Ludzie i style

Słowo o Neapolu

Słowo o Neapolu. Cazzimma: ono zrobiło we Włoszech zawrotną karierę

Neapol Neapol Getty Images
Cazzimma – słowo, które zrobiło we Włoszech zawrotną karierę. Niezwykle trudno je przetłumaczyć, ale jedno jest pewne: określa, jak żadne inne, ducha neapolitańczyków.

Długo działało w drugim obiegu. Bo jednak to kolokwializm, i to z tych najmniej wybrednych. Rdzeń nawiązuje do (całkiem niemedycznej) nazwy organu męskiego i najpopularniejszego włoskiego przekleństwa. Dochodzi do tego typowy dla neapolitańskiego dialektu przyrostek -imma, obecny choćby w takich słowach jak sodimma (obfite poty) czy zuzzimma (brud, by nie rzec syf). W 1980 r. słynny neapolitański bluesman Pino Daniele nagrał utwór, w którym śpiewał, że ma cazzimmę i robi, co chce. Z kolei Aurelio De Laurentiis, prezes klubu piłkarskiego Napoli, stwierdził po jednym z meczów, że jego zawodnikom owej rzeczy zabrakło. Włosi spoza Neapolu zaczęli pytać coraz częściej: ale co to?

Cazzimma to rodzaj przebiegłości, sprytu, cwaniactwa, tupetu. Chciwości, skąpstwa. Ale też złośliwości, wredoty, cynizmu, egoizmu, przewrotności… To wyciągnąć z danej sytuacji maksymalną korzyść, często kosztem innych. Albo i nie mieć korzyści, za to podstawić komuś nogę, zagrać mu na nosie. Załóżmy, że dzieciak w szkole pisze liścik do kolegi: „Masz czerwony pisak?”, a ten odpisuje: „Nie”. Na czerwono.

Cazzimma wdarła się do języka włoskiego, trafiła do najważniejszego normatywnego słownika. A za słowem stoi prawdziwy fenomen kulturowy. Cazzimma ma miejsce, gdy taksówkarz zgarnia innemu sprzed nosa klientów, a jeśli jadą na dworzec, wypytuje o cel podróży, bo a nuż uda się przedłużyć kurs? Kiedy wypijasz ostatni łyk wody, chociaż kolega prosił, żeby mu trochę zostawić. Kiedy zapraszasz kogoś na aperitivo, a na miejscu odkrywasz, że nie wziąłeś portfela... Według popularnego neapolitańskiego piosenkarza Gigiego D’Alessio to umiejętność lania wody na swój młyn. Mylisz akord podczas wykonania szlagieru i udajesz, że to celowe (zmieniasz kolejny).

Polityka 30.2024 (3473) z dnia 16.07.2024; Ludzie i Style; s. 96
Oryginalny tytuł tekstu: "Słowo o Neapolu"
Reklama