Pisanie encyklopedii uniwersalnej to zajęcie zuchwałe. Uczeni, którzy się tego podejmują, mają nadzieję opisać rzeczywistość w sposób systematyczny i uporządkowany. Nie jest to, oczywiście, możliwe. Od dwóch tysięcy lat próby jednak nie ustają.
Polskiego Słownika Biograficznego, drukującego biogramy wszystkich najwybitniejszych Polaków od Mieszka I po zmarłego niedawno Edwarda Gierka. W tym roku będzie obchodzona 67 rocznica opublikowania I tomu PSB. A dobrnęliśmy dopiero do połowy litery S. Janusz Wróblewski Największe encyklopedie
Rozmowa z amerykańskim reżyserem filmowym Robertem Altmanem, autorem „Gosford Park”
kategoryzować. Nadajemy znaczenie rzeczom, które są bez wartości. Traktujemy siebie zbyt poważnie. Cieszę się, kiedy potrafimy odnaleźć swój indywidualny wymiar. Kiedy odczuwamy zadowolenie. Dla takich chwil warto żyć. Rozmawiał Janusz Wróblewski Robert Altman – klasyk amerykańskiego kina. Urodził się
Polecamy książki, które warto wziąć ze sobą na długi majowy weekend i poświęcić im choć trochę wolnego czasu.
”. Janusz Wróblewski • Hari Kunzru: Impresjonista. Tłum. Dorota Stadnik. Muza, 2002 Hari Kunzru, 33-letni dziennikarz mieszkający w Londynie, stał się największą sensacją literacką ostatnich lat. Napisał opasłą powieść (343 strony) o dwudziestowiecznym świecie, zobaczonym jak gdyby z lotu ptaka, za
O polskiej szkole operatorów zaczęto mówić w 1994 r. Nikomu nieznany Janusz Kamiński zdobył wtedy pierwszego w swojej karierze Oscara za czarno-białe zdjęcia do „Listy Schindlera”. Potem ruszyła lawina. Andrzej Sekuła, Dariusz Wolski, Jerzy Zieliński, Sławomir Idziak i zmarły niedawno Piotr Sobociński stworzyli silną grupę, która wywalczyła sobie miejsce w hollywoodzkiej ekstraklasie.
startował od zera, nie mając pojęcia o regułach gry panujących w świecie wielkiego show-biznesu. Bez poparcia i znajomości. Janusz Kamiński zanim został współpracownikiem Spielberga, był sprzedawcą. Wszystko, co miał po przyjeździe w 1980 r. do Ameryki, to torba z 3 kg bagażu
O chorobie Parkinsona z pierwszej ręki
Parkinsonem, o którym do dziś nie wiadomo, skąd się bierze jego choroba i jak jej unikać – odłóż w tym miejscu gazetę, rozstańmy się w zgodzie. Papież i profesor Wiedziałem o dwóch ludziach, którzy mieli Parkinsona: papież Jan Paweł II i sędzia Janusz Łętowski. O papieżu wiadomo tyle, co się widzi w
Rozmowa z Lasse Hallstromem, szwedzkim reżyserem filmowym, autorem „Kronik portowych”
zgiełk skutecznie zniechęcił mnie do show-biznesu. Pobyt w Stanach nie zmienił pana poglądów na kino? Nie. Wciąż się łudzę, że kino jest w stanie wyrwać się ze sztucznych, gatunkowych konwencji, które uniemożliwiają autentyczne porozumienie z widzami. Rozmawiał Janusz Wróblewski Lasse Hallstrom
Rozmowa z operatorem Sławomirem Idziakiem, nominowanym do Oscara za zdjęcia do „Helikoptera w ogniu”
ludziom, że nie mają szans na pracę w zawodzie? Brakuje programu. Odważnego myślenia. rozmawiał Janusz Wróblewski Sławomir Idziak – (rocznik 1950) jeden z najwybitniejszych operatorów filmowych na świecie. Zrealizował ponad 50 filmów. Należał do najbliższych współpracowników Kieślowskiego, z którym
My mamy Borowskiego, Węgrzy – Imre Kertesza. „Los utracony” – dokumentalna powieść relacjonująca obozowe doświadczenia czternastoletniego Żyda z Budapesztu – w brutalności opisu, w zjadliwym cynizmie tonu istotnie przypomina egzystencjalną prozę autora „Pożegnania z Marią”. Stanowi zarazem jedno z najbardziej oryginalnych świadectw Holocaustu, jakie w ogóle zostały napisane.
