy wiadomo, kto naprawdę napisał Ewangelie? Czy prześladowania chrześcijan były tak brutalne, jak nas uczono? Wiedza o początkach chrześcijaństwa jest niezwykle schematyczna i zmitologizowana.
, że wszyscy byli analfabetami. We właśnie wydanej po polsku książce „Fałsz. Kto pisał w imieniu Boga i dlaczego autorzy Biblii nie są tymi, za których ich mamy” przytacza szacunki, wedle których w I w. w Judei czytać umiało 3 proc. ludności, a pisać po grecku – zaledwie 1 proc. Z
Polacy, którzy w latach 20. XX w. wyjechali za pracą do Francji, żyli na granicy dwóch światów – idealizowanej ojczyzny i obcej codzienności. Dlaczego ich powroty były trudniejsze, niż się wydaje, i co sprawiło, że przez lata uznawano ich za „innych”?
pracą do Francji. Rozmowę prowadzi Agnieszka Krzemińska. Wyjazdy były możliwe dzięki międzynarodowym konwencjom między krajami, a emigranci trafiali do francuskich kopalń, fabryk oraz na wieś. Życie na obczyźnie było trudne, a powroty do Polski, choć możliwe, często wiązały się z wyzwaniami. Wielu
Dlaczego Polska nie powstała 14 kwietnia 966 r., Mieszko z zapałem handlował ludźmi, a granice jego kraju, które pokazujemy na mapach, są umowne? To wszystko tłumaczy archeolog prof. Przemysław Urbańczyk w rozmowie z Agnieszką Krzemińską.
W najnowszym odcinku „Polityka o historii” prof. Przemysław Urbańczyk, archeolog związany z UKSW, analizuje początki polskiej państwowości i podważa tradycyjne mity, które utrwaliły się przez wieki. Rozmowę prowadzi Agnieszka Krzemińska. Opowieści o początkach naszego państwa cieszą się
Europa, Azja, Amazonia. Laserowy radar namierza i mapuje ukryte starożytne ruiny, zmieniając nasze wyobrażenia o przeszłości. Lecz łopata nadal jest niezbędna.
Dlaczego wspólne gotowanie i biesiadowanie łączy? O historii jedzenia i dziejach rozwoju człowieka Agnieszka Krzemińska rozmawia z dr. Piotrem Kołodziejczykiem z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W najnowszym odcinku podkastu „Polityka o historii” Agnieszka Krzemińska zaprasza do podróży przez dzieje cywilizacji oglądane przez pryzmat jedzenia. Czy dieta może opowiedzieć historię rozwoju człowieka? Dowiadujemy się, co jedli hominini na szlaku łączącym Afrykę z Eurazją, jak
Czytamy i recenzujemy książki: „Aleksandria. Miasto, które zmieniło świat” Islama Issy, „Łódź. Ziemia wymyślona” Błażeja Ciarkowskiego oraz „Wenecja: Od Marco Polo do Casanovy” Paula Stratherna.
była miastem nieustannej walki o przetrwanie, gdzie sztuka, handel i polityka splatały się w jedno. Strathern oddaje temu hołd z rozmachem godnym weneckiego karnawału. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA
Czytamy i recenzujemy książki: „Ziemie. Historie odzyskiwania i utraty” Karoliny Ćwiek-Rogalskiej, „Kto pisze naszą historię?” Andrzeja Nowaka oraz „Krew i zgliszcza. Wielka wojna imperiów 1931–1945” Richarda Overy’ego.
tzw. Ziem Odzyskanych, które w przyszłym roku będą obchodziły 80-lecie. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Historia ma przyszłość Andrzej Nowak, Kto pisze naszą historię? Rozmowy polskie wiosną XXI wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2024, s. 520 Kto chce rządzić dzisiaj i w przyszłości, musi zapanować nad
Czy westalki często łamały śluby czystości, dlaczego córka cesarza Augusta publicznie uprawiała seks i czy w Rzymie były bizneswomen, opowiada dr Emma Southon, autorka książki o kobietach w starożytnym Rzymie.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: W antyku pisali głównie możni mężczyźni dla innych możnych mężczyzn, co w dużej mierze sprawia, że obraz Imperium Romanum jest jednostronny. Czy nie drażniło to pani podczas studiów historycznych? EMMA SOUTHON: Bardzo! Historycy mają skłonność do lansowania władców imperium
Gdy myślimy o Rumunii, staje nam przed oczami Vlad Palownik, ubrany w kostium hrabiego Drakuli, oraz komunistyczny dyktator Nicolae Ceaușescu. To już czyni jej obraz mrocznym i tajemniczym, ale też pokazuje, jak mało wiemy o historii tego kraju.
