Widok na oszczędności
Wymiana okien, czyli widok na oszczędności. Z Czystym Powietrzem
Jakich okien szukają Polacy? Według ubiegłorocznego badania Centrum Analiz Branżowych kluczowym kryterium dla 39 proc. ankietowanych jest cena. Jednak niewiele mniej, bo 37 proc., patrzy przede wszystkim na dobre parametry termiczne. Ważne kryteria wyboru to również dobre opinie o jakości okien konkretnego producenta, długi okres gwarancji, usługa montażu w cenie zakupu oraz dźwiękoszczelność. Jako główny powód wymiany stolarki okiennej osoby biorące udział w badaniu podają słabe parametry termiczne posiadanych okien. Dla blisko 70 proc. respondentów jest to kluczowy czynnik. Co ważne, spore grono klientów skupia się wyłącznie na wymianie okien, bez większego remontu mieszkania czy domu. Zainteresowanie jakością okien to z pewnością skutek szybko rosnących kosztów ogrzewania.
Wymiana tego elementu domu może znacznie poprawić bilans energetyczny budynku, a równocześnie wydatki na taki remont są nieporównanie niższe od tych związanych z kompleksową termomodernizacją. Ciekawą nowością są stosowane w oknach innowacyjne przekładki termiczne, pozwalające na uzyskanie bardzo dobrych właściwości termoizolacyjnych. Znacząco wpływa to na mniejsze zużycie energii potrzebnej do ogrzewania zimą i chłodzenia latem, zarówno w budynkach komercyjnych, jak i prywatnych domach czy mieszkaniach. To szczególnie istotne w kontekście stopniowego odmrażania cen energii elektrycznej, które powoduje wzrost rachunków za prąd, a pośrednio za ogrzewanie (np. przy zastosowaniu pompy ciepła) czy klimatyzację.
Moda na przeszklenia
Znaczenie okien w ostatnich latach jeszcze wzrosło z powodu mody na duże przeszklenia. Dotyczy ona nie tylko nowego budownictwa, ale też kompleksowej przebudowy starszych budynków, powstałych np. w czasach PRL. Szczególnie popularne stają się duże przeszklenia w salonie, łącznie z drzwiami tarasowymi. Zapewniają nie tylko panoramiczny widok, ale też wpuszczają do wnętrza dużo światła, co jest szczególnie pożyteczne w okresie jesienno-zimowym. Nowoczesna architektura stawia na minimalistyczny wygląd i maksymalne zespolenie obiektu z otoczeniem. W tę ideę wpisują się wielkogabarytowe okna i drzwi tarasowe oparte na systemach przesuwnych. Głównymi zaletami tego rozwiązania są panoramiczny widok i efektowne połączenie przestrzeni wewnętrznej z zewnętrzną.
Dzięki spektakularnym przeszkleniom jesteśmy w stanie wpuścić naturę do pomieszczeń, budując atmosferę relaksu i bliskości z otaczającą przyrodą, ponieważ taras lub ogród stają się integralną częścią obiektu. Wielkogabarytowa stolarka tarasowa dobrze wpływa nie tylko na doświetlenie pomieszczeń, ale też na ich optyczne powiększenie. Rozwiązania, które bazują na wąskich słupkach, pozwalają podnieść walory estetyczne tarasu i zwiększyć przepuszczalność światła. Dlatego przy wyborze okien i drzwi warto zwrócić uwagę na proporcje ramy do powierzchni szklenia.
W przypadku stolarki tarasowej równie ważne jak wygląd są kwestie związane z jakością, funkcjonalnością, wygodą użytkowania, bezpieczeństwem, izolacyjnością czy energooszczędnością. Według danych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej straty cieplne, za które odpowiadają okna, sięgają od 23 do 36 proc. łącznych ubytków cieplnych w budynku. A im większe przeszklenia, tym problem ten jest poważniejszy. Warto zatem szukać produktów, które dzięki zastosowaniu odpowiednich izolatorów i szkła zespolonego mogą pochwalić się dobrymi parametrami przenikania ciepła. Pozwoli to obniżyć rachunki nie tylko za ogrzewanie zimą, ale i za chłodzenie latem. Skutek uboczny dużych przeszkleń to bowiem szybsze nagrzewanie się pomieszczeń w gorące dni.
