InterScienceCloud – medyczna platforma, która wpłynęła na kulturę badawczą uczelni
To idea budowy nowego, otwartego modelu komunikacji naukowej, który ma na celu umożliwienie szerokiego, publicznego dostępu do rezultatów prac naukowców, a także ułatwienie wymiany informacji i intensyfikację tempa badań. Otwarta nauka, funkcjonująca przez lata na zasadzie dobrej praktyki, dziś jest wdrażana systemowo. Są to działania mające wprowadzić nowy standard do świata nauki (np. rozporządzenia Komisji UE).
Dzięki pracy środowisk popularyzujących idee otwartości z początkiem 2021 r. w życie wszedł Plan S – międzynarodowa inicjatywa podmiotów finansujących badania naukowe na rzecz otwartości. W rezultacie w większości konkursów grantowych otwarta praktyka naukowa jest już dziś obowiązkiem. Kolejne organizacje i instytucje tworzą własne polityki otwartości i otwarte repozytoria.
Biorąc pod uwagę obecną sytuację, można stwierdzić, iż decyzja o budowie infrastruktury do prezentacji informacji o badaniach naukowych, w tym badaniach klinicznych i eksperymentach prowadzonych na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi oraz ich wynikach, była strzałem w dziesiątkę, działaniem innowacyjnym wpisującym się w te światowe trendy.
Projekt ISC („InterScienceCloud – Zintegrowana platforma informacji o działalności naukowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi”) powstał w odpowiedzi na konkurs Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa i uzyskał finansowanie pod koniec 2017 r. Od tamtego czasu jest realizowany na dużą skalę, wartość jego budżetu to ponad 6 mln zł. Jest to projekt ogólnouczelniany realizowany przez sześć jednostek działających na rzecz rozwoju naukowo-badawczego uczelni, których prace koordynuje Centrum Informacyjno-Biblioteczne (CIB).
W wyniku projektu powstał system typu CRIS (Current Reaserch Information System), który ma służyć dzieleniu się wiedzą i informować o dorobku uczelni, ale jego zadaniami są także rozszerzanie współpracy krajowej i międzynarodowej, promowanie nauki i otwartych zasobów, wspieranie procesów komercjalizacji badań, a także służenie edukacji. Platforma jest propozycją dla wszystkich, którzy szukają wyników badań medycznych, aparatury czy usług badawczo-naukowych.
ISC integruje zasoby pochodzące z różnych źródeł i umożliwia przeszukiwanie według spersonalizowanych kryteriów. Główna wyszukiwarka prezentuje dane pochodzące m.in. z repozytorium danych badawczych (ClinicUM), repozytorium publikacji (PublicUM), bazy obiektów medycznych (MedicUM). Dane gromadzone w systemach źródłowych pozwalają na sprawne przygotowanie analiz dorobku naukowego, raportów dla systemów zewnętrznych (np. POL-on i Polskiej Bibliografii Naukowej) oraz tworzą swoiste naukowe portfolia pracowników uczelni powiązane z bazami o globalnym zasięgu - Web of Science i Scopus.
W rezultacie projektu pracownicy UM w Łodzi zyskali nowoczesną infrastrukturę do zarządzania własnym dorobkiem naukowym, a Uczelnia spójny system informowania o działalności naukowo-badawczej. Udostępnienie narzędzi przyjaznych użytkownikom i pozytywne interakcje wpłynęły na wzrost świadomości społeczności akademickiej w zakresie korzyści i możliwości publikowania w otwartym dostępie.
Mając na celu pełne wykorzystanie tych możliwości UM w Łodzi przygotował własną Politykę Otwartości. Jest ona odzwierciedleniem wytycznych MNiSW, a jej zapisy gwarantują zapewnienie wszystkim dostępu do wiedzy bez zbędnych ograniczeń. Dzięki takiemu działaniu uczelnia uwypukliła korzyści płynące z szerokiej współpracy i wymiany wiedzy, uniknięto w ten sposób powtarzania już wykonanej pracy i kierowano się zasadami transparentności.
Elementem uzupełniającym wdrażanie otwartej nauki stał się instytucjonalny program wsparcia publikowania w modelu otwartym poprzez dofinasowanie kosztów publikacji artykułów naukowych autorów z UM w Łodzi. Naukowcy otrzymali również duże wsparcie merytoryczne ze strony CIB pod postacią licznych szkoleń, materiałów i konsultacji.
W efekcie tych działań stosowanie zasad otwartej nauki jest nie tylko obowiązkiem wobec instytucji finansujących, ale stało się przede wszystkim wynikiem świadomego wyboru wartości naukowych. Dziś model publikacji i udostępniania danych badawczych jest zazwyczaj dyskutowany już na wstępnym etapie badań naukowych, a coraz więcej prac wysokiej jakości udostępnia się z zachowaniem zasad otwartości.
Zbliżając się do ukończenia trwającego ponad 3 lata projektu, można stwierdzić, że stworzenie platformy ISC było zaczynem szerszych zmian kultury badawczej uczelni. Podczas takich projektów warto pamiętać, że ludzie są osadzeni w społecznych i kulturowych systemach, które kształtują ich zachowania. Sama infrastruktura nie wystarcza, a informowanie o normach, zachęcanie i w końcu wprowadzanie obowiązku są kołem zamachowym każdej zmiany. W przypadku UM w Łodzi jest to zmiana na lepsze, idąca ku wdrożeniu pełnej otwartości w nauce.
Więcej informacji: isc.umed.pl
Autorki: Agnieszka Goszczyńska, Paulina Milewska, Centrum Informacyjno-Biblioteczne UM w Łodzi
Materiał przygotowany przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi