Plecie w locie

Czy papuga zastąpi psa w roli najlepszego przyjaciela człowieka? Ostatnie badania pokazują, że z tym zwierzęciem można naprawdę pogadać.

Salon pominiętych

Częścią corocznego rytuału Nagród Nobla jest spór o to, czy dostały je właściwe osoby. Tym bardziej uzasadniony, że współczesnych odkryć naukowych rzadko dokonuje się w pojedynkę. Rośnie więc lista zasłużonych i rozczarowanych, którym Nobel przeszedł koło nosa.

Wzory na wiarę

Zdaniem Alberta Einsteina „nauka bez religii jest płytka, a religia bez nauki ślepa”. Ale konflikt nauk przyrodniczych i religii jest nieunikniony. Na ich styku iskrzyło od najdawniejszych czasów. Dziś jednym z najgorętszych przedmiotów sporu jest klonowanie.

powinni trzymać się z daleka od religii i nie używać nauki jako politycznego narzędzia. Czyż można jednak oczekiwać od nich takiego samoograniczenia? To akurat chyba nie leży w ich naturze. Autor jest embriologiem, pracuje we Francuskim Centrum Badań Naukowych (CNRS) i na Uniwersytecie Rennes 1 we Francji.

Amur zza muru

Przyroda nie toleruje zastoju – wszystkie gatunki zwierząt, roślin i drobnoustrojów bezustannie zmieniają zasięg swego terytorium. Bardzo często, i to szkodząc sobie, pomaga im w tym człowiek.

Pomór z komara

Czy wirus Zachodniego Nilu, który skutecznie atakuje USA, powodując śmiertelne ofiary, może zagrozić Europie? Uczeni raczej uspokajają.

osobę, co w praktyce uniemożliwia powstawanie dużych ognisk epidemicznych. Warto uświadomić sobie, że tylko u 1 na 100 zakażonych osób rozwija się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu. Śmiertelne przypadki zdarzają się raz na 1000 zachorowań. Po kontakcie z wirusem wytwarza się odporność, która prawdopodobnie utrzymuje się przez wiele lat.

Sercem malowane

Wielka Rewolucja Francuska sprawiła, że DNA niektórych królów znalazł się w... obrazach. Ani potomkowie królewskich rodów, ani muzealnicy nie są zachwyceni pomysłem, by zbadać pozostałości tak zakonserwowanego materiału genetycznego.

Kipa pod bejsbolówką

Coraz więcej francuskich Żydów wyjeżdża do Izraela. W ciągu ostatnich dwóch lat liczba emigrantów wzrasta o 2 tys. w każdym roku. Masowo kupują tam mieszkania, tysiąc apartamentów rocznie, w po-równaniu do zaledwie stu nabywanych trzy czy cztery lata temu. Dlaczego Żydzi nie chcą już mieszkać we Francji, którą dawniej nazywali terre d’asile, ziemią schronienia?

i urzędach. Zrównoważona, ugodowa i tolerancyjna francuska laicité może znów przybrać formę walczącą i żądną dominacji. A to nie wróży nic dobrego.Jacek Kubiak

Wątroba zwinna jak ogon

Tylko jeden organ naszego organizmu – wątroba, i dwie jego tkanki – szpik kostny i nabłonek jelita, potrafią się regenerować. Poznanie tych procesów daje nadzieję na sterowanie regeneracją również trzustki, serca, a może kiedyś nawet nerwów i neuronów mózgu.

szybszy, jeśli badania będą toczyły się na wszystkich możliwych frontach bez doktrynalnych uprzedzeń. Jacek Kubiak Autor jest biologiem, pracuje w CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) i w Université de Rennes 1, we Francji. Komórki do wszystkiego Ludzkie zarodkowe komórki

Laboratorium na łebku szpilki

Średniowieczni myśliciele wyliczali, ile diabłów zmieści się na łebku szpilki. Dzisiejsi potrafią umieścić na nim tysiące mikroskopijnych urządzeń wykonujących skomplikowane zadania biomedyczne. Pozwalają na przykład obejrzeć wirusa.

