Na początku był Jezus

Podręczne kalendarium

Najważniejsze daty w historii chrześcijaństwa i Kościoła katolickiego

Krótki słowniczek pojęć teologicznych

Od adwentu do zmartwychwstania

Sobór Watykański II: Wiatr odnowy

Niewątpliwie było to najważniejsze wydarzenie w życiu Kościoła katolickiego w XX stuleciu. Dyskusje dotyczące znaczenia, interpretacji i aktualności Soboru Watykańskiego II są wciąż żywe – i nic nie wskazuje, aby miały się szybko zakończyć.

Chrześcijaństwo pierwszych wieków

Chrześcijaństwo usadowiło się najpierw na terenach i wśród ludów Cesarstwa Rzymskiego – tak skutecznie, że pojęcia Christianitas i Romanitas stały się pod koniec istnienia tego imperium niemal synonimami.

Ojcowie Kościoła, czyli najważniejsi pisarze chrześcijańscy

Ojcami Kościoła nazywa się wybitnych pisarzy i teologów chrześcijańskich żyjących i tworzących w pierwszych wiekach po Chrystusie.

Herezje wczesnego chrześcijaństwa

Wielka schizma wschodnia

Za podziałem chrześcijaństwa na wschodnie (prawosławie) i zachodnie (katolicyzm) stały spory teologiczne i ambicje osobiste patriarchów i władców, ale fundamentem były głębokie różnice kulturowe.

Respublica Christiana. Idea chrześcijańskiej wspólnoty

Chrystianizacja Europy w XI–XIII stuleciach była w istocie stworzeniem nowego kręgu cywilizacyjnego, a przeprowadzona wówczas reforma Kościoła przemieniła go z elitarno-kapłańskiego w pełni społeczny.

Romanizm, gotyk i barok

Swego rodzaju stemplem narodzin nowego kręgu cywilizacyjnego była epoka katedr.

Czym jest Kościół?

Już w średniowieczu mówiono o Kościele, że jest zawsze ten sam i zawsze oczekujący reformy.

Biskup Rzymu, głowa Kościoła katolickiego. Wiele ról papieża

Aby zrozumieć lepiej, skąd się bierze władza papieska, a przy okazji zobaczyć całą strukturę władzy w Kościele, warto przyjrzeć się niektórym spośród oficjalnych tytułów „Jego Świątobliwości Franciszka, Biskupa Rzymu, Namiestnika Jezusa Chrystusa, Następcy Księcia Apostołów, Najwyższego Kapłana Kościoła Powszechnego, Prymasa Italii, Arcybiskupa i Metropolity Prowincji Rzymskiej, Suwerena Państwa Miasta Watykańskiego, Sługi Sług Bożych”.

Niewola awiniońska i wielka schizma zachodnia

W XIV w. kontrolę nad papiestwem spróbowali przejąć królowie francuscy, czego skutkiem było też jednoczesne sprawowanie urzędu przez dwóch lub trzech papieży i antypapieży.

Siedem soborów. Od Nicei do Drugiego Soboru Watykańskiego

Sobór to zgromadzenie biskupów całego świata, którzy obradują nad rozstrzygnięciem istotnych dla Kościoła kwestii doktrynalnych, organizacyjnych i dyscyplinarnych, zgodnie z przekazem biblijno-ewangelicznym i kościelną tradycją.

Wybitni ludzie Kościoła katolickiego, święci wyniesieni na ołtarze

Wielcy święci, papieże i mistycy.

Relikwie. Ważny element pobożności

Choć Rzymianie grzebali zmarłych i okazjonalnie odwiedzali cmentarze, chrześcijaństwo uczyniło z kultu zmarłych, również świeckich, jedną z najważniejszych składowych religii.

Święci Kościoła. Męczennicy, mistycy, uczeni

Opowieści o nich były przez wieki ważną częścią edukacji katolickiej.

Krucjaty w obronie wiary chrześcijańskiej

Odrębny rozdział w dziejach chrześcijaństwa stanowią średniowieczne pielgrzymki i krucjaty do Ziemi Świętej, wówczas już na terenach opanowanych przez muzułmanów, i zrodzone w tych okolicznościach zakony rycerskie.

Pokój Boży. Kościół przeciw wojnie

Przez całe średniowiecze w parze z religią szła wojna. To był dla Kościoła poważny problem teologiczny.

Inkwizycja w starciu z herezją. Między prawdą a czarną legendą

Średniowieczny system inkwizycyjny wprowadził w życie nie tylko procedury prawne i mechanizm represji wobec odstępców od wiary, ale też stworzył zestaw wyobrażeń i symboli, swoistą inkwizycyjną mentalność, która w różnych okresach służyła uzasadnieniu przemocy religijnej.

Inkwizycja hiszpańska

Jej cechą szczególną było działanie na zasadach instytucji królewskiej i tropienie nieprawomyślnych konwertytów z judaizmu i islamu.

Ameryka i konkwista. Ewangelizacja Nowego Świata

Pobłogosławione przez Kościół wyprawy Krzysztofa Kolumba i kolejnych konkwistadorów miały podreperować skarbiec hiszpański oraz „poszerzyć Królestwo Boże na ziemi”.

Bezżenny kapłan. O pochodzeniu celibatu

Wprowadzenie zasady celibatu księży zajęło kilkaset lat. Reformatorom Kościoła z XI w. chodziło w tym wypadku o walkę z upadkiem i zepsuciem moralnym kleru.

