W związku z coraz częściej poruszanymi w przestrzeni publicznej tematami kryzysów zdrowia psychicznego tematy terapii, samopomocy, wsparcia psychologicznego, poradnictwa psychologicznego stają się coraz bardziej popularne. Wiek nastoletni i okres wczesnej dorosłości jest szczególny jeśli chodzi o zdrowie psychiczne. W tym właśnie wieku często występują pierwsze objawy zaburzeń psychicznych. Jest to też czas przeżywania dużego stresu związanego z dorastaniem, przejściem z okresu dzieciństwa w dorosłość, wzrostem odpowiedzialności, wyprowadzką z domu (np. na studia), egzaminami, podjęciem pierwszej pracy, zawodami miłosnymi. Będąc nastolatkiem lub rodzicem/opiekunem nastolatka, warto posiadać wiedzę na temat symptomów zaburzeń psychicznych oraz dostępnych metod wsparcia w sytuacji kryzysu. Poniżej przedstawionych zostanie kilka pozycji, które mogą okazać się pomocne w sytuacji problemów ze zdrowiem psychicznym.
„Jesteś kimś więcej niż myślisz – dla nastolatków” autorstwa Lisy M. Schab, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Pozycja dotyczy budowania poczucia własnej wartości, zdrowej samooceny, odkrywania swoich zdolności i mocnych stron. Czas nastoletni jest to moment, kiedy poczucie własnej wartości dopiero się buduje. Wielu nastolatków ma kompleksy z powodu swojego wyglądu, braku określonych zdolności, niewystarczających osiągnięć, krytycznego otoczenia, ciągłego porównywania się z innymi. Wszelkie profesjonalne pozycje książkowe dotyczące wiary w siebie i poczucia własnej wartości będą dla młodzieży przydatne. Warto wspierać młodych ludzi w poznawaniu siebie i budowaniu poczucia własnej wartości. Poradnik „Jesteś kimś więcej niż myślisz” jest napisany odpowiednim językiem, co jest dużym plusem. Zawiera nie tylko teorię, ale wiele ćwiczeń, które nastolatek może sam wykonać w domu.
„Nastolatek a depresja. Praktyczny poradnik dla rodziców i młodzieży” autorstwa K. Ambroziaka, A. Kołakowskiego i K. Siwek, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne – jest to kolejna pozycja traktująca o zdrowiu psychicznym warta polecenia. Ten poradnik jest przeznaczony nie tylko dla młodzieży, ale również rodziców czy opiekunów. Rodzice dowiedzą się czym jest depresja dziecka oraz jak sobie radzić w sytuacji, gdy dziecko choruje. W publikacji zawarto także informacje w jaki sposób wspierać dziecko w chorobie. Młodzież natomiast może skorzystać z informacji z zakresu rozumienia własnych emocji, zasad działania w sytuacjach kryzysowych i radzenia sobie ze stygmatyzacją. Inną publikacją tych samych autorów jest „Depresja nastolatków. Jak ją rozpoznać, zrozumieć i pokonać”. Książka jest skierowana zarówno do rodziców/opiekunów, jak i do samych nastolatków. Jest to idealna pozycja dla osób, które chcą zdobyć rzetelną wiedzę na temat zaburzenia, jakim jest depresja, skonfrontować fakty z mitami. Książka stanowi też rzetelne źródło wiedzy na temat tego, jak reagować na objawy depresji u osoby bliskiej, do jakich specjalistów się udać oraz jak wygląda leczenie.
Książka „W pułapce myśli – dla nastolatków” autorstwa A. Bailey, J. Ciarrochi i L. Hayes Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego przeznaczona jest dla młodzieży przeżywającej depresje, stres i lęki. Książka jest wydana w formie poradnika, w którym zawarte są informacje (zgodne z wynikami badań naukowych) dotyczące lęków, zaburzeń nastroju. Wskazane są także porady i praktyczne ćwiczenia, z których skorzystać mogą młodzi w kryzysie. Książka została przygotowana w oparciu o zasady terapii ACT (terapia akceptacji i zaangażowania). Terapia ta zachęca do tego, by nie uciekać przed trudnymi emocjami, ale akceptować je i uczyć się ich przeżywania. Publikacja pomoże w nauce radzenia sobie z emocjami, nauce metod rozwiązywania problemów oraz we wzmacnianiu poczucia własnej wartości.
Powyżej przedstawiono tylko wybrane pozycje. Oczywiście na rynku jest ich dużo więcej – wiążą się z tym również pewne zagrożenia np. różna jakość i rzetelność publikacji z jakich korzystamy. Przed skorzystaniem z jakiejkolwiek książki warto sprawdzić kim są autorzy (czy są to profesjonaliści, bądź eksperci przez doświadczenie), kto recenzował daną publikacje oraz jakie wydawnictwo ją wydało. W obszarze zdrowia psychicznego (tak jak w każdym popularnym obszarze) pojawiają się też poradniki, które z punktu widzenia naukowej psychologii nie są pomocne lub mogą być wręcz szkodliwe. Dlatego warto korzystać ze sprawdzonych źródeł.
Katarzyna Chotkowska: psycholożka, psychoterapeutka w nurcie poznawczo-behawioralnym, jedna z ekspertek kampanii „Zobacz człowieka”. Współpracuje m.in. z Fundacją eFkropka, Fundacją Itaka Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych oraz Fundacją Dobry Rozwój.
Materiał przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia