W grudniu ubiegłego roku episkopat wydał książkę pod tytułem „Wobec in vitro. Genetyczne, moralne, filozoficzne i prawne aspekty zapłodnienia pozaustrojowego”. Krótko potem włączono ją do listy lektur uzupełniających w nauczaniu religii w liceum. Redaktorzy książki – ks. prof. UKSW Jacek Grzybowski i ks. prof. Franciszek Longchamps de Bérier – wskazywali, że „może z niej korzystać każdy, kto szuka informacji dotyczących in vitro”.
Stowarzyszenie „Nasz Bocian” postanowiło sprawdzić wartość merytoryczną tej publikacji i zwróciło się po opinię do wybitnych specjalistów z dziedziny ginekologii i medycyny rozrodu oraz do Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii.
Wnioski są jednoznaczne: „Wobec in vitro” zawiera wiele błędów merytorycznych. „Bulwersuje nie tylko zawartość merytoryczna, ale i język publikacji. W sposób niedopuszczalny stygmatyzuje dzieci poczęte metodą in vitro, przyrównując je do towaru oraz przypisując wielu z nich niepełnosprawność intelektualną oraz opóźnienie rozwojowe” – dowodzi grupa specjalistów.
Kłamstwa i manipulacje w publikacji episkopatu
1. Autorzy sporo miejsca poświęcają na udowodnienie tezy o „przechowywaniu gamet w celach eugenicznych”. Jako przykład podaje się zamrożenia nasienia laureatów Nagrody Nobla. Takie „historie” opowiada się od lat 60., kiedy pojawiły się pierwsze banki nasienia ludzkiego. Banki te nie podają do wiadomości publicznej danych osobowych dawców. W większości przypadków posiadają materiał pochodzący od dawców anonimowych, a w przypadku dawców nieanonimowych dodatkowe dane nie zawierają informacji, które pozwalałyby ich zidentyfikować.
Poza tym ze względu na wiek laureatów trudno byłoby znaleźć dawców wśród noblistów, którzy spełnialiby tak surowe kryteria.
Czytaj także: Czy nowa ustawa PiS zablokuje miastom dostęp do in vitro?
2. W książce mowa o „reklamacjach”, czyli procesach sądowych po urodzeniu dziecka niepełnosprawnego bądź „nadliczbowego”. W rzeczywistości zgodnie z dobrą praktyką medyczną liczba zarodków w jednym embriotransferze jest ograniczana, a biorczyni każdorazowo wyraża zgodę na podanie zarodka. Mówi o tym ustawa o leczeniu niepłodności.
Natomiast zastosowanie technik wspomaganego rozrodu nie wpływa na niepełnosprawność dziecka. W związku z tym mają zastosowanie przepisy niezwiązane z leczeniem niepłodności: Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
3. Celem rozwoju i stosowania metody in vitro ma być czysty „zysk”, a korzyści z tego „biznesu” mają być liczone w miliardach. Czerpanie zysku z dawstwa gamet/zarodków jest zakazane, a leczenie niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego prowadzone jest zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i podlega ścisłej regulacji prawnej. Stanowi o tym ustawa o leczeniu niepłodności.
4. „Magazynowanie”, czyli zamrażanie zarodków. Zamrażanie zarodków jako procedura o udowodnionych podstawach medycznych ma na celu zapewnienie im bezpieczeństwa do czasu przeniesienia do organizmu biorczyni. Nie ma charakteru „magazynowania” w potocznym rozumieniu. Tę sferę reguluje ustawa o leczeniu niepłodności.
5. Korekty w procesie produkcji. Autorzy książki przekonują, że metoda in vitro to przykład „inżynierii genetycznej”. Ustawa o leczeniu niepłodności jednoznacznie zakazuje modyfikacji genetycznej ludzkich zarodków.