Rozkwit sztuki sakralnej. Od II w. do współczesności

Wyobraźnia artystów ilustrowała biblijne przekazy, budowała tryumf religii, zaś w późniejszym czasie zaczęła komentować chrześcijańskie zwyczaje.

Reformacja zrodzona z potrzeby nieustannego reformowania Kościoła

Kościoły ewangelickie, zrodzone z potrzeby naprawy Kościoła rzymskiego, tworzą wielką rodzinę wyznań protestanckich, które historycznie uformowały mieszczańską kulturę konsensu i kontraktu.

Kontrreformacja i wojny religijne w Europie w XVI i XVII w.

Kościół łaciński dzielił się – na tle wystąpienia Marcina Lutra – w toku wojen, które w większym stopniu miały przesłania polityczne niż religijne. Takie znaczenie miała też tzw. kontrreformacja – obrona tożsamości Kościoła rzymskiego.

Kościół, największy mecenas sztuki

Przez długie wieki sztuka rozwijała się w ramach Kościoła, pod jego opieką lub na jego zamówienie.

Historia państwa kościelnego

Dziś minipaństwo Watykan może wydawać się jedynie ciekawostką turystyczną, jednak za jego istnieniem stoi półtora tysiąca lat trudnego docierania się państwa i Kościoła.

26 lat pontyfikatu Jana Pawła II. Między skrajnościami

Bezstronna ocena pontyfikatu Jana Pawła II wydaje się trudna, czasem wręcz niemożliwa do przeprowadzenia. Wszystkie bowiem tego rodzaju próby muszą odzwierciedlać ideologiczne podziały współczesnego świata, w Polsce ostatnio nawet bardziej skrajne niż gdzie indziej.

Znaczenie wspólnot zakonnych

Wspólnoty zakonne wielokrotnie ratowały chrześcijaństwo i Kościół zachodni w chwilach kryzysów. Były i są wzmocnieniem i uzupełnieniem Kościoła diecezjalnego, łącznikiem między nim a wiernymi (laikatem).

Jak chrześcijaństwo stało się religią Rzymu

W podręcznikowym przekazie nadanie chrześcijaństwu statusu religii państwowej łączy się z osobą cesarza Konstantyna Wielkiego. Było to jednak zjawisko rozłożone w czasie, a definicja państwowości religii była daleko inna od dzisiejszych znaczeń.

Empiryczna wiedza i wiara, to jak woda i ogień

Kościół katolicki funkcjonował w bardzo odmiennych intelektualnie i duchowo epokach. Nie raz stawał przed zadaniem dostosowywania własnej doktryny do pojawiającej się nowej wiedzy. Intelektualnym wyzwaniem były dla niego światopoglądowe przełomy, odkrycia naukowe i wynalazki.

Historia kościelnych zmagań z nowoczesnością

Kościół to próbował podjąć dialog z oświeceniem i modernizmem, to potępiał je w czambuł, zamykając wiernych w oblężonej twierdzy. Ostatecznie jednak wiele z nowoczesności – choć w złagodzonej formie – przyswajał.

O kobietach w Kościele

Temat kobiet, ledwie na soborze wspomniany, dziś jest jednym z bardziej palących. Czy mowa o reformie władzy kościelnej, funkcjach liturgicznych, rodzinie, Kościół będzie się musiał zmierzyć z pytaniami i postulatami kobiet. W końcu stanowią co najmniej jego połowę.

Maryja dziewica – dogmat i kult

Kult maryjny to w katolicyzmie nie tylko jedna z najstarszych form dewocji, ale również jedna z najbardziej żywych i przybierających różnorodne formy.

Kościół wobec Żydów i judaizmu

W Kościele katolickim z trudem – mimo ustaleń soborowych – przebija się zmiana stosunku do judaizmu i Żydów. Po drugiej stronie też niełatwo o widzenie w chrześcijanach nie wrogów, ale braci w wierze w jednego Boga. Tym ważniejsze jest nagłaśnianie postaw wzajemnego zrozumienia, akceptacji i dialogu.

Kościół a masoneria

Na myślenie i stosunek Kościoła do masonerii silny wpływ ma popularność mitologii tajnych stowarzyszeń. Spiskowa teoria dziejów jest motorem zarówno antymasonizmu, jak i antysemityzmu.

Kościół w czasach Mussoliniego i Hitlera

Dla chrześcijaństwa doktryna i praktyka faszyzmu i nazizmu były bezprecedensowym wyzwaniem. Kościoły, tak samo jak rządy demokratyczne, wypracowywały swoje stanowisko wobec totalitaryzmu (także komunistycznego) stopniowo, popełniając wiele błędów, czasem tragicznych w skutkach.

Franciszek, papież reformator

Kościół Franciszka jest odnawiany, zmienia swój punkt ciężkości, ale pozostaje tym samym Kościołem, który istnieje od dwóch tysięcy lat.

Ekumenizm – dziedzictwo Soboru Watykańskiego II

Ekumenizm wymaga uznania podmiotowości drugiej strony i rezygnacji z poczucia własnego uprzywilejowania. To wyznacza rangę zmian soborowych, ale i skalę wyzwań stojących przed Kościołem i katolikami.

Kościół przyszłości. Prognozy na XXI wiek

Przyszłość chrześcijaństwa. Diagnozy i prognozy.

Suplement. Historia Kościoła katolickiego w Polsce

Kalendarium historii Kościoła w Polsce.