Linia dynastyczna Piastów kujawskich

W linii dynastycznej wywodzącej się od Kazimierza, syna Konrada Mazowieckiego, księciem krakowskim był Leszek Czarny, a królami Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki (którym poświęcamy osobne teksty).

Kazimierz I Kondratowic (Kujawski)

Ur. ok. 1211 – zm. 1267, książę kujawski 1233–67

Piastowskie Kujawy. Anonimowy autor utworu znanego jako „Opis Europy Wschodniej” (ok. 1308 r.) wśród sześciu księstw tworzących jego zdaniem Królestwo Polskie nie dostrzegł istnienia osobnych księstw na Kujawach. Istotnie, dzielnica należała wówczas do najbardziej obok Śląska rozdrobnionych politycznie ziem piastowskich. W przeciwieństwie jednak do Śląska kujawskie władztwa nie oferowały swym panom bogatych zasobów materialnych, co wpływało na ich ograniczone możliwości polityczne.

Błędem byłoby jednak sądzić, że rządząca księstwami Kujaw i środkowej Polski linia dynastii Piastów odgrywała marginalną rolę. Po swym protoplaście Kazimierzu Sprawiedliwym odziedziczyła aspiracje i prawa do rządów nad stołeczną dzielnicą krakowską. Osobista determinacja, a ostatecznie sprzyjające okoliczności sprawiły, że to pan jednego z owych niewielkich władztw kujawskich – Władysław Łokietek – stał się w pierwszych dekadach XIV w. sprawcą politycznej integracji części piastowskich ziem, a od 1320 r. pierwszym koronowanym władcą już trwale odnowionego Królestwa Polskiego.

Protoplastą linii kujawsko-łęczyckiej był najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego Kazimierz II Sprawiedliwy (zm. 1194 r.) oraz jego młodszy syn Konrad I Mazowiecki (zm. 1247 r.), który w swych dokumentach i na pieczęciach tytułował się jako pierwszy książę kujawski. Odrębność polityczna ziem położonych pomiędzy Wielkopolską a Mazowszem była jednak starsza niż tytuł Konrada. Już w XI w. istniały tam ważne ośrodki władzy Piastów. O kujawskich grodach Kruszwicy i Włocławku oraz o położonej na południe od nich Łęczycy wspominał na początku XII w.