Jest to efekt unijnej dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która nakłada na firmy nowe obowiązki dotyczące sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Wśród wielu zagadnień poruszanych w związku z dyrektywą za mało się mówi o jednym, bardzo istotnym dla firm zagadnieniu: o czasie, którego potrzebują na przygotowanie się do nowych wymagań i którego już zaczyna im brakować.
Tymczasem przed kilkoma tysiącami firm staje realne wyzwanie związane ze zmianą podejścia do zarządzania kwestiami zrównoważonego rozwoju. Wyzwanie bardzo precyzyjne i praktyczne, które wymaga od firm wdrożenia szeregu zmian zarządczych. Przede wszystkim firmy muszą zrozumieć, że dyrektywa nie jest równoznaczna z obowiązkiem napisania „jakiegoś” raportu obejmującego „jakieś” kwestie zrównoważonego rozwoju. Obowiązkiem jest publikacja raportu, ale sposób jego przygotowania, zakres ujawnień czy nawet forma publikacji są bardzo precyzyjnie określone i będą przedmiotem atestacji. Dlatego warto zrozumieć, jakie wymagania stoją przed firmą i jakie będą konsekwencje niewywiązywania się z nich. Co w takiej sytuacji warto zrobić?
Zadbać o wiedzę
Zrozumienie, czym jest zrównoważony rozwój i jaki zakres tematyczny objęto regulacjami, to pierwsze i podstawowe zadanie. Dla wielu firm dużym szokiem poznawczym jest odkrycie, że przedmiotem analizy podwójnej istotności (czyli wpływu działalności firmy na środowisko i społeczeństwo oraz wpływu czynników ESG) jest prawie 100 tematów, które dotyczą wielu aspektów z tych trzech obszarów związanych z ESG. Szereg z nich jest dla firm nowych. Nie tylko jeśli chodzi o zarządzanie nimi w organizacji, ale w ogóle są to zagadnienia, o których niewiele wiedzą, nie rozumieją ich wpływu na własny biznes i nie mają pojęcia, jak do nich podejść.
W gąszczu skomplikowanych sformułowań i dyskusji nie tylko trudno ustalić, co jest dla danej organizacji kluczowe. Z jednej strony jest więc ogromna potrzeba wiedzy i bez niej trudno będzie skutecznie podejmować działania, z drugiej szkodzi nadmiar ekspertów i informacji, z których organizacje bez znajomości tematu często nie potrafią wybrać treści sprawdzonych, wiarygodnych i rzetelnych.
Widoczny jest także wyraźny trend „nadmiarowości”, dotyczy on także edukacji w zakresie zrównoważonego rozwoju. Nie ma potrzeby, żeby każdy pracownik organizacji był ekspertem w tej kwestii. Nie każdy jest specjalistą w zakresie BHP czy finansów, ale każdy powinien dysponować niezbędną na swoim stanowisku wiedzą. Tak samo jest ze zrównoważonym rozwojem. Nie każdy pracownik musi znać liczbę standardów ESRS (European Sustainability Reporting Standards), ale każdy powinien rozumieć, w jaki sposób te standardy przekładają się na jego pracę i w jaki sposób jego praca przyczynia się do realizacji postawionych przez organizację celów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Oczywiście są jednostki i osoby, które powinny rozumieć temat całościowo i posiadać wiedzę umożliwiającą strategiczne zarządzanie kwestiami zrównoważonego rozwoju – to organy zarządcze i nadzorcze oraz jednostka odpowiedzialna za ESG w organizacji. A zatem wyzwaniem staje się nie tylko zapewnienie pracownikom odpowiedniej wiedzy, ale powinna być ona dostosowana do ich potrzeb i miejsca w organizacji.