Żaluzje i roleto-screeny
Aby temu zapobiec, warto pomyśleć o zabezpieczeniu przed nadmiarem słońca. Coraz popularniejsze stają się rozwiązania all-in-one, łączące okna i osłony przeciwsłoneczne, takie jak żaluzje czy roleto-screeny. – Wśród ich zalet warto wskazać energooszczędność. Dobrze zaprojektowane żaluzje czy roleto-screeny mogą znacząco zmniejszyć ilość energii potrzebnej do chłodzenia pomieszczeń latem, blokując promieniowanie słoneczne. Zimą zaś pomagają w minimalizowaniu strat ciepła, działając jako dodatkowa warstwa izolacyjna. W efekcie zintegrowane systemy wpływają na obniżenie kosztów eksploatacyjnych i poprawę bilansu energetycznego budynku. Wdrażanie takich nowoczesnych rozwiązań może również zwiększyć wartość rynkową nieruchomości – mówi Michał Marcinowski, dyrektor ds. rozwoju produktu systemów budowlanych Aluprof SA.
Bardzo istotna jest również szczelność okien i drzwi. To ona decyduje o efektywności działania izolacji termicznej i akustycznej stolarki otworowej, a jednocześnie pomaga chronić wnętrze przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Wielkogabarytowe okna i drzwi tarasowe oparte na systemach przesuwnych powinny być dodatkowo łatwe w obsłudze. Mechanizmy otwierające i zamykające muszą działać płynnie i bez wysiłku. W przypadku konstrukcji o dużym ciężarze skrzydeł możliwe jest wyposażenie ich w napędy pozwalające użytkownikom korzystać z nich w sposób komfortowy i bezpieczny.
Coraz większa grupa klientów przy wyborze okien zwraca uwagę nie tylko na ich parametry użytkowe, ale też na kwestie ochrony środowiska. Warto zatem sprawdzić, z jakiego materiału został wykonany produkt i czy możliwe będzie jego ponowne wykorzystanie, gdy za 20 czy 30 lat zdecydujemy się na kolejną wymianę okien. – Jeśli chodzi o wpływ na środowisko, skupiamy się nie tylko na parametrach produktów, ale przede wszystkim na optymalizacji zużytych materiałów oraz zmniejszeniu zużycia energii niezbędnej do powstania naszych produktów. Istotna jest także możliwość prawie stuprocentowego recyklingu w końcowej fazie cyklu życia naszych okien – mówi Mike Żyrek, dyrektor badań i rozwoju w grupie Oknoplast.
Użytkowe poddasze
Ważną kategorią okien są te dachowe, skoro wiele budynków w Polsce, zwłaszcza nowych, ma użytkowe poddasze. Także w tej dziedzinie nowe rozwiązania technologiczne pozwalają poprawiać bilans energetyczny. Innowacyjne konstrukcje wykorzystują wyższy profil skrzydła i pakiety trzyszybowe, co znacząco wpływa na zatrzymywanie ciepła w pomieszczeniach. Warto zwrócić też uwagę na automatyczne nawiewniki, których rolą jest zapewnienie optymalnego napływu świeżego powietrza, przy jednoczesnym minimalizowaniu strat ciepła z wnętrza. – Nie można też zapomnieć o komforcie, jaki wynika z ciszy, którą zapewnia pakiet szybowy z zastosowaną folią dźwiękoizolacyjną. Chroni ona przed przenikaniem hałasu z zewnątrz. Okna te posiadają także wysoki standard bezpieczeństwa, ponieważ zewnętrzna szyba jest hartowana, a wewnętrzna laminowana, co w przypadku pęknięcia ogranicza ryzyko zranienia. Dodatkowo zewnętrzna strona szyby jest pokryta powłoką łatwo zmywalną, dzięki czemu okno pozostaje dłużej czyste – mówi Sławomir Kwarciak, menedżer okien dachowych w Fakro.
W przypadku okien dachowych szczególną wagę producenci przywiązują do kwestii bezpieczeństwa. Specjalne systemy wzmocnienia konstrukcji okna zapewniają większą ochronę przed włamaniem, a także przed przypadkowym otwarciem po nadepnięciu na skrzydło od strony dachu. Kluczowy jest innowacyjny system mocowania i specjalne wyprofilowanie zawiasów, chroniące przed ich wyrwaniem i pękaniem drewna. Dodatkowe zabezpieczenie przed włamaniem przy pomocy narzędzi zapewnia mocniejsze ryglowanie, a także hartowana szyba. Szukając najlepszego dla siebie rozwiązania, warto zwrócić uwagę na okna dachowe z trzecią klasą bezpieczeństwa.
