Europejscy ornitolodzy od kilku sezonów – 2017 r. jest ostatni, kto chce dołączyć, musi się spieszyć – zbierają okruszki informacji, by narysować mapy ptaków lęgowych całej Europy. Mają jednak poważny problem. Nawet gdyby wszyscy zawodowi biolodzy Starego Kontynentu wyruszyli w teren i notowali, gdzie co się gnieździ, osiągnęliby efekt raczej mizerny. Ornitologów jest niewielu, Europa z Turcją i szmatem Rosji rozległa, a ptaków całkiem sporo.
Danych dostarcza więc przede wszystkim armia amatorów – wszyscy ci, którzy lubią patrzeć na ptaki, wiedzą, co widzą, umieją ocenić, czy ptak ma w pobliżu gniazdo, i jeszcze chcą się swoimi obserwacjami pro bono podzielić. To nie jest wcale takie trudne: bocian z pisklętami na gnieździe jest pełnowartościową obserwacją. Można ją wprowadzić do systemu atlasu przez stronę internetową www.ornitho.pl i aplikację na telefony NaturaList. Żeby morze podobnie przypadkowych spotkań z obszaru od portugalskiej Lizbony po rosyjski Perm i turecki Kars przełożyło się na atlasowe mapy, profesjonaliści przepuszczą je przez swoje modele statystyczne. Bo współcześni ornitolodzy częściej śledzą wykresy na ekranach komputerów niż ptaki przez lornetkę. W komputerach zamalowują białe plamy i tak prawdopodobnie postąpią z ukraińskim Donbasem.
W szeregach armii ukraińskiej i wśród prorosyjskich separatystów nie ma zbyt wielu ptasiarzy raportujących obserwacje, mieszkańcy terenów ogarniętych niekończącą się wojną mają inne, znacznie poważniejsze zmartwienia, przez co najdalszy wschód Ukrainy stał się najsłabiej rozpoznanym ornitologicznie zakamarkiem Europy. Redaktorzy atlasu spróbują więc połączyć – to akurat świetnie wiadomo, choćby ze zdjęć satelitarnych – znajomość ukształtowania terenu Donbasu, porastających go roślin, charakter panującego tam klimatu z doniesieniami o ptakach z innych, podobnych miejsc.