Chemia mniejszego zła

Nadużywamy pestycydów i nawozów sztucznych. To fakt. Ale wyeliminowanie ich z życia oznaczałoby, że nasze plony i nas samych zjedzą myszy, szczury, insekty, grzyby i bakterie.

Legiony atakują

Służby sanitarne wciąż nie mogą się uporać z epidemią choroby legionistów, która wybuchła pod koniec ubiegłego roku w północnej Francji, w departamencie Pas-de-Calais. Zmarło na nią kilka osób, kilkadziesiąt choruje. Czy choroba może zagrozić także nam?

Rennes 1 we Francji. Wróg z ciepłej wody? Zachorowania na legionelozę w Polsce są znacznie częstsze, niż to wynika z dostępnych danych. Rejestruje się zaledwie kilku chorych rocznie (w 2003 r. – 5 osób). – Według moich szacunków, wynikających ze średniej europejskiej wynoszącej średnio 7

Żabojady i kowboje

George Bush rozumie się z Jacquesem Chirakiem tak samo, jak rozumiał się z Saddamem Husajnem. Ten dialog głuchych ma swe źródło w niemal dziedzicznych różnicach kulturowych między obiema nacjami – głosi najmodniejsza książka sezonu.

również ideologia kaznodziei chrześcijańskiej prawicy Jerry’ego Falwella, głoszącego, że przegniła moralnie Ameryka zasłużyła na tragedię 11 września i że karę Bożą powstrzyma tylko powrót Jezusa. Oba mesjanizmy są nie do przyjęcia dla Francuzów. Wątpliwe jednak, by wynikało to z ich antyamerykanizmu. Jacek Kubiak z Paryża

Mikroby masowego rażenia

Śmiertelną broń biologiczną można wyprodukować niechcący. Taką nową bronią mogą dysponować terroryści. Rządowe i wojskowe laboratoria muszą być na to przygotowane. Dlatego same stale eksperymentują ze śmiercią.

przed terrorystami. Wydaje się, że techniczna i intelektualna przewaga tych pierwszych jest pewna. Ale strzeżonego Pan Bóg strzeże. Autor jest biologiem, pracuje w CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) i w Université de Rennes 1 we Francji.

O SARS w 2003 r.: Wirus może wrócić

SARS – nietypowe zapalenie płuc, które szerzyło panikę na całym świecie pół roku temu – może okazać się powracającą chorobą sezonową. Podobnie jak grypa.

. Jeśli zimą się przebudzi – będziemy mieli drugą epidemię SARS. Autor jest biologiem, pracuje w CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) i w Université de Rennes 1 we Francji.

Zwierzęta nie z tej Ziemi

Pół wieku temu poznaliśmy kod genetyczny, dziś potrafimy tak weń ingerować, by uzyskać nieistniejące do tej pory na Ziemi białka, a nawet powoływać do życia nieistniejące organizmy. To duża pokusa, ale i zagrożenie, na przykład nową bronią masowej zagłady.

okazać się potencjalnie jeszcze większym niż klonowanie zagrożeniem dla ludzkości, a tym samym poważniejszym wyzwaniem zarówno dla naukowców jak i dla polityków i prawników.Jacek KubiakAutor jest biologiem, pracuje w CNRS i w Université de Rennes 1 we Francji.Do samego DNAInformacja

Komórki w rozbiórce

Klonowanie komórek w celach leczniczych budzi wiele zastrzeżeń etycznych. Już wkrótce te zastrzeżenia mogą stracić swe podstawy.

terapeutycznego w ogóle zanikną. Dla medycyny regeneracyjnej byłby to moment przełomowy.Autor jest biologiem, pracuje w CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) i w Université de Rennes 1 we Francji.Cząsteczki zamienneJak wyhodować zdrową komórkę, która w organizmie

Człowiek – chimera

Nie każdy z nas jest genetycznie jednorodnym organizmem – niektórzy są zlepkiem komórek dwóch różnych organizmów.

człowieka. Klonowaniu ludzi na razie na przeszkodzie stoi sama natura (POLITYKA 19), tworzeniu chimer zaś tylko poczucie odpowiedzialności za własne postępowanie.Autor jest biologiem, pracuje w CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) i w Université de Rennes 1 we Francji.

