Multiwersowy zawrót głowy. To największy trend roku w kinie, książkach, nawet w polityce

Ogromnie popularnym kulturowym trendem mijającego roku był koncept wieloświatów. Alternatywne rzeczywistości wpychają się do kina, literatury, historiografii. Ale i do polityki.

filmie „Przypadek” Krzysztofa Kieślowskiego (1981 r.) – o tym, jak potoczą się ludzkie losy, decyduje coś tak potwornie błahego jak fakt, czy bohater zdąży na pociąg. Nie można mówić tu nawet o decyzji, tylko właśnie o przypadku. Znalezienie się we właściwym miejscu i we właściwym

Taylor Swift została osobą roku magazynu „Time”. Skąd się wziął jej fenomen?

Żyjemy w bardzo poważnych czasach, wieku zarazy, nieszczęść i wojen (zawsze jest jakaś wojna), dlaczego tytuł przypada komuś z tak frywolnej dziedziny jak muzyka popularna? Może właśnie dlatego.

Zeitgeist i uczucia odciętych od świata dziewczyn (i nie tylko). Zyskała nową oddaną publiczność, co widać po skali trasy koncertowej „Eras Tour” – gigantycznego przedsięwzięcia, trzygodzinnego przedstawienia dla kilkudziesięciu tysięcy osób. Odwołane koncerty z 2020 r. odbywać się miały

Cały naród piecze kaczkę, czyli prawo do frajdy po wyborach

Dlaczego humorystyczna propozycja, żeby 15 października obchodzić „święto dziękczynienia” połączone ze spożyciem kaczki w buraczkach, spotkała się ze skrajnymi reakcjami?

Nieistniejące filmy Pixara. Internauci niegrzecznie się bawią z AI

Humor „niegrzecznego Pixara” jest bardzo prosty – bierze się ze zderzenia cukierkowej oprawy z mrocznym lub nieodpowiednim tematem.

Uwaga! Twitter za dolara! Czy media społecznościowe wkrótce będą płatne?

Elon Musk postanowił pobierać dolara rocznie za możliwość pisania na Twitterze, oficjalnie nazywanym X. Abonament nosi nazwę „Nie jestem botem”. Co to oznacza dla platformy i innych mediów społecznościowych?

Chłopy zamiast emotek znów podbijają internet

Jednym z określeń uśmiechu w języku angielskim jest „smirk”, czyli uśmiech nieprzyjemny i głupawy.

Wygnamy zło! Oto hymn wyborów 2023? Widać, że kampania już na finiszu

Na ostatniej wyborczej prostej temperatura politycznej walki rośnie – w ruch idą hasła o walce ze złem i głupie piosenki.

O tym głośno w sieci: każdy mężczyzna myśli codziennie o Imperium Rzymskim

Kiedy pozna się starożytny Rzym, jego wpływy widać wszędzie.

Jak często myślisz o Cesarstwie Rzymskim? Takie pytanie poradziła zadać swoim mężom i chłopakom szwedzka influencerka. W 2022 r. Saskia Cort pokazała zrzuty ekranu swoich rozmów ze znajomymi mężczyznami. W jednej z serii konwersacji zapytała, jak często myślą o Cesarstwie Rzymskim. Odpowiedzi mocno

Sanah i Taylor Swift, czyli eskapizm i polityka

Warto pamiętać, w jak stresująco politycznych czasach przyszło żyć młodym dziewczynom. Czy mają więc prawo do odrobiny fantazji o tym, że teraz będą księżniczką, a resztą zajmie się chłop?

„Słynny publicysta uderza w Sanah” – zatrąbił w zeszłym tygodniu plotkarski serwis Pomponik.pl. Owym publicystą (czy sławnym, pozostawiam ocenie Czytelników) okazał się Przemysław Szubartowicz, były naczelny byłego opozycyjnego portalu Wiadomo.co. Atak na młodą (urodzona w 1997 r

Blackface w programie „Twoja twarz brzmi znajomo”. Dlaczego ta afera tak rozpaliła świat

Piosenkarz Kuba Szmajkowski udawał Kendricka Lamara usmarowany na czarno. Ale newsem jest to, że o aferce grzmią światowe media i jak na tę krytykę reagują polscy komentatorzy.

usmarowany na czarno, i jeszcze śpiewając, użył rasistowskiego słowa na „n”, którego wprawdzie używają czarni raperzy, ale właśnie dlatego, że im wolno. To nie jest news, bo to nie pierwszy raz – podobne kontrowersje wzbudził w 2021 r. Tomasz Ciachorowski wcielający się w Kanyego Westa

Wirujący Znachor, czyli sztuka tłumaczenia tytułów

Kto to widział, żeby „Znachora”, naszą narodową świętość, nazwać banalnym tytułem „Zapomniana miłość”? Cóż, większym problemem wydaje mi się wylądowanie na Netflixie serialu „Rodzinka.pl”.