Zaangażować zarząd
Proces przygotowania do zarządzania i raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju powinniśmy zacząć od zapewnienia zrozumienia, zaangażowania i wsparcia ze strony zarządu. Przygotowania do dyrektywy CSRD to proces strategiczny wymagający rewizji podejścia do zarządzania organizacją – czasochłonny i potrzebujący przede wszystkim zasobów: ludzkich i finansowych. Jego skuteczne wdrożenie wymaga nadzoru ze strony kadry zarządzającej. Konieczność zaangażowania zarządów to nie tylko bezpośredni wymóg wynikający z zapisów dyrektywy i standardów ESRS, ale też element niezbędny dla skutecznego wdrożenia wymagań. Wśród zarządów często nie ma wiedzy o regulacji i jej konsekwencjach lub sprowadza się ona do tego, że „trzeba wydać raport”, bez świadomości, że zarząd powinien być w ten proces aktywnie zaangażowany i włączony. Trudno bowiem rozmawiać o skutkach finansowych materializacji ryzyk ESG bez zarządu, a w przypadku identyfikacji takich ryzyk jego zadaniem jest nadzór nad zarządzaniem nimi.
Rozwiać obawy
Kolejnym zadaniem jest zbudowanie zaangażowania w całej organizacji. Zazwyczaj jednak punktem startowym jest nie tylko niechęć, ale wręcz opór wobec samego tematu i procesu. Przede wszystkim związany jest on z obawą, że będzie trzeba wykonywać dodatkowe zadania, bez widocznego celu i związku z podstawową działalnością organizacji. Obawy te często wynikają z niewiedzy i niezrozumienia samego procesu, który traktowany bywa jako wymuszony obowiązek unijny, a nie nowe podejście do zarządzania, które pozwoli firmie wykorzystać niezidentyfikowane dotychczas szanse. Zrównoważony rozwój jest często postrzegany jako „wymysł UE”, który ma spowodować, że biznes upadnie wskutek działań dekarbonizacyjnych czy innych elementów transformacji na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Tymczasem zrównoważony rozwój oznacza rozwój gospodarczy, przy zarządzaniu wpływem na środowisko i społeczeństwo. Organizacje powinny się przekształcać w tym kierunku, co nie oznacza jednak, że wszelkie zmiany należy wdrożyć natychmiast, kosztem podstawowej działalności biznesowej i zysku. Oczywiście im szybciej firma zacznie się dostosowywać do unijnych dyrektyw, tym lepiej. Należy się spodziewać, że w ciągu kilku lat publikowane przez firmę raporty ESG będą istotnym elementem oceny jej działalności przez rynek i partnerów biznesowych. Nie da się jednak zrobić wszystkiego z terminem na jutro. Transformacja wymaga czasu oraz pieniędzy. Powinna być przemyślana, aby niosła ze sobą korzyści w ramach wszystkich aspektów zrównoważonego rozwoju.
Zmiany na rzecz zrównoważonego rozwoju rodzą często obawę i opór pracowników, którzy uważają, że będzie się to wiązać z dodatkowymi zadaniami i obowiązkami. Ale transformacja firmy na rzecz równoważonego rozwoju tak jak każdy proces zmian jest i będzie obciążeniem. Dlatego pracownicy muszą mieć wsparcie i wiedzę, że ich działania przyniosą korzyści całej organizacji.
Zbudować zespół ds. ESG
Realizacja celów ESG to gra zespołowa. Nie ma i nie będzie osoby, która będzie się znać na całym ESG. Tematów jest zbyt wiele, a dotyczą różnych aspektów działalności firmy. Dla organizacji, które wcześniej się nimi nie zajmowały, na pewno czasochłonnym zadaniem będzie ustalenie jednostek i osób, które powinny być za nie odpowiedzialne. Zespół zajmujący się zarządzaniem i raportowaniem kwestii zrównoważonego rozwoju nie będzie jednowymiarowy. Dlatego też głównym wyzwaniem jednostki ESG jest zbudowanie szerokiego zespołu współpracującego, który w większych organizacjach obejmie zapewne kilka poziomów. Z jednej strony niezbędne będzie włączenie w prace osób zarządzających poszczególnymi jednostkami, z drugiej – trudno oczekiwać, że to one będą dostarczać pojedyncze dane do raportu. Tutaj potrzebne będą osoby operacyjne.