Kto się bał Daniela Pearla?

We Francji bestsellerem stała się książka, która opowiada, jak zginiemy z rąk Al-Kaidy. Dowodzi, że największe niebezpieczeństwo nie zagnieździło się w Iraku, tylko w Pakistanie – pod postacią muzułmańskiej bomby atomowej. Bohater książki, amerykański korespondent, zginął prawdopodobnie dlatego, że za dużo o tej broni wiedział.

Ladena. Łączyć ma ich wspólny wróg numer jeden: Indie. Daniel Pearl obarczony był w oczach swych wrogów jeszcze jednym grzechem głównym: sprzyjał Indiom. A tego w Pakistanie nie puszcza się płazem.Jacek Kubiak z Paryża

Małpia zaraza

Nie wygasła jeszcze epidemia SARS, a już pojawia się następny, może jeszcze groźniejszy wirus. Nowym naszym wrogiem jest wirus wywołujący małpią ospę.

są jednak mało spektakularne i nie przynoszą politykom wymiernych korzyści. Dlatego nie mają w świecie polityki zbyt wielu entuzjastów. Naukowcy powinni jednak do takich działań przekonywać, choćby za cenę oskarżeń o defetyzm i panikarstwo. Autor jest biologiem, pracuje w CNRS (Centre National de Recherche Scientifique) i Université de Rennes 1 we Francji.

Homo supersapiens

Futurolodzy twierdzą, że dzięki zabiegom genetycznym staniemy się niedługo nowym gatunkiem.

 Université de Rennes 1 we Francji.Francis Fukuyama, filozof i ekonomista na John Hopkins University, doradca prezydenta George’a W. Busha do spraw bioetyki, zasłynął esejem „The End of History?” (Koniec historii?), który ogłosił w 1989 r. Postawił on

Męska sprawa

Na kłopoty z erekcją mamy viagrę. Wszystko wskazuje, że niebawem pojawią się też leki na zaburzenia ejakulacji, czyli wytrysku nasienia.

lędźwiowej części rdzenia kręgowego, wiedziano z obserwacji mężczyzn z uszkodzeniami powypadkowymi. Neurony ośrodka ejakulacji, nazwane LSt, zawierają dwa specyficzne dla nich białka: we wnętrzu galaninę, a na powierzchni receptor neurokininy-1. Obecność tych białek pozwoliła nie tylko odróżnić komórki LSt

Szczurza recepta

Cechy charakteru są dziedziczone genetycznie lub nabyte poprzez kontakt z rodzicami, wychowanie i edukację – to wiemy od dawna. Niewielu naukowców spodziewało się jednak, że opieka macierzyńska – jej styl i zakres – może ukształtować cechy przekazywane z generacji na generację.

szczurach i myszach prowadzą więc do starej prawdy, że dłuższemu zachowaniu młodzieńczej werwy i jasności umysłu sprzyja czułość bliskich i systematyczny wysiłek fizyczny. A więc miłość i sport. Autor jest biologiem, pracuje w CNRS, Uniwersytet Rennes 1 we Francji.

Mózg jak akumulator

Adopcja przez rodziny o wyższej pozycji społecznej sprzyja rozwojowi inteligencji dziecka. Im wcześniej dokonana, tym lepiej, ale nawet późne adopcje dzieci cztero-sześcioletnich mają bardzo korzystny wpływ na poprawę ilorazu inteligencji (IQ).

