Drodzy Czytelnicy!

Obchodzimy w tym roku sześćdziesiątą rocznicę zakończenia II wojny światowej: już tylko dla starych i bardzo starych ludzi to część ich własnej biografii. Wyrosły pokolenia, które tę najstraszniejszą wojnę w dziejach świata znają tylko z lekcji historii, uczonej często byle jak, powierzchownie, a przez całe dziesięciolecia tendencyjnie. Jest dobra okazja, aby przynajmniej część tej historii opowiedzieć sobie jeszcze raz, jak przystało w kraju, który dopiero przed rokiem – w momencie wejścia do Unii Europejskiej – symbolicznie i faktycznie zamknął okres powojenny. Wojna ta bowiem zawierała w sobie tragiczny, z punktu widzenia Polski, węzeł skutków. Nie tylko spustoszenie kraju, śmierć milionów ludzi, zagładę Żydów polskich, przesiedlenia ocalonych, przemieszczenie granic państwa, ale także wtrącenie Polski z opresji nazistowskiej w stalinowską. Dla nas prawdziwa jest teza, iż w 1945 r. dokonało się jedno z najtragiczniejszych zwycięstw w historii, choć radość z końca wojny była powszechna, szczera i przejmująca.

Cały dzisiejszy porządek świata jest echem wydarzeń sprzed 60 lat. Nie byłoby ONZ, NATO, Unii Europejskiej, potęgi Stanów Zjednoczonych, gospodarczych sukcesów Niemiec i Japonii, rozpadu kolonialnych imperiów, ale też nowych napięć w różnych regionach planety, gdyby nie to, w jaki sposób zakończyła się Wielka Wojna. Te zgliszcza wciąż dymią. Przypomnijmy sobie, ile naszych obecnych zażartych sporów, wewnątrz Polski i w stosunkach z sąsiadami – Rosją, Ukrainą, Niemcami – dotyczy owej, zdawałoby się odległej, przeszłości; ile wciąż ujawnia się urazów, rachunków krzywd, jakie pokłady nieufności. Trudno zrozumieć dzisiejszy świat, także obecną politykę, nie wracając do tej historii. Historii tragicznej, naznaczonej szaleństwem i heroizmem, ale i zwyczajnie fascynującej.