Jeśli wierzyć mediom, fani Klossa już dawno powinni otrzymać kolejną porcję przygód polskiego Bonda. Niestety, z trzech istniejących na rynku scenariuszy żaden nie ma szans na szybkie skierowanie do produkcji. Stare przysłowie mówi, że jeśli można coś popsuć, na pewno zostanie popsute. Zamieszanie wokół „Stawki” tego właśnie dowodzi.
pewności, jak i czy w ogóle nowego Klossa zaakceptują dziś Polacy. Ekwiwalent Bonda Emisję „Stawki większej niż życie” wielokrotnie wznawiano. Łączny nakład książki osiągnął 3 mln egzemplarzy. Przetłumaczono ją na ponad 10 języków. Janusz Morgenstern, jeden z reżyserów słynnego serialu z
Rozmowa z Russellem Crowe, australijskim aktorem filmowym nominowanym właśnie do Oscara
debiutowałem w kinie. Rozmawiał Janusz Wróblewski Russell Crowe – urodził się w Nowej Zelandii, wychował w Australii, od 1995 r. pracuje w Ameryce. Międzynarodową sławę zyskał niekonwencjonalną rolą policjanta w „Tajemnicach Los Angeles”. Zagrał m.in. w „Informatorze
Rozmowa z Liv Tyler, księżniczką Arweną w filmie „Władca pierścieni”
najcelniejsza charakterystyka, jaką słyszałam. Nie żałuje pani, że poświęciła tyle czasu na ten projekt? Na szczęście ryzyko się opłaciło. Rozmawiał Janusz Wróblewski Liv Tyler Ma 25 lat. Sławę zyskała występując w głośnym filmie Bernardo Bertolucciego „Ukryte pragnienia”. Zagrała tam
Rozmowa z Pawłem Huelle, laureatem Paszportu „Polityki” w dziedzinie literatury
sprawach głęboko dojmujących nie należy mówić histerycznie. Jeżeli nie da się o nich powiedzieć zwięźle i krótko, to lepiej milczeć. Rozmawiał Janusz Wróblewski Czat z Pawłem Huelle w piątek, 18 stycznia, godz. 10.30 Paweł Huelle, pisarz, poeta, prozaik, dramaturg, krytyk literacki. Urodził się 10
Rozmowa z autorem powieści „101 Reykjavik”, islandzkim pisarzem Hallgrimurem Helgasonem
, nawet jeśli decydują się na emigrację, wracają szybko do kraju. Jesteśmy pogańskim narodem. Do Islandczyków bardziej przemawiają stworzone przed tysiącami lat legendy niż opowieści o dobrym Bogu. Wierzymy w elfy, w duchy, we wszystko oprócz Niego. Rozmawiał Janusz Wróblewski Hellgrimur Helgason (ur
Rozmowa z Davidem Lynchem, reżyserem „Miasteczka Twin Peaks”
znaczy to jednak, że lekceważę innych. Rozmawiał Janusz Wróblewski David Lynch (ur. 1946), jeden z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych twórców amerykańskiego kina. Zrealizował m.in.: „Człowieka słonia”, „Blue Velvet”, „Dzikość serca” (Złota Palma w
„Władca pierścieni” w wielu plebiscytach został uznany za powieść XX w. Nic dziwnego, że zaplanowana na grudzień światowa prapremiera ekranizacji legendarnej książki Johna Ronalda Reuela Tolkiena przykuwa uwagę wszystkich. Jaka będzie reakcja stumilionowej rzeszy fanów na długo oczekiwany film?