Obyczaje jaskółek

Kanadyjscy naukowcy zakwestionowali wyniki badań genetycznych swoich amerykańskich kolegów z 1993 r., sugerujące, że homoseksualizm może mieć podłoże genetyczne. Debata nad charakterem preferencji seksualnych człowieka - pytanie, czy są wrodzone, czy nabyte - zatoczyła wielki krąg i znowu znaleźliśmy się w punkcie wyjścia. Nadal pozostaje zagadką, dlaczego niektórzy z nas wybierają homo-, a nie heteroseksualnego partnera.

wobec homoseksualizmu. Seria zamachów bombowych przeciwko mniejszościom rasowym i seksualnym w Wielkiej Brytanii dowodzi, że ślepa nienawiść ciągle popycha różne indywidua do zbrodni. Autor jest biologiem, pracuje w CNRS, Uniwersytet Rennes 1 we Francji.

Człowiek na miarę

Co powoduje, że słoń ma rozmiary słonia, a mysz myszy? Czy zastanawialiście się państwo, dlaczego większość ludzi mierzy 1 metr plus kilkadziesiąt centymetrów? Albo dlaczego waży 60-90 kg? Mamy z reguły podobne rozmiary ciała. To samo obserwuje się u wszystkich gatunków zwierząt i roślin.

mechanizm wzrostu i od tej pory każda z nich podzieli się dopiero po podwojeniu swojej masy. Następuje sprzężenie regulacji cyklu komórkowego i wzrostu komórki. Embriolodzy chcieliby poznać ten mechanizm istotny dla rozwikłania tajemnicy naszego wzrostu. Badania nad regulacją cyklu komórkowego i identyfikacją odpowiednich genów odegrają tu kluczową rolę. Autor jest biologiem, pracuje w CNRS, Uniwersytet Rennes 1 we Francji.

Posłańcy chorób

W wyniku epidemii zapalenia mózgu zmarło kilkudziesięciu mieszkańców Malezji. Naukowcy podejrzewają, że sprawcą jest nieznany typ wirusa przenoszący się na ludzi ze świń. Wszystkie ofiary miały kontakt z tymi zwierzętami.

wirusów HIV-1 powodujących AIDS u ludzi wykazały, że pochodzą one od szympansów. Naukowcy podejrzewają, że wirusy przenoszą się z małp (i innych gatunków) na człowieka, gdy zmieniają się ustabilizowane dotąd warunki bytowania. Opisano, że następuje to sporadycznie na granicy lasu tropikalnego i

Parada blagierów

Premierzy Pakistanu i Indii dostali nagrodę "za agresywnie pokojowe wybuchy jądrowe", a pewien biolog z Pensylwanii "za zapewnienie szczęścia małżom przez aplikowanie im prozacu". Tego typu osiągnięcia są od ośmiu lat honorowane antynagrodą naukową Ig Nobel.

Jamesa Hurtubise´a za skonstruowanie zbroi przeciwko niedźwiedziom grizli. Trzeba dodać, że wynalazca zbił na zbroi fortunkę około 1 mln dol. Poza głównym, a więc antygrizli, zbroja ma wiele zastosowań. Np. można w niej bezpiecznie rozdzielać awanturników w nocnych lokalach. Ig Nobel

Płatki z armaniakiem

Witamina B12 (cyjanokobalamina) i kwas foliowy zaprzątają ostatnio uwagę naukowców, próbujących ustalić przyczyny i znaleźć skuteczne sposoby leczenia chorób układu krwionośnego.

Szyfr życia

Rozpoczął się ostry wyścig o to, kto pierwszy odszyfruje genom człowieka. Amerykański naukowiec Craig Venter ogłosił, że zrobi to szybciej niż międzynarodowe konsorcjum. Stawką są potencjalne olbrzymie dochody z zastosowań genetyki.

Dialog między komórkami

Kto i za co dostał naukową Nagrodę Nobla w tym roku, kto prawdopodobnie otrzyma ją w przyszłości? Zdaniem autora, również Polacy nie są bez szans.