6. Autorzy książki piszą, że przy in vitro dochodzi do zabezpieczania „skuteczności produkcyjnej” poprzez „zapładnianie większej niż potrzeba liczby komórek jajowych”. To oczywiście nieprawda. Liczba zapładnianych komórek jajowych jest uzasadniona medycznie i monitorowana. Reguluje to art. 9. ustawy o leczeniu niepłodności.
Czytaj także: Dlaczego Kościół walczy ze sztucznym zapłodnieniem?
7. Dziecko w metodzie in vitro zostało przedstawione jako „produkt zaspokajający potrzeby niepłodnych rodziców do
»posiadania« dziecka”. Leczenie niepłodności obejmuje szereg działań medycznych. Jak choćby poradnictwo, diagnostykę, leczenie farmakologiczne, chirurgiczne i zastosowanie metod wspomaganego rozrodu, u których podstaw leży prawna ochrona życia, zdrowia, dobra i praw dziecka.
8. W publikacji episkopatu zawarto informację o spełnianiu przez lekarzy „specjalnych życzeń klientów” poprzez dobór odpowiednich cech embrionu wybranego do wszczepienia. Zastosowanie diagnostyki preimplantacyjnej w celu wyboru cech fenotypowych dziecka jest zakazane przez ustawę o leczeniu niepłodności.
9. Autorzy „Wobec in vitro” podają kategoryczne stwierdzenia na temat zdrowia dzieci poczętych w wyniku zapłodnienia pozaustrojowego. Piszą m.in. o „częstym występowaniu zaburzeń genetycznych, hipertrofii płodu, zaburzeń zachowania, metabolicznych i czynnościowych układu sercowo-naczyniowego”. Nie są one jednak w żaden sposób udokumentowane, dlatego są niewiarygodne.
10. W publikacji pojawia się także informacja o „rzadkich” schorzeniach genetycznych, mających rzekomo dotyczyć dzieci poczętych in vitro. Ale teza ta nie została wystarczająco udowodniona. A więc jest jedynie publicystyczna.
In vitro a szkoła
Obecnie co 20. dziecko przychodzi na świat dzięki medycznie wspomaganej prokreacji. W związku z tym oraz ustawowym obowiązkiem zapewnienia każdemu uczniowi bezpiecznych warunków rozwoju i nauki Stowarzyszenie „Nasz Bocian” poprosiło kuratorów oświaty o informacje na temat działań, jakie wdrożyli lub zamierzają wdrożyć w podległych sobie szkołach w celu zapewnienia bezpieczeństwa, szacunku oraz szeroko rozumianego dobrostanu uczniów, którzy urodzili się w wyniku zastosowania metody in vitro.
Analiza odpowiedzi pokazuje, że kuratoria czują się zwolnione z obowiązku zainteresowania się tym problemem. Kuratorium Oświaty (KO) w Katowicach nie dysponuje żadnymi informacjami. „Jeśli rodzic ma inne stanowisko w sprawach wiary niż Kościół, którego jest wyznawcą, powinien zgłaszać je do właściwych organów Kościoła” – to z kolei cytat z KO w Szczecinie.
Czytaj także: Agnieszka Ziółkowska. Feministka z in vitro
„Brak jest możliwości uczynienia zadość wyrażonemu przez Stowarzyszenie żądaniu, bowiem organ administracji publicznej, którym jest Dolnośląski Kurator Oświaty, nie posiada podległych sobie szkół” – KO Wrocław.
***
Opinie eksperckie opracowali:
Zarząd Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii:
lek. Katarzyna Kozioł – prezes
prof. dr hab. n. med. Rafał Kurzawa – wiceprezes
dr n. med. Anna Janicka
dr n. med. Joanna Liss
prof. dr hab. n. med. Waldemar Kuczyński
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Łukaszuk
dr hab. Krzysztof Papis
dr Marta Sikora-Polaczek – starszy embriolog kliniczny ESHRE, CM Macierzyństwo
dr Ricardo Faúndez – Dyrektor Laboratoriów Embriologicznych, InviMed
mgr Dorota Gawlikowska – psycholożka niepłodności, InviMed