Rządowy projekt likwidacji Komitetu Kinematografii wywołał burzę, jakiej dawno w polskim środowisku filmowym nie było. Likwidacja oznacza zburzenie systemu dotowania produkcji filmowej przez państwo – twierdzi Andrzej Wajda. Nieoczekiwanie niektórzy twórcy poparli jednak decyzję rządu, uznając ją za całkiem logiczną, a nawet konieczną.
ma być zlikwidowanych w sumie 25 instytucji kultury (m.in. urząd głównego konserwatora zabytków), ma – jak twierdzi Janusz Bodasiński, nowy przewodniczący Komitetu – wejść w życie 1 kwietnia 2002 r. na prima aprilis. Może być mało śmiesznie. W rolach głównych Komitet Kinematografii to
Rozmowa z publicystą Leopoldem Ungerem
”. Czy normalne funkcjonowanie da się opisać? Nie wiem. Rozmawiał Janusz WróblewskiCzat z Leopoldem Ungerem odbędzie się 29 listopada o godz. 12. Leopold Unger Słynny dziennikarz i komentator polityczny. Publikował m.in. w paryskiej „Kulturze” (pod pseudonimem Brukselczyk) i prestiżowej zachodniej prasie. Na stałe na Zachodzie od 1968 r.
W Polsce powstają średnio cztery debiuty fabularne rocznie. W tym sezonie mieliśmy ich trzykrotnie więcej. Skargi o niedopuszczaniu młodych reżyserów do zawodu, plotki o odbieraniu pieniędzy na produkcje, wszystko to nagle okazało się mitem. Przynajmniej dla tej części opinii publicznej, która wierzy statystykom.
Rozmowa z węgierskim reżyserem filmowym Istvanem Szabo
słowem „cesarz”. Na takie niuanse trzeba zwracać uwagę. Na szczęście od mówienia, co jest zrozumiałe, a co nie (i dla kogo), mam asystentkę. Ona mnie ratuje przed całkowitym oderwaniem od ziemi. Rozmawiał Janusz Wróblewski Istvan Szabo (rocznik 1938) jest jednym z najwybitniejszych
O najnowszej minipowieści Pawła Huelle „Mercedes-Benz”, jeszcze zanim ukazała się drukiem, szeptano, że to nie to. Wyczekując na arcydzieło, które przyćmi legendę debiutanckiej powieści pisarza, lekceważono wszystko, co schodzi spod jego pióra poniżej poziomu zarezerwowanego dla noblistów. A przecież „Mercedes-Benz”, choć objętościowo skromne, jest dziełem olśniewającym, w swojej kategorii wybitnym, wytrzymującym porównanie i z „Weiserem Dawidkiem”, i z największymi dokonaniami rodzimych prozaików.
Rozmowa z Jerzym Pilchem, tegorocznym laureatem nagrody NIKE
świadczy tylko o jednym: bez względu na to, jak herkulesowo jest on mocny – jego książka jest słaba. Ale pewnie czasy sprzyjają autorom – jak to się mówi – medialnym. Trzeba z tym uważać. Utwór jest oczywiście najważniejszy, ale nie widzę powodu, by z faktu, że pisarz potrafi wypowiedzieć kilka zdań do kamery, wyciągać wniosek, że jest on grafomanem. Rozmawiał Janusz Wróblewski
Rozmowa z Agnieszką Holland
za złe. Podobne zarzuty stawiają Wajdzie, Zanussiemu. Jest to bardzo nieprzyjemne. Mam nadzieję, że złe nastawienie minie. Wtedy będę mogła robić filmy tylko tutaj. Rozmawiał Janusz Wróblewski Agnieszka Holland (ur. 1948) – jedna z najwybitniejszych reżyserek filmowych na świecie. Ukończyła
Rozmowa z brytyjskim reżyserem filmowym Kenem Loachem
dopracowane, a montaż bez udziwnień. Oszczędny, ascetyczny styl sprzyjał improwizacji. Aktorzy swobodnie się wyrażali, w ich zachowaniu nie wyczuwało się pozy. Te zasady przeniosłem do dokumentu. Co jest ważniejsze: przesłanie czy styl? Prawda. Rozmawiał Janusz Wróblewski Ken Loach (65 lat
Po kilkunastu latach milczenia 86-letni noblista Saul Bellow napisał powieść o umieraniu. O tym, że nie jest w stanie zaakceptować śmierci. Swojej i bliskich. Dziwna to książka. Na poły autobiografia, na poły esej. Jak zwykle u Bellowa wypełniona po brzegi erudycyjnymi rozważaniami historyczno-filozoficznymi.
