Europa rozlicza się z wirusa. Mocna krytyka wyborczych planów PiS

Parlament Europejski uznał przygotowania do majowych wyborów w Polsce za niezgodne z wartościami wspólnoty. Ostro skrytykował „demokrację dekretową” Viktora Orbána. A szefowa Komisji Europejskiej przeprosiła Włochy za brak wystarczającej pomocy.

W piątek 17 kwietnia europosłowie w głosowaniu mailowym przyjęli rezolucję o działaniach w walce z pandemią (395 za, 171 przeciw, 128 się wstrzymało). Tekst, który firmowały cztery kluczowe frakcje – centroprawica, centrolewica, liberałowie i zieloni – bardzo kategorycznie odnosi się do decyzji władz Polski i Węgier podejmowanych w czasie zarazy.

PiS się nie wybronił

„Parlament Europejski uznaje za całkowicie niezgodne z wartościami europejskimi (...) działania podjęte przez polski rząd, a mianowicie zmianę ordynacji wyborczej wbrew orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego i przepisom przewidzianym w ustawie, by w czasie pandemii przeprowadzić wybory prezydenckie, co może zagrozić życiu polskich obywateli i podważyć koncepcję wolnych, równych, bezpośrednich i tajnych wyborów, o których mowa w Konstytucji RP” – głosi rezolucja. Odrzuca ponadto węgierską „demokrację dekretową” Viktora Orbana, czyli „przedłużenie stanu wyjątkowego na czas nieokreślony, upoważnienie rządu do bezterminowego sprawowania władzy w drodze dekretów, a także osłabienie nadzoru parlamentu”.

Europosłowie PiS do wtorku uczestniczyli w pracach nad wspólnym projektem rezolucji (duża część dotyczy działań finansowych i sanitarnych), a nawet nad zapisami o praworządności. Zrejterowali, gdy pojawiły się bezpośrednie odniesienia do Polski. „Trudno wytłumaczyć, jak w rezolucji dotyczącej zwalczania skutków Covid-19 znalazły się zapisy dotyczące praworządności i sytuacji w Polsce w kwestii wyborów. Obecna sytuacja jest bardzo trudna, a decyzja o przeprowadzeniu wyborów w formie korespondencyjnej podyktowana bezpieczeństwem obywateli” – głosi oświadczenie delegacji PiS.

Uchwała wzywa kraje Unii w Radzie UE, by wróciły do dyskusji w ramach postępowań z art. 7 (obejmują Polskę i Węgry), a Komisję Europejską, by pilnie oceniła, czy wprowadzane teraz środki nadzwyczajne są zgodne z prawem wspólnoty. A jeśli trzeba, by sięgnęła po sankcje budżetowe. Jacek Saryusz-Wolski (PiS) już wczoraj na Twitterze komentował, że zapisy o Polsce to „robota Tuska i jego totalnej drużyny”. „Nikt w Brukseli sam by tego nie wymyślił” – napisał.

Rezolucja jest podsumowaniem czwartkowej debaty poświęconej reakcji Unii na zarazę. Niewielka część europosłów była w sali posiedzeń w Brukseli, a reszta zdalnie. Obecna na miejscu Sylwia Spurek oskarżała władze Węgier i Polski, że wykorzystują czas zarazy, by forsować ograniczenie praw kobiet (chodziło o projekt ustawy w sprawie aborcji) oraz osób LGBT.

Szefowa KE przeprasza Włochów

W debacie uczestniczyła szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, która nie odniosła się bezpośrednio do kwestii praworządności, za to kajała się przed Włochami: „To prawda, że na samym początku, gdy Włochy potrzebowały pomocy, zbyt wielu z nas nie było na czas tam, gdzie należało. Za to cała Europa serdecznie przeprasza. Przeprosiny jednak są cokolwiek warte tylko wówczas, gdy towarzyszy im poprawa”.

Szefowa KE zapewniała, że Europa będzie pamiętać o wszystkich ofiarach pandemii. Dziękowała m.in. lekarzom i reszcie służby zdrowia za pracę na pierwszej linii walki z zarazą. To spotkało się z ostrą repliką liberalnego europosła Guya Verhofstadta, byłego premiera Belgii. „Przewodnicząca von der Leyen słusznie dziękowała pielęgniarkom, lekarzom, że z takim oddaniem pełnią swe obowiązki. Ale my jako politycy też mamy obowiązki! Minęły tygodnie mówienia o nowym »planie Marshalla«. Na co czeka Komisja Europejska?” – pytał. Zarzucał von der Leyen, że boi się wychylić przed rządy państw członkowskich w debacie o funduszach na odbudowę gospodarczą, choć to jej zadaniem jest promowanie śmiałych pomysłów na reformy.

Chcą większego budżetu UE

Europosłowie zaapelowali w rezolucji o utworzenie Unijnego Funduszu Solidarnościowego do walki z koronawirusem, w którym byłoby co najmniej 50 mld euro. Fundusz wspierałby opiekę zdrowotną we wszystkich państwach UE w czasie kryzysu, a także przyszłe inwestycje mające na celu zwiększenie odporności systemów na wypadek innych epidemii.

Projekt wzywa do zwiększenia projektowanego budżetu na lata 2021–27, w tym do emisji „obligacji na rzecz ożywienia gospodarczego zabezpieczonych budżetem UE”, które nie prowadziłyby do „uwspólnienia istniejącego długu”. Raffaele Fitto, przemawiający w imieniu frakcji konserwatystów (zdominowanej przez PiS), wzywał, by z powodu zapaści gospodarczej odłożyć na potem plany zmierzającego do neutralności klimatycznej Zielonego Ładu.

Ale europarlament w rezolucji wezwał, by „pakiet na rzecz ożywienia gospodarczego i odbudowy opierał się na Europejskim Zielonym Ładzie i transformacji cyfrowej, aby pobudzić gospodarkę, zwiększyć jej odporność i stworzyć miejsca pracy, a jednocześnie wesprzeć transformację ekologiczną”.