Ikiru ka” („Jak żyjesz?”) zyskał tytuł „The Boy and the Heron” („Chłopiec i czapla”). Bardzo prosty i dosłowny, ale nie powinno to dziwić – oryginalny jest nawiązaniem do dziecięcej i młodzieżowej klasyki z 1937 r. Po angielsku ukazała się dopiero w 2021

Stanowski, Janoszek, Karaś. Jak celebrosfera rozpaliła internet

Okres wakacji najwyraźniej obudził w Polakach ukryte pokłady nudy, bo rzucili się tłumnie oglądać trzygodzinny materiał na YouTube, w którym gwiazda internetu demaskuje karierę gwiazdy telewizji śniadaniowych.

opowieściami o karierze w Indiach czy spotkaniach z aktorami, w 2016 r. napisała również pamiętnik „Za kulisami Bollywood”. Jak się okazuje – to kariera mocno podkoloryzowana. Dla przeciętnego odbiorcy spoza celebrosfery to temat równie istotny co mistrzostwa Polski w grze

42 wcielenia Barbie. Co obejrzeć, zanim wybierzemy się do kina

Jedną z wielu karier lalki Barbie są występy w filmach animowanych. Do tej pory powstało ich aż czterdzieści dwa.

najbardziej rozpoznawalnych ikon popkultury, to przeciętny odbiorca ma o niej pojęcie wyniesione raczej z drugiej ręki – memów krążących w sieci, seriali takich jak „Simpsonowie” i okazjonalnych wizyt przy półkach sklepów z zabawkami. Do końca lipca 2023 r. można poznać mniej znane

Zmarł Lech Jęczmyk. Tłumacz, redaktor, polski głos Vonneguta i Dicka

Studiował rusycystykę, ale zasłynął jako tłumacz z angielskiego. W „Nowej Fantastyce” przestrzegał przed Nowym Średniowieczem. W wieku 87 lat odszedł Lech Jęczmyk, legendarny redaktor, tłumacz i publicysta.

Lech Jęczmyk urodził się w Bydgoszczy w 1936 r. („dzieciństwo miałem początkowo rzeczywiście sielskie-anielskie”). Po wojnie, którą jego rodzina spędziła w Warszawie, ukończył Wydział Rusycystyki na Uniwersytecie Warszawskim i po krótkim przystanku w bibliotece Instytutu Spraw

Różowa bomba atomowa. „Barbie” i „Oppenheimer”, przeboje kina i gwiazdy memów

Z jednej strony plastikowa różowa trzpiotka, z drugiej ponury „niszczyciel światów” – jednoczesna światowa premiera filmów „Barbie” i „Oppenheimer” to sytuacja komiczna, której internauci nie mogli przepuścić.

21 lipca 2023 r. na ekrany kin wejdą dwa bardzo różne filmy – biograficzny dramat w reż. Christophera Nolana o człowieku, który stworzył bombę atomową, i aktorska wersja przygód słynnej lalki, za którą odpowiada Greta Gerwig. Internetowi siewcy zamętu próbowali początkowo rozgrywać te

„Pan Samochodzik i Templariusze” na Netflixie. To nasz Indiana Jones i James Bond

Polscy geekowie z PRL-u żyli w zupełnie innym świecie niż ich zachodni koledzy. Przypomina o tym nie tylko książka Tomka Kreczmara, ale i nowa ekranizacja „Pana Samochodzika i Templariuszy”.

. Urodzony w 1973 r. Tomek Kreczmar jest nerdem zawodowym – był m.in. redaktorem naczelnym magazynu „Magia i Miecz”, poświęconego grom role-playing. Żartobliwie mówi się, że „złoty wiek fantastyki” to 11 lat; osiągnął go więc w czasach zarówno ciekawych, jak i nieciekawych. Na

Umarł Twitter, niech żyje Threads? Zuckerberg wygrywa z Muskiem

W czasie gdy Twitter gnije powoli pod rządami Elona Muska, Mark Zuckerberg wprowadza konkurencyjny produkt – Threads. A także opcjonalne opłaty za Facebooka.

