Nauka

Mileva, żona Alberta

Kim była Mileva Marić, pierwsza żona Alberta Einsteina?

Fotografia Milevy i Alberta na wystawie w Muzeum Historycznym w szwajcarskim Bernie. Fotografia Milevy i Alberta na wystawie w Muzeum Historycznym w szwajcarskim Bernie. Alberto Paredes/Alamy Stock Photo / BEW
Kim naprawdę była Mileva Marić? Miłością Einsteina? Jego kucharką? Współautorką ogólnej teorii względności?
Podobizna Milevy Marić na serbskim znaczku pocztowym.UtCon Collection/Alamy Stock Photo/BEW Podobizna Milevy Marić na serbskim znaczku pocztowym.

Będziesz dbała, by moje ubrania i pranie były w należytym porządku, bym otrzymywał trzy regularne posiłki w moim pokoju. W relacji ze mną nie będziesz spodziewać się żadnej intymności, przestaniesz do mnie mówić, jeśli o to poproszę, niezwłocznie i bez protestu opuścisz moją sypialnię lub gabinet, kiedy tego zażądam”. Tak mniej więcej pewien fizyk, którego nazwisko jest dziś znane bardziej niż coca-cola, przypieczętował kilkanaście lat swojego małżeństwa z Milevą Marić.

Mileva przystała na warunki Alberta i państwo Einsteinowie wkroczyli w fazę separacji, która w 1918 r. zakończyła się rozwodem. On był na krzywej wznoszącej. Wkrótce miał wziąć drugi ślub, tym razem z kuzynką Elsą Löwenthal. A Arthur Eddington miał niedługo potwierdzić doświadczalnie, że Słońce rzeczywiście zakrzywia bieg promieni światła. Rzeczywiście bo tak sugerowała ogólna teoria względności Einsteina. Jej autor sam stał się masywną gwiazdą supercelebrytą nauki. Mileva natomiast, już wcześniej osamotniona i podupadła na zdrowiu, osuwała się w towarzyski i emocjonalny niebyt.

Spisane żądania Einsteina odnaleziono w drugiej połowie lat 80. ubiegłego wieku, w jednym z listów wielkiego fizyka. W tamtym czasie samo istnienie jego pierwszej żony było faktem egzystującym poza obszarem świadomości publicznej. To Elsa była znaną żoną Einsteina. Z nią ruszył w słynne tournée po USA. O tym, że Einstein miał z Milevą nie dwoje, ale troje dzieci, i że pierworodnej, urodzonej w 1902 r. Lieserl ojciec się wyparł, nie wiedział w zasadzie nikt. Aż do początku lat 90. Einstein występował (metaforycznie, bo umarł w 1955 r.) w roli dyżurnego pociesznego naukowego misia-geniusza.

Chmury nad Einsteinem zbierały się jednak już od 1969 r., kiedy serbska nauczycielka matematyki i fizyki Desanka Trbuhović-Gjurić napisała pierwszą rewizjonistyczną biografię słynnego uczonego.

Polityka 12.2019 (3203) z dnia 19.03.2019; Nauka; s. 62
Oryginalny tytuł tekstu: "Mileva, żona Alberta"
Reklama