„W naszej rodzinie wszyscy mają pecha”. Uwaga na rodzinne mity. Chłoniemy te bajki, dorastając

Nieświadomie chłoniemy je, dorastając, i uczymy się z nich reguł funkcjonowania w dorosłym życiu. Tak oddziałują na nas mity rodzinne.

„W naszej rodzinie wszyscy mają pecha”, „u nas dzieci nie mają żadnych problemów”, „dziecko powinno się uśmiechać i być szczęśliwe, bo wtedy rodzicom jest lżej na świecie” – takie z pozoru nic nieznaczące zdania rzucane przy rodzinnym obiedzie mogą mieć olbrzymią moc i znaczenie. Psychologia nazywa je mitami rodzinnymi. Fritz Simon i Helm Stierlin, terapeuci rodzinni, znawcy tematu, twierdzą, że pełnią one funkcję mechanizmów obronnych w obrębie rodziny, a szczególnej wagi nabierają wówczas, gdy członkowie familii próbują interpretować to, co ich spotyka (a więc fakty, wydarzenia, trudne emocje związane z relacjami), w taki sposób, by uniknąć konfliktów i cierpienia.

Rodzinne mity stanowią tzw. zawór bezpieczeństwa chroniący system rodzinny przed uszkodzeniem, a niekiedy także przed zniszczeniem. Brzmi poważnie? Tak – i takie ma często konsekwencje. Temu, kto zdecyduje się rodzinny mit podważyć, mogą grozić poważne sankcje. Dlatego bardzo często w kontekście mówienia o rodzinnej mitologii używa się na przykład określenia „czarna owca”. To osoba, która ma odwagę podważyć rodzinną mitologię lub jest – nierzadko – antybohaterem związanym z powstaniem mitu („Gdyby dziadkowi chciało się więcej pracować, wszyscy mielibyśmy teraz lepsze życie”).

Większość ważnych mitów rodzinnych kształtuje się już w okresie narzeczeństwa i na początku małżeństwa. Głównie po to, aby nowy związek, będący przecież częścią większej rodzinnej całości, znalazł własną formułę na „bycie razem”. Badania wykazują, że najczęstszym wątkiem mitów rodzinnych jest wymiar rodzinnego szczęścia (jak w przypadku wspomnianego twierdzenia, że „Dziecko powinno się uśmiechać…”) lub nieszczęścia (komunikat typu: „Gdyby nie wrogość ludzi, którzy nas otaczają, mielibyśmy lepszą sytuację”).