, ale okazało się, że samo rzucanie hasłem „metawers” to za mało. Zamiast więc wybiegać w niepewną przyszłość, wrócił do tradycji. Gdy uznał, że Instagram jest zagrożeniem dla Facebooka, po prostu go kupił. Czego nie mógł kupić (jak TikToka), to naśladował. W 2008 r. próbował nabyć młodego

Bicie po tweecie, czyli Zuckerberg kontra Musk w oktagonie

Tymczasem w świecie ludzi, którzy mają wszystko, więc im się strasznie nudzi, Mark Zuckerberg i Elon Musk postanowili spotkać się w oktagonie.

bohater „Ósmej mili” – na rymy. Cztery lata temu taki skecz poświęcono starciu Muska i Zucka: Nie byłby to pierwszy raz, gdy założyciel popularnego serwisu internetowego idzie się bić. W 2006 r. doszło do pojedynku, w którym na bokserskim ringu starli się Rich „Lowtax

„Bambik”, czyli Tusk przezywa Morawieckiego. Gmyz zaatakował i spudłował

Nawet jeśli ktoś nie śledzi młodzieżowej memosfery (lub nie jest narażony na kontakt z młodzieżą), może szybko znaleźć w sieci, że „bambik” jest określeniem pochodzącym z kręgów graczy w „Fortnite”. Ale jak trafił do Donalda Tuska?

„Fanfik” Natalii Osińskiej na Netflixie. Starsze pokolenie miało Musierowicz

Na Netflixie pojawił się film na podstawie „Fanfika” Natalii Osińskiej, pomostu między współcześnie światową i klasycznie polską powieścią młodzieżową.

Tytuł powieści Natalii Osińskiej „Fanfik” z 2016 r. jest wieloznaczny. To określenie literackiej twórczości fanowskiej, dłuższych i krótszych form pisanych przez miłośniczki i miłośników danego dzieła czy popkulturowego uniwersum. Są stare, jak stare są opowieści, ale prawdziwy boom

„Vice” i BuzzFeed mają kłopoty, czyli triumf śmieciowego internetu

Portal „Vice” zbankrutował, zamknięto BuzzFeeda – media, które zbudowały swoją potęgę w internecie, przechodzą głęboki kryzys.

lat temu w Montrealu jako punkowy magazyn „Voice of Montreal”. W 1996 r. redakcja wykupiła się od wydawcy i zmieniła nazwę na „Vice”. Pod koniec lat 90. został z kolei wykupiony przez kanadyjskiego milionera Richarda Szalwinskiego i przeniesiony do Nowego Jorku. W tym czasie

Dlaczego nikt nas nie lubi, czyli Polska kontra Eurowizja

Doroczne, niemalże rytualne dyskusje dotyczące Eurowizji sprawiają wrażenie, że ten zachodni wynalazek niezbyt się u nas przyjął.

, jak i Wiśniewskich, polskich i (kiedy już można było) zagranicznych, coś nie pykło. Może w Polsce jest coś takiego, co sprawia, że jej nikt nie lubi – plebiscyt, w którym wyłaniani są zwycięzcy, odsłania przyjaźnie między różnymi państwami, które dają sobie od lat maksymalne liczby punktów

Wałęsa, człowiek z mema. Z czego się bierze ta memiczność Lecha?

Najnowszy hit to Lech Wałęsa w spa, zanurzający się w wannie pełnej piany.

Met Gala 2023, czyli ludzie, koty i karaluchy

Motywem przewodnim tegorocznej Met Gala był zmarły w 2019 r. projektant Karl Lagerfeld – i jego kotka milionerka Choupette Lagerfeld.

jest prośba o nawiązanie do zadanego tematu. W 2018 r. była to „wyobraźnia katolicka”: piosenkarka Katy Perry przyszła przebrana za archanioła; w 2016 – technika, w 2013 – punk, a w 2019 – camp. Tegoroczny bal był natomiast poświęcony legendzie świata mody – Karlowi

Jerry Springer. Cesarz śmieciowej telewizji

W wieku 79 lat zmarł Jerry Springer – aktor, dziennikarz i polityk. Największą sławę przyniósł mu telewizyjny talk-show, w którym gorące dyskusje kończyły się bijatyką.

