A gdyby nie było wszy czy sępów? Gdzie zabraknie „szpetnego”, tam nie przetrwa „piękny”

Faworyzujemy gatunki, które są przez nas lubiane. Wynika to z efektu Bambi, gdy wyżej cenione jest życie istot uważanych za urocze, niegroźne i piękne, a niżej tych, które – wedle ludzkiego wzorca – są odpychające i niegodne.

Pierwszym zabiegiem było odwszenie. Sierść ostatnich żyjących na wolności tchórzy czarnołapych aż się ruszała od owadów pijących krew. Chcąc ratować zagrożone drapieżniki, trzeba było najpierw uwolnić je od pasożytów. W latach 80. XX w. doliczono się już tylko 18 przedstawicieli tego natywnego dla Ameryki Północnej gatunku. Dlatego zdecydowano się wyłapać wszystkie i odbudować ich populację w niewoli.

Zadanie było następujące: utrzymywać schwytane zwierzęta w dobrym zdrowiu, rozmnażać na jak największą skalę i stopniowo uwalniać potomstwo do pierwotnych habitatów. Cel został osiągnięty: w kolejnych latach przywrócono wolność kilkuset osobnikom. Obecnie rozmnażają się w naturalnych warunkach, a aktualna populacja liczy ok. 1,5 tys. A jednak tchórze, które wróciły na dawne tereny, nie są takie same jak ich przodkowie. Ich płodność i przeżywalność nieco spadły. Częściowo tłumaczy się to niewielką pulą genetyczną, z której odtworzono populację. Istotne mogą być jednak też inne czynniki.

Efekt Bambi

W pierwszej połowie XXI w. zorientowano się, że wszy, których pozbyto się ze skóry tchórzy czarnołapych, były jedyne w swoim rodzaju. Nie występowały na żadnym innym żywicielu. Okazało się, że w czasie zabiegów higienicznych wykonywanych na zagrożonych łasicowatych pozbyto się ostatnich przedstawicieli bardzo rzadkiego gatunku pasożyta. Podobny los spotkał lub spotka wiele innych zwierząt. Na przykład roztocza wszoły kondorów kalifornijskich. Jak podano w 2012 r. na łamach „Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics” dwa gatunki tych ektopasożytów zostały wybite w latach 80. podczas zabiegów higienicznych wykonywanych w ramach ratowania ostatnich 22 żyjących na wolności kondorów (podobnie jak tchórze, ptaki schwytano, by odbudować ich populację w niewoli).