Do tego warto dodać zrozumienie roli osoby lub jednostki odpowiedzialnej za ESG w organizacji. Jej zadaniem jest koordynacja i nadzór nad wdrażaniem strategii, monitorowanie procesów czy koordynacja i nadzór nad procesem raportowania, ale nie operacyjne wdrażanie poszczególnych działań. Dlaczego? Z tego powodu, że gdyby tak miało to wyglądać, jednostka ESG musiałaby być odbiciem lustrzanym całej organizacji i jej wszystkich funkcji, czyli składać się z osób, które posiadają określone kompetencje np. w zakresie sprzedaży, zakupów, marketingu, zarządzania zasobami ludzkimi czy rozwoju produktów. Co oczywiście byłoby nie tylko kosztowne, ale też całkowicie bezużyteczne.
W dyskusji o zespole zawsze pojawia się pytanie, gdzie w organizacji powinna być umiejscowiona jednostka ESG. I tutaj nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Wszystko zależy od danej organizacji, jej struktury, podziału zadań pomiędzy poszczególnymi członkami zarządu czy zdefiniowania roli tematyki ESG. Ważne jest, aby umiejscowienie to umożliwiało skuteczną realizację zadań, współpracę w ramach wszystkich jednostek w organizacji i zapewniało wsparcie oraz zaangażowanie ze strony zarządu.
Ustawić procesy
ESG idzie pod rękę z nowoczesnymi trendami zarządczymi obejmującymi zintegrowane podejście do zarządzania, unikanie tworzenia „silosów” wewnętrznych i dążenie do współpracy w obrębie całej organizacji na rzecz tworzenia wspólnej wartości. W praktyce jednak większość organizacji funkcjonuje na podstawie „silosów”, a zbudowanie procesów, które pozwalałyby zarządzać kwestiami zrównoważonego rozwoju pomiędzy nimi, jest nie lada wyzwaniem, które wymaga czasu.
Zbudowanie procesów, które nie będą równoległe, ale prostopadłe do dotychczas obowiązujących w organizacji, burzy pewną istniejącą strukturę. Za tym idzie szereg wyzwań zarządczych, takich jak chociażby dualna struktura raportowania – bo jest raportowanie w ramach jednostki i raportowanie ESG. Gdy dodać do tego jeszcze obawy i opór oraz brak wiedzy w organizacji w zakresie zrównoważonego rozwoju, skala wyzwań rośnie.
Wszystkie powyższe zadania mają cechy wspólne: są czasochłonne, stanowią wyzwanie – albo ze względu na ich złożoność, albo ze względu na konieczność zaangażowania wielu interesariuszy, nie zawsze pozytywnie nastawionych do tematu. Wszystkie też są niezbędne dla skutecznego zarządzania i raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, a przecież jeszcze nie pojawiły się zadania związane z bezpośrednim przygotowywaniem się do dyrektywy – nie ma analizy podwójnej istotności, zbierania danych, atestacji. Na to też potrzeba czasu, więc nie ma na co czekać. Ale innej drogi nie ma.
DR ALEKSANDRA STANEK-KOWALCZYK, PARTNERKA EY, ADIUNKT SGH
WSPÓŁPRACA ZOFIA LEŚNIEWSKA
***
13 kluczowych tematów
MARIO EVERARDO ZAMARRIPA GONZÁLEZ, DYREKTOR DS. ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU W ERGO HESTII.
Nasz raport ESG za 2023 r. opublikowaliśmy już w zmienionym formacie, zgodnie z nowymi standardami raportowania ESRS, wprowadzonymi unijną dyrektywą CSRD. Co prawda nowe przepisy zaczną obowiązywać dopiero w tym roku, ale jako ERGO Hestia już wcześniej dostosowaliśmy się do unijnych zasad. Nasz raport opisuje 13 kluczowych obszarów związanych ze zrównoważonym rozwojem, wyłonionych w procesie podwójnej istotności, który stanowi podwaliny raportowania zgodnie z nowymi unijnymi legislacjami.
Od dłuższego czasu rozwijamy w organizacji procesy biznesowe i systemy raportowania pod kątem podwyższonych standardów. I wychodzi nam to naprawdę dobrze, o czym najlepiej świadczy pierwsze miejsce w ogólnej klasyfikacji najnowszej 18. edycji Rankingu ESG „Odpowiedzialne Zarządzanie 2024”. To nasze 6. podium z rzędu, co dowodzi, że stoimy na czele polskich firm spełniających najwyższe standardy zarządzania organizacją zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju. Co warto podkreślić, byliśmy jedynym ubezpieczycielem w gronie nagrodzonych firm.
