Co wiemy o prehistorii kontynentu, który jest kolebką gatunku Homo sapiens.
Nie sposób zgłębić historii powszechnej bez uwzględnienia dziejów Afryki. W tym sensie historia Afryki jest również dla nas – mówi prof. Michał Tymowski, nestor polskiej afrykanistyki.
Z punktu widzenia starożytnej Europy w Afryce było jedno liczące się mocarstwo – Egipt faraonów, poza tym nadające się do podbicia i zasiedlenia północne wybrzeże kontynentu oraz pełen egzotycznych towarów, ale niedostępny interior.
W VII w. n.e. północną Afrykę podbili Arabowie. Ziemie na zachód od Egiptu nazwali al-Maghrib (Zachód), a tereny na południe od Sahary Bilad al-Sudan (Kraj Czarnych). Obie te części łączyło wiele szlaków handlowych.
Przez stulecia Afryka była geograficzną zagadką. Od niepamiętnych czasów prowokowała kolejne pokolenia żeglarzy i podróżników.
Pejzaż etniczno-kulturowy Afryki w okresie przedkolonialnym.
Mapa społeczno-polityczna Afryki subsaharyjskiej w okresie przedkolonialnym.
Ważniejsi przywódcy polityczni i religijni przedkolonialnej Afryki.
Europejczycy i Amerykanie zarobili krocie na nowożytnym, masowym handlu afrykańskimi niewolnikami. Proceder ten był cezurą także w dziejach samej Afryki.
Do II połowy XIX w. Europa nie była zainteresowana podbojem Afryki, widząc w niej raczej przeszkodę na drodze do Azji. Kolonizowanie kontynentu na dobre zaczęło się dopiero po konferencji berlińskiej (1884–85).
Ikony walki z europejską ekspansją.
Kolonializm w Afryce trwał relatywnie krótko – 75 lat (od początku podboju, dla większości lądu to 1885 r., do wyzwoleńczego tzw. Roku Afryki, 1960), realnie ok. 50 lat. Ale jego skutki dają znać o sobie do dzisiaj.
Działania organizacji promujących idee kolonialne w II RP cechowała iście ułańska fantazja. Poza wszystkim wzmogło to zainteresowanie Polaków dalekimi krajami i afrykańskimi kulturami.
Afryka w obu światowych konfliktach militarnych była drugorzędnym, co nie znaczy, że mało ważnym teatrem działań.
Afrykanie na frontach I i II wojny światowej poza Afryką.
Era kolonialnej dominacji Europejczyków w Afryce zakończyła się w XX w. Na niepodległość państwa kontynentu wybiły się po zakończeniu II wojny światowej.
Najsłynniejsi przywódcy ruchów niepodległościowych.
Najbardziej znany utwór Josepha Conrada jest zdemaskowaniem kolonialnej cywilizacji białych.
Do najpopularniejszych książek o Afryce w Polsce zaliczają się „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza oraz reportaże Ryszarda Kapuścińskiego – zwłaszcza „Cesarz” i „Heban”.
Historię Etiopii charakteryzuje ciągłość struktur państwowych, które przez blisko 2 tys. lat łączyły kulturę polityczną świata chrześcijańskiego z elementami właściwymi dla państw afrykańskich.
Południowa Afryka (złą legendę zawdzięczająca niegdyś apartheidowi) jest przypadkiem wyjątkowym z uwagi na wykształcenie się grupy etnicznej pochodzenia europejskiego, która już w XVIII w. utożsamiała się z południem lądu: Burów/Afrykanerów.
Rzeczywistość postkolonialnej, niepodległej Afryki można nazwać słodko-gorzką.
Panafrykanizm podkreśla duchową odrębność Afrykanów oraz konieczność politycznej emancypacji Afryki.
„Afryka bez Francji jest jak auto bez kierowcy. Francja bez Afryki jest jak auto bez paliwa” – mawiał Omar Bongo Ondimba, prezydent Gabonu.
Największa baza danych o językach – Ethnologue – podaje, że spośród 7117 języków świata aż 30 proc. (2144) jest używanych w Afryce. Mapa lingwistyczna tego kontynentu odzwierciedla podziały etniczne i kulturowe.
W państwach afrykańskich regularnie dochodzi do konfliktów, których podłożem są różnice etniczne i religijne.
W somalijskim rozboju morskim skupiają się jak w soczewce dzieje postkolonialnych społeczeństw Afryki.
Religijną mapę Afryki w wielkim skrócie można przedstawić tak: na północy kontynentu dominuje islam, na południu chrześcijaństwo, ale ich przewaga nie jest całkowita. Bo wciąż istnieją pierwotne religie plemienne.
Afryka zawsze przyciągała turystów. Etos wiktoriańskiego odkrywcy próbują dzisiaj kultywować uczestnicy safari.
W potocznym przekonaniu Afrykanie to urodzeni biegacze. Jednak najpopularniejszym sportem kontynentu jest piłka nożna.
Piętnaście zamieszczonych tu haseł można potraktować jak zestaw sond zapuszczonych w materię różnorodnej współczesnej sztuki afrykańskiej.
Niewielu zdaje sobie sprawę, w jakim stopniu wizualny świat wokół nas korzeniami tkwi w Afryce.
Krajobrazy, archetypy odkrywców i podróżników, wizerunki despotów i bojowników – Afryka zawsze fascynowała filmowców.
Afryka pozostaje kontynentem o ogromnej mobilności społecznej.
W XXI w. przebija się w myśleniu nowego pokolenia polityków w Afryce przekonanie, że należy zrzucić nie tylko garb kolonializmu, ale i błędów popełnionych przez wielu ojców założycieli.
Wylesianie, pustynnienie, susze i powodzie niszczą bogactwo przyrodnicze Afryki. Odpowiada za to niefrasobliwa działalność człowieka i globalne ocieplenie.
Biała plama Czarnego Lądu