Marzec 1968: kto uruchomił kampanię nienawiści? Kamyk, który poruszył lawinę

Kim byli spin doktorzy kampanii nienawiści 1968 r.? I co na ten temat wiedział naczelny POLITYKI Mieczysław F. Rakowski?

Polok gorszy od diabła. Książki historyczne pod choinkę

Rzecz dla bibliofila, historia pomników dla cara Aleksandra II, przewodnik po polskich ruinach, opowieść o skazanych i dzieje pewnej słynnej tkaniny z Bayeux.

polski Ewa Kochanowska frazę It was Russianed. MARCIN ZAREMBA *** Na marginesie Za kratami, Artur Górski, Prószyński Media, 2022, s. 240 Nie ma co ukrywać: to książka o ludziach z tzw. marginesu, którzy weszli w kolizję z prawem, których przeciętny obywatel (każdego państwa) się boi. Ale też są wśród

My, komuniści. Skąd ten czarny piar? Rozbrajamy mity i stereotypy

Każda partia komunistyczna ma dwoje rodziców: rewolucję październikową i tradycję lokalną. Opowiada o nich Łukasz Bertram, autor książki „Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956”.

MARCIN ZAREMBA: – „Każdy badacz komunistów i komunizmu stąpa po minowym polu uproszczeń, stereotypów i mitów”, czytam w pańskiej książce. Spróbujmy zatem rozbroić niektóre z nich. Pierwszy z brzegu: komunizm jako żydowski spisek. ŁUKASZ BERTRAM: – Czasem już chciałoby się

Kartka z PRL: było gorzko i zimno. Jeździło się na resztkach paliwa

Jak osłodzić życie i się ogrzać – w PRL to były sprawy kluczowe. Cukier i węgiel budziły duże emocje, bo Polakom często tych towarów brakowało.

Inflacja za Gierka, czyli jak z Polaka zrobić dziada

„Słowo »kurwa« szło z ust do ust. Powtarzano, wykrzykiwano ceny cukru, kaszy, mąki, masła” – tak zareagowano na inflację w czerwcu 1976 r.

. Wówczas wprowadzenie kraju w spiralę inflacyjną zakończyło się rewolucją Solidarności. Gierkowskie obligacje Z punktu widzenia ekonomii błąd popełniony został na samym początku. Było nim anulowanie z dniem 1 marca 1971 r. podwyżki cen z 12 grudnia 1970 r. w sytuacji rosnących pensji (o czym za

Wręczyliśmy Nagrody Historyczne. Te książki trzeba przeczytać!

Książki, które dotarły do puli finałowej, były rozpatrywane pod wieloma aspektami. Liczył się warsztat historyczny, biegłość autora w dotarciu do źródeł, wprowadzenie nowego tematu bądź nowatorskie ujęcie już znanego, sposób argumentacji. I kunszt pisarski.

, docenienie wcześniej pomijanych aktorów wydarzeń, pisanie pod prąd narodowej mitologii jury postanowiło nagrodzić profesora Instytutu Historii PAN Macieja Górnego. MARCIN ZAREMBA *** Najlepszy debiut w kategoriach Monografie, prace naukowe oraz prace popularnonaukowe, publicystyka Maria Ferenc, Każdy

Nagrody Historyczne POLITYKI: nominacje w kategoriach prace naukowe, monografie, prace popularnonaukowe, publicystyka

Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2021 rok w kategorii prace naukowe, monografie, prace popularnonaukowe, publicystyka oraz debiuty w tych kategoriach.

to się odbywało w Łodzi: z jednej strony podkreślano czerwony charakteru miasta, z drugiej wymazywano pamięć o łódzkim getcie. MARCIN ZAREMBA Marcin StasiakPolio w Polsce 1945–1989. Studium z historii niepełnosprawnościTAiWPN Universitas, Kraków 2021 To jest historia, której nikt nie uczy

Prosto z książki

konflikt z władzą”. Dwa lata później zmieniło się wszystko. MARCIN ZAREMBA *** Śledztwo historyczne Sztuka zagrabiona 2. Madonna znika pod szklanką kawy, Włodzimierz Kalicki, Monika Kuhnke, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2021, s. 480 Siedem lat po wydaniu pierwszej części „Sztuki zagrabionej

Jak wymyślono 11 listopada

O pierwszej wojnie światowej, feministkach i początkach niepodległości opowiada Maciej Górny, autor wydanej właśnie książki „Polska bez cudów. Historia dla dorosłych”.