Poszukiwanie skarbów z przeszłości stało się patriotyczną odmianą grzybobrania. Polskie państwo sprzyja, archeolodzy załamują ręce.
umieścić wszędzie, ale od 1 maja 2024 r. dzięki specjalnej aplikacji każdy poszukiwacz miał dostawać koordynaty chronionych obiektów znajdujących się w obszarze planowanych przez niego eksploracji. Zachętą, aby z niej korzystać, miały być nagrody za odkryte artefakty. Jeśli detektorysta znalazłby jakieś
cierpienia prześladowanych, ani próba zwalania całej winy na Kościół i podległą mu inkwizycję, tylko wyważone studium ukazujące wieloaspektowość i złożoność średniowiecznego świata. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA
Dobre maniery nie są już w modzie? A może właśnie powstaje nowa grzeczność? Co ciekawe, choć ludzie nie kupują już dziś tak masowo podręczników savoir-vivre’u, to wciąż śledzą dyskusje o tym, co uchodzi za poprawne, a co nie.
Czy kobiety gadają trzy po trzy, a mężczyźni prawią mądrości? One używają eufemizmów, a oni klną jak szewcy? Odpowiada prof. Jolanta Szpyra-Kozłowska, językoznawczyni.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Tytuł pani książki „Marsjanie i Wenusjanki? O języku młodych Polek i Polaków” nawiązuje do książki Johna Graya, który pisał o różnicach między płciami wynikających z innego sposobu myślenia, zachowań, zainteresowań. Czy to przekłada się też na istnienie w
Nie ma złej pogody na spacer, tylko źle dobrane ubrania. A kontakt z bakteriami uodparnia dzieci – uważają Skandynawowie.
Mityczni herosi powracają niezmiennie od blisko trzech tysięcy lat – dziś także w powieściach, filmach, a ostatnio również w serialach. Skąd ta nieśmiertelność? Odpowiadają dr hab. Tomasz Mojsik i dr Maciej Paprocki.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – W netflixowym serialu „Kaos” Hera, Zeus, Posejdon i Dionizos żyją w luksusie na Olimpie, zdradzają się, są okrutni i egocentryczni. I chyba tak wyobrażali ich sobie starożytni Grecy? TOMASZ MOJSIK: – Jeff Goldblum jako Zeus to skrzyżowanie
tej książki mnóstwo się dowie, specjalista nie będzie mieć wrażenia, że mu się wciska kit. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** W skali mikro Agnieszka Cubała, Wojciech Lada, Sebastian Pawlina, Magdalena Rigamonti, Michał Wójcik, Sylwia Zientek, Przetrwać ’44. Mozaika pamięci o powstaniu warszawskim, Wielka
Cesarstwo Rzymskie robi furorę na TikToku i w Hollywood. Kto i co tak naprawdę myśli o starożytnym Rzymie i jak to się ma do prawdziwej historii?
Żyzne ziemie Cyrenajki przyciągały i Greków, i Rzymian. Przecinająca je kulturowa linia jest widoczna do dziś. Nic dziwnego, że ten region Afryki frapuje archeologów, także polskich. Opowiada o tym dr Piotr Jaworski.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – W 2001 r. rozpoczęliście badania w Ptolemais, jednym z miast krainy zwanej Cyrenajką, gdzie w ciągu 10 sezonów udało się wam odkopać 3 rzymskie domy. Wygnała was stamtąd arabska wiosna. Teraz wróciliście, chociaż sytuacja w Libii nadal jest napięta, a region, w którym
Bohater „Poematu o Cydzie” to ideał średniowiecznego rycerza, który jest u nas mało znany. Mało kto wie, że jego pierwowzór – urodzony w 1043 r. Kastylijczyk Rodrigo Díaz – nie był tak idealny jak jego literacki odpowiednik.
Rapa Nui nie była areną zbrodni ekologicznej, która doprowadziła do upadku wielkiej cywilizacji. Nowe badania dowodzą, że jej historia może wręcz stanowić pozytywną inspirację.