bezsilności pisarza. Powieść przypomina bowiem zakamuflowany traktat o mechanizmach pamięci, o sile wyobraźni pisarza, która paraliżuje i nie pozwala spojrzeć na świat z dystansem. Tym bardziej wstrząsające to świadectwo, że złożone przez wybitnego artystę u kresu życia. Janusz Wróblewski Saul Bellow: Ravelstein. Przekład Zbigniew Batko. Rebis, Poznań 2001, s. 214
Rozmowa z Peterem Jacksonem, nowozelandzkim reżyserem, autorem ekranizacji „Władcy pierścieni” J.R.R. Tolkiena
w naturalny sposób znajdą rozwinięcie tych wątków u Tolkiena. A starsi, którzy znają „Władcę pierścieni” – przyjdą bez zachęcania. Rozmawiał Janusz Wróblewski Peter Jackson – (ur. 1961 r. w Nowej Zelandii). Debiutował komedią science fiction „Bad taste
Komputerowa bajka o zielonym, gburowatym potworze o imieniu Shrek zrealizowana w Dreamworks SKG (Stevena Spielberga, Jeffreya Katzenberga i Davida Geffena) zachwiała potęgą Walt Disney Company. Tylko w Ameryce wpływy z dystrybucji „Shreka” przekroczyły już 200 mln dol. Tak szybko tak dobrego wyniku nie osiągnął dawno żaden disneyowski film. Poza tym „Shrek”, który bije również u nas rekordy popularności, jest parodią klasycznej bajki z Myszką Miki w roli głównej. Co się dzieje? Czyżby kino Disneya, będące sercem i duszą koncernu, nagle przestalo się dzieciom podobać?
1994 r., który zarobił na czysto miliard dolarów. Obroty firmy maleją, akcje Disneya spadają, a publiczność rozgląda się za nowymi atrakcjami. Gdzie szukać ratunku? Michaelowi Eisnerowi przydałaby się z pewnością terapia. To ulubiony środek zaradczy w kraju traktującym psychoanalizę na równi z religią. W amerykańskim slangu na psychoanalityka mówi się „shrink”. Shrek czy shrink, co za różnica? Janusz Wróblewski
Trzy lata temu, gdy rozpoczynano w Polsce budowę pierwszych multipleksów (kilkanaście sal kinowych pod jednym dachem), na rynku filmowym panowała euforia. Pojawiły się polskie superprodukcje, a rodacy zaczęli na nie tłumnie chodzić. Wydawało się więc, że wielkie centra kinowe staną się na lata najpopularniejszymi przybytkami masowej rozrywki. Na razie tak nie jest.
Jak zwykle o tej porze roku polecamy Czytelnikom lektury na wakacje. W przeszłości prosiliśmy o rekomendacje m.in. pisarzy, krytyków, laureatów Paszportów „Polityki”. Tym razem do czytania zachęcają reżyserzy filmowi, którzy zajmowali się ekranizacją dzieł literackich.
Jerzy Antczak autor filmowej adaptacji „Nocy i dni” Dąbrowskiej 1. „Lapidaria”, „Heban” Ryszarda Kapuścińskiego. Kapuściński napisał więcej arcydzieł – do tych wracam stale, nawet kiedy jestem bardzo zajęty. Obcowanie z pisarzem, który ma dar opisywania
[tylko dla znawców]
Polski przedsiębiorca, który na wszelki wypadek woli pozostać anonimowy, przeklina polityków w Warszawie: Bawią się w demaskowanie rosyjskich szpiegów albo kabel światłowodowy urasta do urządzenia podsłuchowego, a my tu na rynku rosyjskim natychmiast czujemy oziębienie i tracimy miliony dolarów i tysiące miejsc pracy. Potwierdzają to, aczkolwiek w bardziej oględny sposób, ludzie z polskiego Biura Radcy Handlowego w Moskwie i z Banku Handlowego.