MARCIN ZAREMBA: – Podtytuł książki, „Historia dla dorosłych”, sugeruje treści niecenzuralne. MACIEJ GÓRNY: – Jedyny akt seksualny, który mógłbym mieć na myśli, to miłość własna takich postaci jak Dmowski czy Piłsudski. A mówiąc serio, nie pociąga mnie historia z morałem

Ostatnie miesiące dekady Gierka

Schyłek rządów ekipy Gierka rozciąga się między tzw. zimą stulecia (1978/79 r.) a strajkowym latem 1980 r. Po drodze była wizyta w PRL papieża Polaka, zorganizowane przez podziemie obchody katyńskie, VIII Zjazd PZPR i ostatnie niedemokratyczne wybory do Sejmu. Wszystkie one oddziaływały na społeczne nastroje, opinie i postawy.

Programowych przeprowadził sondaż opinii w związku z atakiem zimy. 55 proc. badanych uważało, że doświadczane trudności były skutkiem „niedowładu organizacyjnego”. 34 proc. wskazywało na „trudne warunki atmosferyczne”. Badania z kwietnia 1979 r. pokazywały nieznaczny spadek (1–2

Pamięć o Gierku. Dlaczego stał się symbolem starych, dobrych czasów?

Niespodziewanie Edward Gierek stał się symbolem starych, dobrych czasów. Lata 70. w zbiorowej pamięci jawią się jako kraina dobrobytu i bezpieczeństwa. Nawet ówczesna szynka ma być teraz wzorcem wędliniarstwa.

. Swoje zrobił rygoryzm stanu wojennego oraz największe w dziejach PRL podwyżki cen żywności (od 1 lutego 1982 r.) oraz opału i energii, które spowodowały skokową pauperyzację ludności. Niemal na wszystko obowiązywały kartki, nic więc dziwnego, że okres tzw. bigosowego socjalizmu zaczął się jawić ciut

Dlaczego w Polsce nie ma masła? Bo Gierek nie rozmawiał jeszcze z krowami. Tak żartowano w PRL

Dlaczego pszczoły z całej Polski zleciały się na zjazd partii? Poczuły lipę. Ten i podobne dowcipy wyrażały opinie obywateli o władzy. Lata 70. to ich złota era.

Prosto z książki

komunistycznych towarzyszy zakończoną licznymi wyrokami śmierci. Jesteśmy dumni z naszej walki o wolność, ale czy bylibyśmy tacy do niej skorzy, gdyby na nas spadły podobne represje, co na Czechów i Słowaków po Praskiej Wiośnie? MARCIN ZAREMBA

Jak kabarety kpiły z władzy

Dyrekcja TVP to mafia sycylijska, gospodarka – bajzel. Tak kabareciarze lat 70. dokładali władzy.

Prof. Andrzej Paczkowski i prof. Paweł Machcewicz o powojennych rozliczeniach ze zbrodniami

O porachunkach i procesach opowiadają prof. Andrzej Paczkowski i prof. Paweł Machcewicz, autorzy książki „Wina, kara, polityka. Rozliczenia ze zbrodniami II wojny światowej”.

MARCIN ZAREMBA: – Symbolem powojennych rozliczeń jest Norymberga. Ale gdy międzynarodowy trybunał rozpoczynał pracę, już zdążyła opaść fala gwałtownej, oddolnej zemsty. Z czego wynikała? ANDRZEJ PACZKOWSKI: – Zjawisko oddolnego odwetu było powszechne. Zaczęło się od akcji organizacji

Rozdane! Nagrody Historyczne dla najlepszych książek roku

Książki historyczne wciąż są wydawane i czytane. Wciąż budzą spory, przynoszą wiedzę i wzruszenie. A pandemia bynajmniej nie obniżyła kryteriów wyboru laureatów tegorocznych Nagród Historycznych POLITYKI.

wspomnień to genialne studium teatru władzy, jej fobii, bizantyńskich manier, które Korzeniewski obserwował z bliska, gdy wyreżyserowaną przez niego sztukę zapragnął zobaczyć Bolesław Bierut ze świtą. Zasłużona pierwsza nagroda. MARCIN ZAREMBA NAJLEPSZY DEBIUT W KATEGORIACH MONOGRAFIE, PRACE NAUKOWE ORAZ

Nagrody Historyczne POLITYKI: Tegoroczne nominacje w kategoriach: prace naukowe, monografie i prace popularnonaukowe

Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2020 r. w kategoriach: prace naukowe, monografie oraz prace popularnonaukowe, publicystyka.

się porozmawiać. Na przykład w Nozie, malutkiej osadzie na Korsyce, gdzie wyjeżdżał na wakacje z malarką Leonor Fini. MARCIN ZAREMBA Andrzej Friszke, Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020 Autor

Nagrody Historyczne POLITYKI: Tegoroczne nominacje w kategoriach: pamiętniki, źródła i debiuty

Poniżej prezentujemy nominacje w kategoriach: pamiętniki, źródła i debiuty. Za tydzień zapraszamy do zapoznania się z nominacjami za prace naukowe, monografie i prace popularnonaukowe.