Celtyckie oręże znalezione na Kujawach przyprawiło archeologów o bezsenność. Co prekursorzy cywilizacyjni barbarzyńskiej Europy robili w tym miejscu w III w. p.n.e.? O wyjątkowych znaleziskach opowiada prof. Bartosz Kontny.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Celtycka broń w jeziorze to spełnienie marzeń archeologa zajmującego się orężem. Po pierwsze, dopiero od niedawna wiemy, że różne ludy praktykowały u nas rytualne wrzucanie broni do wody, a po drugie – ślady Celtów były dotąd znane głównie z południa Polski
charakter. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Idea do remontu Muzeum. Historia światowa 3. Na podbój świata 1850–2020, Krzysztof Pomian, przeł. Tomasz Stróżyński, Wydawnictwo Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk 2024, s. 927 Trzeci, liczący niemal tysiąc stron, tom historii muzeum prof. Pomiana koncentruje się na
Dlaczego młodzież pokochała ten kierunek, tłumaczą dr Anna Paradowska i prof. Marcin Jacoby.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Z wynikiem 28 osób na jedno miejsce koreanistyka na UW zajęła pierwsze miejsce (w 2022 r. – przyp. red.). Od kiedy trwa ta moda na Koreę?DR ANNA PARADOWSKA: – Choć już dwa lata temu po raz pierwszy stanęliśmy na najwyższym podium w tej uczelnianej
W podkaście Polityki prof. Marcin Jacoby przybliża fenomen chińskiej cywilizacji.
z zupełnie innego świata, to też sposób na zrozumienie ich fenomenu. Podkast po raz pierwszy został opublikowany 20.07.2022;Oryginalny tytuł: „Polityka o historii. Odc. 1”.
Nasi przodkowie częściej niż po kamień sięgali po drewno. Tylko że to materiał nietrwały. Dopiero niedawno zaczęliśmy sobie uświadamiać skalę jego znaczenia.
-wschodnimi rubieżami tej cywilizacji. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Dlaczego nie wyklęci Niezłomni czy realiści? Polskie podziemie antykomunistyczne bez patosu, Rafał Wnuk, Sławomir Poleszak, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2024, s. 867 Grubość przeszła w jakość: ta publikacja jest efektem wieloletnich
Gry komputerowe promują dziedzictwo i ratują przeszłość – przekonuje archeolog Wacław Kulczykowski. W jego doktorat zagrały dwa miliony osób.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Od kiedy gra pan w gry komputerowe? DR WACŁAW KULCZYKOWSKI: – Od 10. roku życia. Czy sprawiły, że zainteresował się pan historią? Niekoniecznie, ale na pewno pobudziły wyobraźnię i zachęciły do szukania odpowiedzi. Z tym że gdy byłem dzieckiem, gry były dla mnie
Sasi wygrali wyścig o to, kto pierwszy w Europie odkryje recepturę porcelany.
Województwo śląskie to kraina, w której człowiek najpierw przez wieki żył w zgodzie z naturą, a potem zaczął ją niemiłosiernie eksploatować i zmieniać.
żywioł wymykał się spod kontroli, pokazał pożar, który w 1913 r. wybuchł w fabryce i został zarejestrowany na taśmie przez pionierów kinematografii Antoniego i Władysława Krzemińskich. Najstarszy w Polsce kilkuminutowy dokument, zatrzymane w biegu stare maszyny i autentyczne od lat nieodnawiane wnętrza
Czy dwaj królowie z niemieckiej dynastii Wettynów, którzy z krótką przerwą zasiadali na polskim tronie 63 lata, byli dobrymi czy złymi władcami? Zależy, kogo zapytamy o opinię, przekonuje prof. Miloš Řezník, do końca marca dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie.
Po co malowaliśmy na skałach wizerunki zwierząt, ludzi, symbole? Polscy badacze dowodzą, jak plastyczne jest to zjawisko. Także w sferze interpretacji.
O repatriantach z Francji po drugiej wojnie światowej opowiada Aleksandra Suława, autorka „Przy rodzicach nie parlować”, książki uhonorowanej Nagrodą Historyczną POLITYKI jako najlepszy debiut.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – W dzieciństwie wakacje spędzałam u babci w Jedlinie-Zdroju, gdzie wielu sąsiadów „parlowało”. Francuszczyzna pana Wiktora i jego żony, którzy przyjechali z Nord-Pas-de-Calais, była dość osobliwa, za to sąsiadka z naprzeciwka, pani Regina, mówiła po parysku
Kucharze szukają inspiracji w kuchni sprzed wieków. Czy można i warto dokładnie odtwarzać jej smaki?
Co nas, Europejczyków, bardziej ukształtowało – rzymskie prawo czy chrześcijańska religia? Grecka demokracja czy kultura dworska wieków średnich?