. Mądrale oglądają debili Kto był odbiorcą tego programu, który w pewnym momencie popularnością pobił nawet show Oprah Winfrey? W 2000 r. program Springera doczekał się retransmisji w stacji Wizja Jeden, z tamtych czasów zachowała się rozmowa dwóch fanów przeprowadzona w internecie. Fan numer 1

Gaduła Elon Musk troska się o przyrost naturalny. Armia inceli słucha uważnie

Elon Musk żyje z głową w chmurach, wyobrażając sobie, że kiedyś skolonizuje Marsa. Problem w tym, że ma wciąż wiernych fanów i wpływ na masową wyobraźnię.

świat się skończy hukiem, czy skowytem? Na razie kończy się skowytem i pieluchami dla dorosłych, co jest piekielnie depresyjne”. Tucker przysłuchiwał się wywodowi Muska z otwartą buzią i zmartwioną miną. To nie pierwszy raz, gdy Musk troska się o przyrost naturalny. W maju 2022 r. obwieścił na

Francuska rewolucja na TikToku. Dlaczego Polacy tak nie protestują?

Francuska rewolucja idealnie nadaje się na TikToka, bo jest rewolucją roztańczoną.

Zakaz TikToka dla polityków. Następne restrykcje będą dla dzieci?

Rada ds. Cyfryzacji przyjęła uchwałę w sprawie popularnej platformy TikTok. Tym samym przedstawi rządowi zalecenie, by nakazać usunięcie aplikacji z telefonów polskich urzędników. Chociaż nie ujawniono dotąd konkretnych przypadków przekazywania danych chińskiej firmie i dalej władzom w Pekinie, panuje powszechne przekonanie, że trafiają one do potencjalnie wrogiego państwa.

Roald Dahl i jego niegrzeczne książki. Poprawiać czy wyrzucić?

Wieści ze świata, w którym nie tylko ogląda się filmy, ale i czyta książki, na podstawie których powstały – otóż spadkobiercy Roalda Dahla wprowadzili nieco zmian w nowych wydaniach autora m.in. „Charliego i fabryki czekolady” czy „Matyldy”.

autorskimi zmarłego w 1990 r. pisarza, zmian dokonała we współpracy z organizacją Inclusive Minds. Jak zauważa, poprawki są niewielkie – dotyczą wagi, zdrowia psychicznego, płci i rasy – np. Augustup Gloop z „Charliego…” nie jest już opisany jako „ogromnie gruby

Ikea i J.K. Rowling, czyli o co tak naprawdę chodzi w bojkocie

Współczesne bojkoty nie są narzędziem ekonomicznego nacisku, a próbą zwrócenia uwagi na problem.

Słowo bojkot pochodzi od nazwiska człowieka, którego dzisiejsze media nazwałyby pewnie „ofiarą cancel culture” i dały mu łamy, by się mógł wytłumaczyć i wypłakać. Charles Boycott był irlandzkim zarządcą, który w 1880 r. naraził się okolicznym mieszkańcom odmową obniżenia czynszów, więc

Płatne social media? Musk gotuje żabę, Zuckerberg patrzy łakomie

Opłata za internet to temat obecny w dyskusjach o sieci od jej początków. Ale czy ktokolwiek chciałby płacić za dostęp do Facebooka czy Twittera – platform, w których jest się raczej odbiorcą cudzych reklam niż pełnoprawnym uczestnikiem dyskusji?

, których upadek zaczął się od nieposkromionego dostępu do sieci społecznościowej – pod koniec 2022 r. jego konto zostało (kolejny raz) zablokowane za… chwalenie Hitlera. Osiem dolców od pisarza Innym znanym człowiekiem, któremu niezbyt posłużyło obcowanie z internetowymi masami, jest

Dlaczego wszyscy kochają Velmę, ale nikt nie lubi „Velmy”

„Velma”, animowany serial oferujący dorosłe podejście do kreskówki „Scooby Doo”, nikomu się nie podoba. I dlatego jest taki ciekawy.