Standardy ESRS są bardziej szczegółowe i odwołują się do wskazanych przez firmę tematów istotnych. Dialog z interesariuszami musiał nabrać nowego kształtu. Odpytaliśmy ich, w jaki sposób możemy spełnić ich oczekiwania, a jednocześnie staraliśmy się dowiedzieć, jak kwestie ESG wpisują się w nasz model biznesowy i w jaki sposób pozwalają zarządzać ryzykami i budować szanse i przewagę konkurencyjną.
Rozszerzyliśmy łańcuch wartości, mapując w nim dokładnie miejsce wszystkich zainteresowanych stron. Organizowaliśmy spotkania, warsztaty, a także uwzględnialiśmy raporty z rynku, aby obraz naszych wartości osadzał się w szerszym kontekście dla branży, gospodarki i środowiska. Efektem tych działań jest 13 tematów z szerokiej listy standardów ESRS. Są to: przystosowanie do zmian klimatu, emisje dwutlenku węgla, warunki pracy oraz inwestowanie w rozwój pracowników, różnorodność i inkluzywność, etyka w miejscu pracy, warunki pracy, rozwój agentów i brokerów, odpowiedzialna oferta i sprzedaż, ochrona danych, cyberbezpieczeństwo oraz dostępność usług. Z kolei w zakresie ładu korporacyjnego wśród kluczowych tematów znalazły się zarządzanie kwestiami ESG, etyka biznesowa i strategiczne zarządzanie ryzykiem.
W związku z wdrożeniem w całej organizacji zasad prostego języka także raport ESG został poddany takiej weryfikacji. Za jego przystępność i zastosowanie zasad prostojęzycznych otrzymaliśmy wyróżnienie w konkursie Forum Odpowiedzialnego Biznesu dla raportów zrównoważonego rozwoju za rok 2023.
Raport został stworzony przy wsparciu firmy PwC. W procesie podwójnej istotności wspierała nas firma Deloitte, audyt zaś wybranych wskaźników przeprowadziło KPMG.
Raport ESG ERGO Hestii można znaleźć pod adresem https://media.ergohestia.pl
***
Raportowanie to praca zespołowa
KATARZYNA ŚREDZIŃSKA, DYREKTORKA DS. RAPORTOWANIA ESG
MALWINA FRYDRYCHOWICZ, ESG MANAGER
Żabka Polska w 2021 r. przyjęła kompleksową Strategię Odpowiedzialności w pełni zintegrowaną z celami biznesowymi firmy. Wyraża ona nasze zobowiązanie do tworzenia warunków umożliwiających klientom dokonywanie bardziej odpowiedzialnych wyborów na co dzień, a tym samym – prowadzenie bardziej zrównoważonego stylu życia. Realizacja strategii wymaga od nas brania pod uwagę czynników pozafinansowych przy podejmowaniu wszelkich decyzji, zarówno strategicznych, jak i operacyjnych. W działania te zaangażowane jest liczne grono pracowników reprezentujących różne obszary merytoryczne. Cele ESG zostały wbudowane w system ocen i premii pracowniczych..
Osiąganie wytyczonych celów w tym zakresie wymaga właściwego zarządzania, zaangażowania, nakładu czasu i zasobów oraz przede wszystkim – pracy zespołowej. Aby to osiągnąć, utworzyliśmy ESG Center of Excellence, które integruje prace strategiczne i raportowe w zakresie zrównoważonego rozwoju. Pierwszy zespół wchodzący w skład ESG CoE jest odpowiedzialny za nadzór nad realizacją celów określonych w Strategii Odpowiedzialności, a także czuwa nad podejmowanymi działaniami operacyjnymi z zakresu zrównoważonego rozwoju. Drugi natomiast to zespół ds. raportowania ESG, który odpowiada za cykliczne raportowanie wyników realizacji strategii ESG oraz koordynuje przygotowanie Grupy Żabka do raportowania zgodnie z nowymi regulacjami. W prace zostali zaangażowani eksperci o unikatowym zestawie kompetencji specjalizujący się w tym obszarze. Jednocześnie obydwa zespoły są nadzorowane przez osobnych członków zarządu, co zapewnia transparentność w zakresie podziału obowiązków.
