Linia dynastyczna Piastów wielkopolskich

W linii dynastycznej wywodzącej się od księcia zwierzchniego Mieszka III Starego, trzeciego syna Bolesława Krzywoustego, księciem krakowskim był Władysław Laskonogi, a po koronę sięgnął Przemysł II (któremu poświęcamy osobny tekst).

Mieszko III Stary

Ur. 1122–25 – zm. 1202, książę zwierzchni 1173–77, 1191, 1198–1202 (z przerwą w 1199 r.)

Trzeci w kolejce do Krakowa. Mieszko III Stary był silną osobowością polityczną o znacznych ambicjach, wykraczających poza granice Wielkopolski, którą zapisał mu ojciec Bolesław Krzywousty. Nie wiadomo, ile miał lat, gdy w 1138 r. obejmował ją we władanie. Daty roczne urodzin Mieszka podawane są hipotetycznie. W momencie objęcia władzy zwierzchniej nad Polską przez jego przyrodniego brata Władysława II Mieszko liczyłby sobie 13–16 lat. Wówczas w Europie i młodsi dynaści obejmowali rządy wspierani przez rady przyboczne. Ale do panowania nad Polską młodziutki książę Wielkopolski był dopiero trzeci w kolejce. Pod koniec lat 30. XII w. perspektywa tronu krakowskiego wydawała się odległa.

Jednak samowładcze działania Władysława II i skuteczny opór młodszych Piastów doprowadziły do wygnania seniora z kraju i przyspieszyły polityczną karierę Mieszka. Władzę objął starszy od niego Bolesław Kędzierzawy, którego Mieszko aktywnie wspierał. Także wówczas, gdy tandem braci stanął w 1157 r. wobec najazdu wojsk niemieckich pod wodzą cesarza Fryderyka I Rudobrodego, który zamierzał przywrócić do władzy wygnanego Władysława, a przy okazji narzucić lub odnowić (historycy nie są tu zgodni) zależność państwa polskiego od Niemiec. Bracia nie podjęli próby obrony kraju i zdecydowali się ustąpić. W wielkopolskim Krzyszkowie Bolesław złożył hołd niemieckiemu cesarzowi i obiecał zrzec się władzy zwierzchniej nad Polską na rzecz Władysława Wygnańca. Usatysfakcjonowany cesarz powrócił do Niemiec, podczas gdy obaj Piastowie i tak nie dopuścili wygnanego brata do władzy (zmarł ok. 1162–63).