Bolesław III Krzywousty. Ur. 1085–86 – zm. 1138, książę Polski 1107–38

Między mitem i rzeczywistością. Dzieje Polski zapamiętały go z jednej strony jako syna Marsa, Piasta – wojownika, tego, który obronił kraj przed cesarzem niemieckim oraz zakotwiczył państwo nad Bałtykiem. Z drugiej jednak strony odsądzano go od czci i wiary jako okrutnika, który zabił własnego brata, polityka pozbawionego wyobraźni, który sprowadził na kraj nieszczęście, dzieląc go między synów. Prawdziwy Bolesław Krzywousty – zarówno władca, jak i człowiek – nie był ani jednym, ani drugim. Rozpięty między mitem a rzeczywistością, pozostaje jednym z najbardziej intrygujących Piastów.

Urodził się między 1085 a 1086 r. w Krakowie lub Płocku. Imię, które otrzymał na chrzcie, traktowano jako zapowiedź wielkości, ponieważ w dynastii Piastów nosili je dwaj królowie: Chrobry i Szczodry/Śmiały. Obaj zostawili po sobie legendę wodzów i zdobywców. Ojcem Bolesława był Władysław I Herman, panujący w Polsce od ok. 1079 r., a matką Judyta, córka pierwszego króla Czech Wratysława II. Można przypuszczać, że młode lata spędził książę na dworze swojego ojca w Płocku. Przebywał tam również pierwszy syn Hermana, Zbigniew, starszy od Bolesława kilkanaście lat.

O dzieciństwie Bolesława nie sposób powiedzieć wiele. Anonim zwany Gallem, którego bez krzty przesady można nazwać apologetą księcia – jego bowiem kronika powstawała na jego dworze – szczególną uwagę poświęcał znakom, które czynić miały młodego Piasta wyjątkowym. Pisał więc, że Bolesław nie bawił się jak inni chłopcy szlachetnego rodu ze zwierzętami, ale od najmłodszych lat cieszył się służbą rycerską. „Jeszcze bowiem nie zdołał o własnych siłach dosiąść lub zsiąść z konia, a już wbrew woli ojca lub niekiedy bez jego wiedzy wyruszał na wyprawę przeciw wrogom jako wódz rycerstwa”.