Aktywnie pracujemy nad przygotowaniem organizacji do wdrożenia systemów raportowania adresujących wymogi m.in. dyrektywy CSRD czy rozporządzeń dot. taksonomii UE. Przygotowując się do raportowania, ustaliliśmy szczegółowy program działań i plany ich operacjonalizacji. Badanie „PwC’s Global CSRD Survey 2024” potwierdza, że obecnie aż 51 proc. firm uważa, iż raportowanie CSRD przyczyni się do większej ochrony środowiska, 49 proc. dostrzega szansę na zwiększenie zaangażowania interesariuszy, a 38 proc. widzi możliwości w budowaniu swojej przewagi konkurencyjnej.
Teraz naszym celem jest wypracowanie zbalansowanego podejścia do raportowania, które ukaże rzetelny obraz całej organizacji. Stawiamy na wykorzystanie w większym zakresie technologii – rozszerzając wewnętrzne narzędzia i system raportowania na całą Grupę.
Raport na stronie: https://zabkagroup.com/pl/nasza-odpowiedzialnosc/#raport-ESG
***
Z szacunku do natury
KATARZYNA TETER, MENEDŻERKA ESG W GRUPIE RESPECT ENERGY
Grupa Kapitałowa Respect Energy jest jednym z największych niezależnych podmiotów na rynku energii elektrycznej w Polsce. Firma jako pierwsza zaoferowała swoim klientom energię elektryczną pochodzącą jedynie z odnawialnych źródeł energii (OZE). Usługi oferowane przez Respect Energy obejmują pełen wachlarz działań związanych z energetyką – odkup, produkcję i sprzedaż energii pochodzącej z OZE. Firma realizuje dla klientów także projekty związane z budową inwestycji OZE – elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych oraz magazynów energii.
Model biznesowy Grupy nastawiony jest na przeciwdziałanie zmianom klimatu i troskę o środowisko. Dzięki oferowanym usługom klienci mogą osiągać cele Net-Zero (oznaczają całkowitą ilość gazów cieplarnianych emitowanych do atmosfery, która ma być taka sama jak ilość gazów wykorzystywanych). Pomimo iż Respect Energy traktuje zrównoważony rozwój jako integralną część swojej strategii biznesowej, przygotowanie się do wymogów wynikających z dyrektywy o raportowaniu zrównoważonego rozwoju (CSRD) jest dla firmy procesem wymagającym i czasochłonnym. Dlatego pierwsze przygotowania firma rozpoczęła dwa lata wcześniej, przed faktycznym obowiązkiem raportowym.
Pierwszym krokiem było utworzenie w firmie stanowiska odpowiadającego za obszar ESG. Wsparcie eksperta pomogło w zaplanowaniu harmonogramu działań oraz zrozumieniu i zdefiniowaniu odpowiednich celów ESG w kontekście działalności organizacji. W tym procesie pomogła praca nad opracowaniem pierwszego raportu zrównoważonego rozwoju. Była to doskonała okazja do przeglądu polityk, procesów i działań z obszaru ESG oraz identyfikacji ewentualnych luk.
Kolejnym krokiem było opracowanie i przyjęcie Strategii Zrównoważonego Rozwoju Grupy Respect Energy na lata 2024–27. W pracę nad strategią od początku zaangażowani byli członkowie zarządu oraz zespół 14 osób reprezentujących kluczowe spółki i działy w Grupie. Prace uwzględniały najnowsze wymogi regulacyjne a w decydujących dla procesu warsztatach, na których omawiane były wyniki oceny wpływu, szans i zagrożeń oraz analiza podwójnej istotności brali udział przedstawiciele zarządu i top mamagement. Wypracowana strategia zrównoważonego rozwoju wyznacza trzy podstawowe cele działania wraz z kierunkami – Respect Nature, Respect People, Respect Rules. Nad realizacją celów strategii czuwa powołany Komitet ESG, na którego czele stoi prezes Respect Energy, a członkami są kluczowe osoby w firmie.
Więcej na temat działań i strategii firmy można znaleźć w Raporcie Zrównoważonego Rozwoju 2023: https://respectenergy.group/raport-esg-2023/