Papież Franciszek zapowiedział dostęp do archiwum Piusa XII

Kościół nie boi się historii – zapewnił papież Franciszek i ogłosił, że od 2 marca 2020 r. badacze uzyskają pełny dostęp do zbioru dokumentów dotyczących pontyfikatu Piusa XII (panował w latach 1939–58, został wybrany 2 marca 1939 r.). Zadowolenie z decyzji papieża wyraziły Instytut Yad Vashem i Centrum Szymona Wiesenthala, a także izraelskie MSZ i wpływowy Komitet Żydów Amerykańskich (AJC). Bo pełny dostęp do archiwum Piusa XII może pomóc wyjaśnić kontrowersje wokół „milczenia” papieża Eugenio Pacellego podczas eksterminacji Żydów europejskich. Na oficjalnej stronie internetowej Archiwów podano, że wnioski o (bezpłatną) rezerwację dokumentów będą rozpatrywane od 1 października. Wnioskodawcy muszą mieć dyplom studiów uniwersyteckich (duchowni – licencjat lub tytuł doktorski) i podać uzasadnienie.

Watykańskie archiwalia dotyczące najnowszej historii są otwierane stopniowo. Pierwsze dokumenty udostępniono za Pawła VI. Jan Paweł II w 2004 r. pozwolił odtajnić dokumenty na temat jeńców, więźniów i zaginionych z lat II wojny światowej. Sergio Pagano, prefekt Tajnych Archiwów Watykańskich, zapowiedział, że z zasobów watykańskiego Sekretariatu Stanu (odpowiednik kancelarii premiera) udostępni się badaczom 151 tys. nowych pozycji, z których każda liczy dziesiątki stron, a także tak zwane papiery Piusa XII, obejmujące 76 zespołów dokumentów, w tym rękopisy jego przemówień z własnoręcznymi poprawkami. Dostępne mają być także dokumenty papieskich przedstawicielstw dyplomatycznych. Dyrektor Centrum Wiesenthala Efraim Zuroff uważa, że archiwa pomogą odpowiedzieć na dwa kluczowe pytania: jakie informacje na temat Holokaustu dotarły podczas wojny do Watykanu i kiedy dotarły na biurko Piusa XII. Problem polega jednak na tym, że spór toczy się mniej wokół faktów, a bardziej na temat tego, czego Pius XII nie zrobił, choć powinien był zrobić.