Skandynawia: my i Saamowie. Czy rdzenny lud powinien dostać uprzywilejowany status?

Szwecja od 2000 r. wspiera finansowo naukę i promocję języka saami, jak i innych przejawów tej kultury. Saamowie angażują się w politykę i walczą, by przywrócić im pełne prawa do tradycyjnego stylu życia.

Storting, norweski parlament, 12 listopada po raz pierwszy w historii przeprosił Saamów za lata przymusowej norwegizacji, asymilacji i przesiedleń. To wynik pracy Komisji Prawdy i Pojednania, która na zlecenie parlamentu badała nadużycia władz wobec tej rdzennej ludności. Podobne komisje pracują w Finlandii i Szwecji. I jest raczej pewne, że w obu krajach dojdzie do podobnych przeprosin.

Jednym z inicjatorów tego regionalnego pojednania z Saamami jest Kościół Szwecji, który przeprosił ich już trzy lata temu. Ówczesna arcybiskup Antje Jackelén w katedrze w Uppsali przyznała, że jej Kościół nie tylko nie przeciwstawił się rasizmowi i kolonialnemu myśleniu, ale wręcz przyczynił się do legitymizacji ucisku, wspierał rasistowskie teorie naukowe lat 20. i 30. oraz gardził duchowością Saamów, przymuszając ich do chrystianizacji. Prosząc o przebaczenie, arcybiskup uklękła.

O Saamach zrobiło się głośno również z powodu ich protestów przeciw budowie kopalni rudy żelaza w Kallak – powstaje pośrodku zimowych pastwisk reniferów należących do Saamów – i przy okazji o moralnym dylemacie zielonej transformacji, który ujawnił się na dalekiej północy Szwecji. Odkryto tam duże złoża metali ziem rzadkich, które są potrzebne m.in. do produkcji samochodów elektrycznych. Budowa tam kopalń, które w założeniach mają ratować naturę i świat przed klimatyczną katastrofą, jednocześnie naturę zniszczy, a na pewno zrujnuje naturalne pastwiska reniferów. Saamom to się bardzo nie podoba.

Ten rdzenny lud od setek lat zamieszkuje północne ziemie Norwegii, Szwecji, Finlandii, a także Rosji. W języku Saamów obszar ten nazywany jest Sápmi. Szacuje się, że jest ich od 70 do 110 tys. – w Szwecji ok. 20 tys., z czego 2,5 tys. zajmuje się hodowlą reniferów.