Wymiana okien, zwłaszcza gdy dotyczy całego domu, jest oczywiście znacznym wydatkiem. Z pomocą może przyjść popularny program Czyste Powietrze, dzięki któremu już od sześciu lat można remontować i przebudowywać nieruchomości tak, aby obniżyć zużycie energii. Najczęściej Czyste Powietrze kojarzy się z wymianą źródeł ciepła, przede wszystkim z pozbywaniem się starych pieców węglowych na rzecz rozwiązań mniej szkodliwych dla środowiska. Jednak także wymiana stolarki okiennej może być współfinansowana w ramach Czystego Powietrza.
Przenikanie ciepła
Kto liczy na takie wsparcie, powinien pamiętać o wymogach stawianych przez program. – Wybierając okna, trzeba zwrócić szczególną uwagę na współczynniki przenikania ciepła dla całego okna. Producenci często podają trzy współczynniki przenikania: dla pakietu szybowego, ramy oraz całego okna. Z punktu widzenia wymogów programu Czyste Powietrze kluczowy jest współczynnik dla całego okna. Należy pamiętać, że z tego programu można uzyskać dofinansowanie do wymiany okien, gdy przedsięwzięcie realizowane w jednorodzinnym budynku mieszkalnym obejmuje równocześnie wymianę (całkowitą likwidację) nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe na efektywne źródło ciepła lub gdy budynek ogrzewany jest w całości efektywnym źródłem ciepła. Audyt energetyczny, na który dofinansowanie wynosi do 1,2 tys. zł, wskaże optymalny zakres prac i potwierdzi, czy możliwe jest osiągnięcie wskaźników wymaganych przy uzyskaniu dotacji na kompleksową termomodernizację – radzi Antonina Kaniszewska, ekspertka Departamentu Czystego Powietrza w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Od 2021 r. obowiązują zaostrzone kryteria, jakie muszą spełniać okna uznawane za energooszczędne. Tylko takie produkty mogą wybierać osoby ubiegające się o dofinansowanie z Czystego Powietrza. Jednak tymi kryteriami powinni kierować się wszyscy remontujący domy, jeśli chcą wybrać okna, które wpłyną na znaczącą poprawę bilansu energetycznego budynku. W przypadku okien pionowych, drzwi balkonowych oraz przeszkleń nieotwieranych współczynnik przenikania ciepła U powinien wynosić maksymalnie 0,9 W/[m2 ⋅ K]. Tylko dla pomieszczeń, w których utrzymywana będzie temperatura poniżej 16 stopni Celsjusza, można zastosować okna o współczynniku U o wartości do 1,4 W/[m2 ⋅ K]. Nieco inne wartości obowiązują dla okien połaciowych (dachowych). W ich przypadku współczynnik przenikania ciepła powinien wynosić maksymalnie 1,1 W/[m2 ⋅ K], a w pomieszczeniach o temperaturze do 16 stopni – 1,4 W/[m2 ⋅ K].
Wyjątek poczyniono dla małych okien pionowych o powierzchni do pół metra kwadratowego. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej po konsultacji z producentami doszedł do wniosku, że na rynku brakuje takich okien o współczynniku przenikania ciepła do 0,9 W/[m2 ⋅ K]. W związku z tym przyjęto zasadę, zgodnie z którą wartość graniczna współczynnika U może być dla takich okien taka sama jak dla okien połaciowych, czyli wynosić 1,1 W/[m2 ⋅ K]. Warto również pamiętać, że w ramach Czystego Powietrza akceptowane są zaokrąglenia wartości współczynnika przenikania ciepła U zgodnie z regułami matematycznymi. Oznacza to, że np. dla okien o standardowych wymiarach dopuszcza się wartość U maksymalnie do poziomu 0,94 W/[m2 ⋅ K], która po zaokrągleniu da 0,9 W/[m2 ⋅ K].