rynku naszą – żali się Janusz Fajkowski, radca handlowy w Moskwie. – Balcerowicz zwrócił się do nich z prośbą o umiar, ale w handlu nie ma sentymentów. A co z naszymi perkalami, żeby przypomnieć Wokulskiego? Przysłowiowi nowyje Russkije nadal kupowali krawaty po 300 dolarów, ale ta cieniutka
Rozmowa z Davidem Ondričkiem, reżyserem filmu „Samotni”
obaj pracują razem – uniknąłem zapewne kilku błędów. Dziękuję za rozmowęRozmawiał Janusz Wróblewski David Ondriček (ur. 1969) studiował w praskiej Akademii Filmowej i w Columbia College w Chicago. Jest synem wybitnego czeskiego operatora filmowego Miroslava Ondrička, wieloletniego współpracownika
Rozmowa z Angiem Lee, reżyserem filmu „Przyczajony tygrys, ukryty smok”
technikę koncentrowania się. Ćwicząc, człowiek przestaje być niewolnikiem emocji. Uczy się panować nad ciałem i umysłem. Niektórym to się udaje. Rozmawiał Janusz Wróblewski Ang Lee (47 lat) – jeden z najwybitniejszych i najbardziej utytułowanych reżyserów azjatyckich. Studiował reżyserię teatralną
Rozmowa z Michaelem Cimino, reżyserem „Łowcy jeleni”
. Pan ten okres ma już za sobą. Nie czuje się pan spychany na margines przez nowe pokolenia reżyserów obdarzonych wielką energią i tupetem? Nowe pokolenia? A słyszał pan o jakichś nazwiskach? (śmiech) Rozmawiał Janusz Wróblewski Michael Cimino (ur. 1943) – amerykański reżyser, scenarzysta
Po długotrwałym przymrozku, naszpikowanym nieprzyjemnymi incydentami, nareszcie objawy ocieplenia w stosunkach polsko-rosyjskich. Odwilż zapoczątkował szef Gazpromu, który był w Polsce parę tygodni temu, a kontynuował wicepremier Janusz Steinhoff, który wrócił właśnie z Moskwy
Poza Polską i Norwegią, które na warszawskiej konferencji „Gaz dla Europy” 23 lutego reprezentowane były przez ministrów, inne rządy przysłały same płotki. Z rosyjskiego Gazpromu nie było nikogo. Chociaż więc miliardy metrów gazu pójdą z Rosji na zachód przez Polskę, a z powrotem miliardy dolarów – mapa sieci gazowniczej naszego kontynentu rysowana będzie gdzie indziej.
Wicepremier Janusz Steinhoff ogłosił zamiar zwołania konferencji jesienią 2000 r., kiedy polski rząd dowiedział się z gazet, że rosyjski Gazprom (to paliwowe imperium opisaliśmy w POLITYCE 9) dogadał się z wielkimi firmami gazowymi Niemiec, Francji i Włoch co do podwojenia eksportu gazu, nas nawet
Właśnie padł kolejny rekord bezrobocia: 15,6 proc. siły roboczej, czyli ponad 2,8 mln osób. Bezrobocie odmieniane jest przez wszystkie czasy, rodzaje i przypadki. Tak będzie aż do wyborów, w których głosy trzech milionów bezrobotnych i ich rodzin mogą przeważyć szalę zwycięstwa. Toteż dyskusja obliczona na efekt polityczny tonie w chaosie pojęciowym. Przecież dobre przedsiębiorstwo to takie, które zatrudnia jak najmniej ludzi, nie jak najwięcej. Rzecz więc nie w tym – jak mówią politycy – żeby tworzyć miejsca pracy, tylko żeby znaleźć rynki, na których się sprzeda produkty tej pracy.
Irlandii porozumienie narodowe (patrz POLITYKA 7). Ale tamte ofensywy tym się różniły od naszej, że związki zawodowe nie były w nich siłą polityczną, która obaliła stary ustrój. Tymczasem wiceprzewodniczący Solidarności Janusz Śniadek mówi: „Będziemy protestować przeciw każdemu
Inflacja zjadła połowę wartości złotego od czasu, kiedy w 1995 r. zastąpił on stare dziesięć tysięcy. Przynajmniej w tej dziedzinie należymy do niewątpliwej czołówki w regionie: wyższą od nas inflację mają tylko Rumunia i Słowacja. – Czternastoprocentowy realny koszt kredytu to chyba rekord świata – zaperza się Wojciech Kostrzewa, prezes banku BRE. Właśnie mijają trzy lata od powołania Rady Polityki Pieniężnej, która miała skutecznie zdusić inflację. Czy czas na jubileusz?
