Kazimierz III Wielki. Ur. 1310 – zm. 1370, król Polski 1333–70

W początkach swego panowania miał Kazimierz w ręku – tak jak i jego zmarły ojciec – tylko Małopolskę i Wielkopolskę.

Pierwsze opinie niepochlebne. Jest jedynym polskim władcą, który otrzymał przydomek Wielki. Tak określano go już na przełomie XV i XVI w. W pełni na to zasłużył. Ale początek jego kariery nie zapowiadał udanego panowania ani wspaniałych osiągnięć.

Kazimierz urodził się 30 kwietnia 1310 r. Jego rodzicami byli król Władysław Łokietek oraz Jadwiga, córka księcia kaliskiego. W 1330 r. 20-letni królewicz został przez ojca wysłany w pierwszą misję dyplomatyczną – na Węgry. Doszło podczas niej do skandalu. Kazimierz dzięki pomocy swojej siostry Elżbiety, ówczesnej żony węgierskiego króla Karola Roberta podobno zgwałcił Klarę Zach, córkę węgierskiego możnowładcy. Jej ojciec Felicjan dowiedział się o tym fakcie wkrótce po wyjeździe polskiego królewicza i rzucił się z mieczem na Karola Roberta i Elżbietę. Podczas ataku węgierski król został ranny, a królowa straciła cztery palce.

Ostatnie badania historyków dowodzą, że atak ten był wynikiem szerzej zakrojonego spisku na węgierskiego monarchę. Niektórzy (m.in. Stanisław A. Sroka) podważają w związku z tym fakt gwałtu popełnionego przez Kazimierza. Inni jednak uznają wiarygodność źródeł informujących o tym wydarzeniu. Niezależnie od tego, co wydarzyło się na Węgrzech, wydaje się, że wiadomość taka krążyła już wśród ówczesnych.

2Grzegorz Kozakiewicz/ForumKorona hełmowa Kazimierza Wielkiego.

Nie była to jedyna niepochlebna opinia o młodym królewiczu. W 1331 r. podczas bitwy z krzyżakami pod Płowcami Kazimierz – jak donosił pewien zakonny dostojnik – „rozpoczął ucieczkę i jednym ciągiem podążył aż do Krakowa”. Bitwa pod Płowcami miała dwie odsłony. W czasie początkowego starcia wojska polskie pokonały oddziały krzyżackie. Tryumf ten był później opiewany w Polsce przez dziesięciolecia. Nie dodawano jednak, że w drugiej części bitwy doszło do rzezi z obu stron i polskie wojska wieczorem opuściły pole.