„najbardziej nie lubi pedalastwa”. Przypis do biografii Adama. Barański, dziś profesor mediewista, pisze również o tuzach polskiej historiografii: Samsonowiczu, Geremku, Zientarze. MARCIN ZAREMBA Bohdan Korzeniewski, Było, minęło… Wspomnienia, Państwowy Instytut Wydawniczy

W PRL władza też potrafiła się urządzić

Wzrostowi korupcji sprzyja autorytarny, pozbawiony kontroli społecznej model rządzenia. Załatwienie sobie 9 mieszkań za bezcen – to już było. W wykonaniu jednego z sekretarzy KC PZPR.

sprzedaży nieruchomości w Zakopanem. Liczba podejrzanych w tym mieście sięgnęła 50 osób, a łączna kwota łapówek wyniosła blisko 1 mln zł. Ogólnokrajowy charakter miało śledztwo w sprawie przyjmowania korzyści materialnych przez pracowników Państwowej Inspekcji Handlowej. Objęło Poznań, Kraków, Łódź

Prosto z książki

ipeenowską recenzję książki „Dalej jest noc”. Ostro pisze o „rządzących Polską nacjonalistach”. Ważny kontekst jego polemik stanowi polityka historyczna obecnego rządu – ktoś, kto chciałby zrozumieć jej zakłamanie, powinien sięgnąć po książkę Grabowskiego. MARCIN ZAREMBA

Prosto z książki

w sferze obyczajowej za Stalina panował purytanizm, o czym świadczy wypowiedź Władysława Matwina, szefa ZMP: „Teoria »wolnej miłości« nie ma nic wspólnego z moralnością socjalistyczną”. MARCIN ZAREMBA *** Żona, córka i ona sama Żona pianisty, Halina Szpilman, Filip Mazurczak

Propaganda „Dziennika Telewizyjnego”

„Wiadomości” TVP chwalące rząd i ganiące Zachód przypominają klon „Dziennika Telewizyjnego” z lat 70.

, – wystarczająco 22,6 proc., – nawet w zbyt dużym stopniu 3,8 proc., – brak danych 1 proc. Prawdopodobnie te „środkowe” ponad 26 proc. to „twardy elektorat” reżimu. Prawdopodobnie u pozostałych ten lakierowany obraz rzeczywistości emitowany przez telewizję nie

Prosto z książki

Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. MARCIN ZAREMBA *** Z perspektywy Wschodu Jedwabne szlaki. Nowa historia świata, Peter Frankopan, ilustracje Neil Packer, przekład Iwona Michałowska-Gabrych, Wydawnictwo Wilga, Warszawa 2020, s. 126 W wydanym dwa lata temu bestsellerze „Jedwabne szlaki

Dlaczego Sierpień?

„Kto to zrobił: robotnicy, intelektualiści czy ktoś inny?” – pytał socjolog Jan Kubik. Przewrotnie odpowiem: do wybuchu rewolucji Solidarności doprowadziła ekipa Edwarda Gierka.

, i Piotr Jaroszewicz, premier. Władza podjęła co najmniej cztery decyzje brzemienne w skutki. 1. Zmiana języka. Symbolicznie dekada lat 70. zaczęła się od słynnego gierkowskiego pytania „Pomożecie?”, postawionego robotnikom stoczni im. Warskiego w Szczecinie. Od czasu buntu marynarzy w

Niepiękny wiek XIX

O pogromach, peryferyjnej modernizacji i nowoczesnym antysemityzmie opowiadają Kamil Kijek i Artur Markowski.

MARCIN ZAREMBA: – Między 1805 a 1946 r. doszło na ziemiach polskich do co najmniej 70 pogromów. ARTUR MARKOWSKI: – Choć pogrom najczęściej kojarzył się z przemocą wobec Żydów, to pojęcia tego używano także w innych kontekstach. Polska prawica mówiła o „pogromie socjalistów

Nagrody Historyczne POLITYKI: Nominacje

Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2019 r. w trzech kategoriach: Debiuty, Pamiętniki i Źródła.

historyczne. Czytelnik dostaje do ręki biografię intelektualną, a w szerszym planie – dzieje polskich sporów o przeszłość. Świetna lektura. MARCIN ZAREMBA *** Dział Wydawnictwa źródłowe Roman Jasiński, Nowe życie. Wspomnienia 1945–1976, przypisy i wybór zdjęć Elżbieta Jasińska, opieka red

Nagrody Historyczne POLITYKI. Tegoroczne nominacje

W tym roku wyjątkowo prezentujemy nominacje w dwóch częściach: monografie i prace popularnonaukowe prezentujemy poniżej, a debiuty, pamiętniki i źródła pojawią się za tydzień na łamach POLITYKI. Laureatów Nagród Historycznych za 2019 r. ogłosimy w numerze 20. POLITYKI, ukazującym się 13 maja w kioskach, i na polityka.pl.