Rada nie może się zebrać), Grabowski może by i przystał na zmniejszenie do sześciu (Ale kto by ubył? Bo od tego zależy, jak polityczna równowaga zostałaby zachwiana). Ostatecznie wszyscy się zgadzają, że tak jak jest – jest dobrze. Andrzej Krzysztof Wróblewski Rada Polityki Pieniężnej Leszek
[warto mieć w biblioteczce]
Światowe Forum w Davos to ciągłe poszukiwanie recepty na ubogacenie narodów. Dziś o rozwoju państwa decyduje nie liczba ludności, rozległa powierzchnia, zasoby naturalne czy siła armii, ale sprawność ekonomiczna, nazywana chętnie zdolnością konkurencyjną. Zdolność konkurencyjna – jak ją zwiększyć? Jak ma ją zwiększyć Polska – kraj ciągle na dorobku, u dołu tabel? Czy jesteśmy skazani na trzecią ligę? Z ponad dwustu seminariów i dyskusji na różne tematy odbytych w Davos wynika dla nas wniosek taki, że w Polsce poprawić trzeba wszystko: oświatę i kształcenie, opiekę zdrowotną, środowisko naturalne, warunki biznesu, pobudzić inicjatywę pracowników, udoskonalić prawo. Czy z naszym tempem rozwoju, jednym z najszybszych w Europie, ale też z naszą kiepską spuścizną materialną i moralną mamy szanse w światowej konkurencji?
zachodnie demokracje przemysłowe rozwijają się w tempie 1, 2, najwyżej 3 proc. rocznie (USA w minionym roku o 3,2 proc., ale już zwalnia). Dziesięć lat po upadku muru berlińskiego i zainicjowaniu – z różną konsekwencją – reform ustrojowych wszystkie kraje postkomunistyczne tkwią mniej więcej
[warto mieć w biblioteczce]
Rozmowa z reżyserem Davidem Lynchem
tego. Moja mama nie sprzeciwiała się, kiedy protestowałem. Ona po prostu miała takie zasady – zamiast zmuszać mnie do respektowania schematów, pozwalała mi się rozwijać po swojemu. Rozmawiał Janusz Wróblewski David Lynch – jeden z najznakomitszych i najbardziej kontrowersyjnych twórców
Uzupełniamy się. Ja mam porywcze usposobienie. Ethan jest introwertykiem, lubi wszystko analizować i porządkować – mówi amerykański reżyser Joel Coen.
presji reklamy. Tworzy się nowy ład, który jest cywilizacyjnym chaosem. Rozmawiał Janusz Wróblewski Joel Coen (ur. 1954), brat Ethana (ur. 1957). Obaj są reżyserami, scenarzystami, producentami i ukrywającymi się pod pseudonimem Roderick Jaynes montażystami. Zadebiutowali w 1984 r. filmem
Państwa nie mają przyjaciół – mówi cyniczna zasada dyplomatów – mają tylko interesy. Rząd polski chciał jej zadać kłam i szlachetnie odrzucił zamiary rosyjskiego Gazpromu i czterech koncernów zachodnich, żeby nowym odgałęzieniem rurociągu ominąć Ukrainę. Czy szlachetność zostanie nagrodzona i w końcowym rachunku nam się opłaci?
zniechęcił. Wicepremier Janusz Steinhoff powiedział w TV, że nie może się ustosunkować do propozycji, którą zna jedynie z gazet, wspomniał też coś o dobrych obyczajach, które zostały pogwałcone, ale pospiesznie dorzucił, że Polska może być zainteresowana budową gazociągu (chociaż zdecydowanie nie
Polscy i unijni negocjatorzy zasiedli w Luksemburgu do ostatniego i najtrudniejszego tematu negocjacji – rozmów o rolnictwie. Co czwarty Polak mieszka na wsi, co ósmy jest rolnikiem, co piętnasty żyje wyłącznie z tego, co wyhoduje i sprzeda, ale po przyjęciu do Unii ostanie się może co trzydziesty. Zrozumiała jest więc ostrożność naszego rządu, który i tak ma na głowie dwa miliony bezrobotnych, ale i tamtej strony: gdyby nas przyjąć dziś, co drugi rolnik w Unii byłby Polakiem i wydrenowalibyśmy unijne fundusze do dna. Czy więc polscy rolnicy są ofiarami procesu integracji, czy raczej beneficjentami? Warto posłuchać, co oni sami mają do powiedzenia.
Wspólne wszystkim polskim rolnikom jest oczekiwanie równych szans. – Do Unii? Choćby dziś, ale na równych prawach. Jeżeli my bez cła, to oni bez dopłat – mówi bez wahania Janusz Wijaszka, gospodarz na 30 hektarach z Klementowic (gospodarstwo, jak i inne tu opisane, z rolniczej