Serial „Scooby Doo” wytwórni Hanna-Barbera to klasyk, który od 1969 r. bawi kolejne pokolenia. Fabuła jest prosta – czworo nastolatków (Fred, Velma, Daphe i Shaggy) i ich gadający pies (tytułowy Scooby Doo) przemierza Amerykę hipisowską furgonetką, rozwiązując tajemnicze sprawy

Nostalgia i melodramat, czyli „Znachor” na ciężkie czasy

Netflix ogłosił nową ekranizację powieści „Znachora”, klasycznego melodramatu Dołęgi-Mostowicza. Kinowa adaptacja z 1982 r. od lat żyje w kanałach telewizyjnych, a jej doroczna emisja w święto zmarłych stała się wręcz memem.

interpretacje przygód „Robin Hooda” czy „Trzech Muszkieterów”, w których odbijają się nowe czasy, tak można sięgać po inne książki. „Znachor” miał zresztą dopiero dwie ekranizacje – tę świeżą, przedwojenną, i tę z 1982 r., powstałą na fali nostalgicznego

Ten felieton został napisany przez sztuczną inteligencję

Ten felieton został napisany przez sztuczną inteligencję, a ja tylko pobrałem honorarium.

jednogłośnie, że jest całkowicie możliwe, że w niedalekiej przyszłości będziemy czytać książki napisane przez AI. Jak podaje amerykański dziennik „New York Times”, w 2018 r. zostały wydane dwa dzieła napisane przez sztuczną inteligencję. Książkę „Shakespeare Unauthorised

Sztuka cyfrowa: szansa i zagrożenie

Cyfrowa rewolucja zmieniła cały świat – nic dziwnego, że wpłynęła również na sztukę.

W 1985 r. firma Commodore zaprezentowała nowy komputer – Amigę 1000, który od biurowych pecetów odróżniał się możliwościami graficznymi. Można było podłączyć kamerę i mieszać sygnał wideo z tworzoną na komputerze grafiką; rysowanie ułatwiał zaś tablet z rysikiem. Na specjalnym pokazie Andy

Gry wideo: artyści i inżynierowie

Demoscena, pramatka polskich gier wideo, zatarła różnicę między artystą i inżynierem.

Michał Staniszewski, pierwszy laureat Paszportu POLITYKI w kategorii Kultura cyfrowa (za rok 2016), demoscenę zdefiniował jako „społeczność zajmującą się tworzeniem cyfrowej sztuki czasu rzeczywistego”. Początki współczesnej demosceny sięgają lat 80., ale tak naprawdę ich źródła są

Tryb goblina, czyli angielskie słowa roku wyłonione. Pasują do mrocznych czasów

Collins, Merriam-Webster i Oxford ogłosiły swoje słowa roku. Wygrały kolejno „permacrisis”, „gaslighting” i „goblin mode”.

Wkrótce poznamy zwycięzcę plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku PWN, tymczasem niemiecki Langenscheidt młodzieżowe słowo roku ogłosił już pod koniec października. Zgodnie z panującym od lat trendem inkorporowania wszelkich angielskich słów (narzekał na to już w 2000 r. zespół Fettes Brot, rapując

Kerfuś. Dlaczego robot sprzedający chipsy budzi tyle emocji?

Nagrania pokazujące Kerfusia w akcji podbiły internet i wyzwoliły fanowską fantazję. Okazał się na tyle „cool”, że firma wysłała go w tournée po Polsce.

prostymi automatami, jak robot pies Azorek z 1961 r., jeden z bohaterów książki „Nowoczesne zabawki” Janusza Wojciechowskiego. Dzisiejsze roboty spełniają różne funkcje – uczą programować, sprzątają mieszkania i bawią. Jedne są bardziej skomplikowane (jak wyposażony w sztuczną

Elon Musk, upadły cyberzbawca. Jaka piękna katastrofa Twittera

Największym sukcesem Elona Muska było zaistnienie w zbiorowej wyobraźni jako technologiczny mesjasz. Teraz wszystko to traci w awanturze na Twitterze.

tunelach, wyprawę na Marsa – dziesięć lat temu obiecał, że dzięki jego kosmicznej firmie człowiek postawi nogę na czerwonej planecie najwcześniej w 2022 r. Pracował też nad podłączeniem mózgu bezpośrednio do komputera. Jego ostatnim i najgłośniejszym przedsięwzięciem jest zakup Twittera, jednej z

Prof. Bralczyk i chińskie boty z TikToka, czyli polski rasizm

Zmagania z automatyczną cenzurą mediów społecznościowych wydobywają na wierzch niestosowność wielu poglądów akceptowanych w polskim głównym nurcie.

, z jakim Kawecki walczył o przywrócenie tej wypowiedzi na TikToka, chociaż nie dziwi stanowisko Bralczyka. Już w 2020 r., gdy przez Polskę przewinęła się kolejna dyskusja o tym słowie, wypowiadał się o jego rzekomej neutralności. Mimo że miał okazję spotkać się z czarnoskórymi Polkami, które