. Nie rzuca łatwych ocen. Jest to „historia rozumiejąca”: motywy, postawy, zachowania. MARCIN ZAREMBA *** Dział prac popularnonaukowych i publicystycznych Tomasz Potkaj, Przekrój Eilego. Biografia całego tego zamieszania z uwzględnieniem psa Fafika, Wydawnictwo Mando, Kraków 2019

Grypa: słynna przesyłka z Hongkongu. Co wynika z poufnych dokumentów?

Ponad 6 mln chorych i prawie 6 tys. zmarłych to bilans tylko jednego sezonu grypy w Polsce w 1971 r. Publikujemy poufne partyjne dokumenty mówiące o rozmiarach tej epidemii.

dziesiątki tysięcy mieszkańców. Z powodu absencji zamykano szkoły i instytucje kultury. Służba zdrowia znalazła się w stanie przedzawałowym. POLITYKA 1 marca informowała: „W Warszawie odwołano stan epidemii grypy, w Krakowskiem i na Śląsku ilość zachorowań już nie rośnie, zagrożenie objęło za to

Prosto z książki

jego mieszkańców. A Morel? W 1949 r. zrobił maturę i jako spec od więzień został naczelnikiem obozu dla młodocianych przestępców w Jaworznie. „– Bandyci! Nie wyjdziecie stąd żywi! – witał ich. Później obronił pracę magisterską pt.: „Praca więźniów i jej znaczenie”. Autorka dotarła do bezpośrednich świadków i do ich dzieci. Zrobiła więc to, czego nie potrafili historycy. MARCIN ZAREMBA

Prosto z książki

kapitalizmie, bowiem zostało zepchnięte na pozycję nawet nie nocnego stróża, ale bezpłatnego dróżnika i zamiatacza ulic”. MARCIN ZAREMBA *** Splątane losy Między zaangażowaniem, przystosowaniem i sprzeciwem. Postawy mieszkańców województwa białostockiego wobec wyborów powszechnych w latach 1957

Prosto z książki

, muszą dorosnąć, by stać się mężczyznami. Podobnie Polacy jako naród powinni dorosnąć do pogodzenia się ze swoją przeszłością. MARCIN ZAREMBA *** To dopiero początek Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka, tłumaczenie Viktor Grotowicz, wstęp i opracowanie Paweł Kosiński, IPN Warszawa 2019, s. 168 Bufonada

Prosto z książki

manifestują swój dystans wobec Żydów. Podkreślają dziedziczoną biedę: „Ojciec miał jakieś dwa hektary pola”. Skąd tytuł? Płuczkami nazywano doły z wodą, w których przepłukiwano kości. MARCIN ZAREMBA *** Waga kontynentu Europa. Historia naturalna, Tim Flannery, tłum. Maciej Antosiewicz

Upartyjnianie historii

XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, który odbył się we wrześniu w Lublinie, można potraktować jako barometr nastrojów.

Prosto z książki

przedmiotów. MARCIN ZAREMBA *** Widziane z Pragi Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu; Piotr M. Majewski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019, s. 458 Wydarzenia otaczające niesławny układ monachijski z 1938 r. opisywane były dotychczas niemal wyłącznie z perspektywy Berlina, Londynu

Dla rusofilów i rusofobów. Nowe książki historyczne

archiwum PZPR, sporach o lustrację. Solidna biografia intelektualna jednego z najwybitniejszych historyków dziejów najnowszych. MARCIN ZAREMBA *** Nazizm latem Wakacje w Trzeciej Rzeszy. Narodziny faszyzmu oczami zwykłych ludzi, Julia Boyd, przełożyła Magdalena Moltzan-Małkowska, Prószyński i S-ka

Prosto z książki

roli służb specjalnych po 1989 r. są politycy, a nie funkcjonariusze”. Esbecy – pisze dalej – byli zazwyczaj gotowi wykonywać rozkazy każdej władzy. MARCIN ZAREMBA *** Kronika wielkiej zmiany Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm. XV–XVIII wiek, Fernand Braudel, PIW

10 lipca 1941 r. doszło do pogromu w Jedwabnem

Niektórzy polscy chłopi mordowali Żydów w czasie II wojny światowej. Wiemy o tym coraz więcej, ale ciągle nękać nas powinno pytanie: dlaczego?