Jednak nie tylko same parametry izolacyjności termicznej są ważne. – Istotne jest także odpowiednie osadzenie stolarki okiennej w przegrodzie budynku oraz właściwe zaizolowanie strefy połączenia z murem w celu zachowania odpowiedniego uszczelnienia. Ma to wpływ na ograniczenie niekorzystnych mostków termicznych i zapewnienie odpowiedniej strefy izolacji. Warto zainwestować w zaufanych wykonawców, wybierając firmy z doświadczeniem w montażu okien oraz sprawdzając opinie innych klientów i referencje. Upewnijmy się, że montaż przeprowadzany jest zgodnie z normami budowlanymi, a wykonawca posiada odpowiednie kompetencje. Dobrze jest też zadbać o to, aby oferował on gwarancję zarówno na swoje usługi, jak i na zamontowane produkty, a także przedstawił specyfikację techniczną stolarki, np. Deklaracje Właściwości Użytkowych na zgodność z CE – mówi Augustyn Zioło, ekspert Związku Polskie Okna i Drzwi.
Czyste Powietrze: kryteria
Warto podkreślić, że nie jest prowadzona żadna lista akceptowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej producentów czy firm montażowych. Wszystkie okna, które spełnią wymogi dotyczące współczynnika przenikalności cieplnej, mogą zostać zakupione przez beneficjentów. Sytuacja wygląda zatem inaczej niż w przypadku np. pomp ciepła, które obecnie muszą znaleźć się na liście zielonych urządzeń i materiałów (tzw. listy ZUM), aby spełniały kryteria programu. Warto jednak także przed wyborem okien korzystać z tej listy, na bieżąco aktualizowanej w internecie pod adresem https://lista-zum.ios.edu.pl. Jest to ogromna baza danych, którą można potraktować jako źródło sprawdzonych, dobrych jakościowo produktów.
Program Czyste Powietrze ma dość skomplikowane kryteria uczestnictwa. Przeznaczony jest dla właścicieli lub współwłaścicieli (nie najemców!) budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Wysokość wsparcia uzależniona jest od dochodów, ale również od zakresu prac termomodernizacyjnych. Istnieją trzy poziomy dofinansowania. Z podstawowego mogą skorzystać osoby, których roczny dochód nie przekracza 135 tys. zł. Podwyższony poziom dofinansowania przysługuje tym, w których gospodarstwach domowych dochód miesięczny wynosi maksymalnie 1894 zł (gospodarstwo wieloosobowe) lub 2651 zł (gospodarstwo jednoosobowe). Został też wyodrębniony najwyższy poziom dofinansowania dla gospodarstw jednoosobowych z dochodem miesięcznym do 1526 zł oraz wieloosobowych z dochodem do 1090 zł.
W przypadku podstawowego poziomu dofinansowania można uzyskać z Czystego Powietrza maksymalnie 67,2 tys. zł (przy kompleksowej termomodernizacji łącznie z instalacją fotowoltaiczną). Ta kwota rośnie do 100,2 tys. zł przy podwyższonym poziomie dofinansowania i aż do 136,2 tys. zł przy poziomie maksymalnym. Możliwe są też jednak inwestycje o mniejszym zakresie i równocześnie niższym wsparciu, np. bez kompleksowej termomodernizacji, a nawet bez wymiany źródła ciepła, gdy nie ma takiej potrzeby. Także wówczas warto sprawdzić, czy możemy liczyć na wsparcie z Czystego Powietrza i ile może ono wynieść. Przykładowo bez kompleksowej termomodernizacji i bez wymiany źródła ciepła można liczyć, w zależności od własnych dochodów, na zwrot od 13 do 40 tys. zł. Poza tym zawsze z Czystego Powietrza zostanie sfinansowany (do wysokości 1,2 tys. zł) audyt energetyczny budynku.
Przy podstawowym poziomie dofinansowania można odzyskać 40 proc. poniesionych wydatków na wymianę stolarki okiennej. Chodzi o kwotę netto, bo podatek VAT nie jest nigdy zwracany. Kto korzysta z podwyższonego poziomu dofinansowania, ten może liczyć na zwrot 70 proc. wydatków (netto), a w przypadku najwyższego poziomu dofinansowania przysługuje nawet zwrot 100 proc. poniesionych kosztów (bez VAT). Co ważne, wydatki obejmują nie tylko zakup okien, lecz także ich profesjonalny montaż. Oczywiście za każdym razem trzeba zwrócić uwagę na to, jaki będzie łączny budżet remontu i czy nie przekracza on całkowitej możliwej do uzyskania dotacji. W przeciwnym wypadku zwrot, np. za wydatki poniesione na okna, będzie odpowiednio niższy. Program Czyste Powietrze prowadzi nabór wniosków w trybie ciągłym, przez cały rok. Ma być realizowany do 2029 r., ale z remontami nie warto czekać do ostatniej chwili.