Niezwykłe złoża surowców krytycznych pod Suwałkami. I jest kłopot: wydobywać czy nie?

Unia Europejska chce się dowiedzieć, jakimi dysponuje zasobami surowców krytycznych niezbędnych do zielonej transformacji. Zainteresowała się m.in. suwalskimi złożami rud polimetalicznych. A w Suwałkach po raz kolejny rozgorzał spór: wydobywać je czy nie?

Kiedy wczesną wiosną nad polami gminy Jeleniewo, kilkanaście kilometrów na północ od Suwałk, zaczął krążyć śmigłowiec, wśród mieszkańców zapanował niepokój. Czego oni tu szukają? Oczywiście nie sam widok maszyny robił wrażenie, bo nad przesmykiem suwalskim ostatnio często widywane są wojskowe Blackhawki. Tym razem była to cywilna maszyna, z której na długiej linie zwisało coś, co przypominało sterowiec. Przez tydzień taki tandem pracowicie krążył nad polami Jeleniewa i sąsiednich gmin. Lokalne media donosiły, że zbierane są szczegółowe dane geofizyczne o tutejszych złożach rud tytanomagnetytowych.

– W cylindrycznym pojemniku podwieszonym pod śmigłowcem kryły się superczułe urządzenia badawcze do pomiarów pól magnetycznych Ziemi zaprojektowane przez inżynierów z niemieckiej firmy Supracon. Spotykaliśmy się z mieszkańcami, informując o celu naszych badań, ale frekwencja nie była duża, więc nie do wszystkich nasze informacje mogły dotrzeć – wyjaśnia dr inż. Olga Rosowiecka z Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG-PIB). Kieruje polską częścią unijnego programu SEMACRET „Zrównoważone poszukiwanie złóż surowców krytycznych ze skał magmowych w UE: Wyznaczenie sposobu przejścia na zieloną energię”. W programie uczestniczy 16 instytucji naukowo-badawczych i firm z 12 krajów, a koordynatorem jest fiński Uniwersytet w Oulu. Całość finansuje Unia Europejska kwotą 7,5 mln euro. „Głównym celem jest zwiększenie elastyczności dostaw surowców (w tym również krytycznych) poprzez rozwój prac poszukiwawczych i badanie możliwości ich wydobycia w UE” – czytamy w oficjalnym opisie.

Co to są surowce krytyczne?

Wyjaśnienie znajdujemy w poświęconym im najnowszym rozporządzeniu Parlamentu UE i Rady Europejskiej. To „grupa surowców nie energetycznych i nie rolnych, które uznawane są za krytyczne ze względu na swoje duże znaczenie gospodarcze i narażenie na wysokie ryzyko związane z dostawami, często spowodowane wysoką koncentracją dostaw z kilku państw trzecich”.