O czym opowiadają „Cierpienia młodego Wertera”
Czy miłość od pierwszego wejrzenia może się okazać tragiczna? Goethe w swojej powieści udowodnił, że tak. Werter opuszcza mury rodzinnego miasta, przenosi się do małego miasteczka, gdzie poznaje Lottę, w której się z dnia na dzień coraz bardziej zakochuje, mimo że doskonale wie, że kobieta jest zaręczona z innym mężczyzną. Dzisiaj ta historia potoczyłaby się może inaczej, natomiast w świecie XIX wieku rozpoznanie, że mężczyzna, z którym ma związać się Lotta, jest uczciwym i dobrym człowiekiem, skutecznie blokuje jakiekolwiek działania Wertera. Kocha i cierpi, towarzyszy swoim przyjaciołom — Lotcie i Albertowi, którzy mają zawrzeć związek małżeński. Ją kocha, je ceni i szanuje. Cierpi więc po cichu, nie do końca jednak potrafiąc ukryć swoje uczucia. Głównym tematem historii opowiedzianej przez Goethego nie jest jednak sama fabuła, a psychika bohatera, ponieważ powieść ma formę listów, które główny bohater pisze do swojego przyjaciela Wilhelma.
Co można wynieść z „Cierpień młodego Wertera”?
Czy warto dzisiaj zachęcać młodzież, aby gotowa była czytać podobne lektury jak Cierpienia młodego Wertera? Co romantyczna i sentymentalna opowieść o miłości może znaczyć w XXI wieku? Wydaje się, że bardzo wiele. Rozpacz Wertera, targające nim emocje to doskonały punkt wyjścia do dyskusji o uczuciach, ich przeżywaniu, umiejętności obserwacji własnego życia emocjonalnego. Werter nie bez powodu należy do najsłynniejszych dzieł literatury europejskiej. Dotyka bowiem silnych emocji, których doświadcza każdy człowiek. Nie każdy umie je jednak ubrać w taką szatę słowną, jak zrobił to Goethe.
„Cierpienia młodego Wertera” to książka, która jednak opowiada nie tylko o samych emocjach, ale stawia fundamentalne pytania o:
- poświęcenie na rzecz ukochanej kobiety,
- odpowiedzialność za uczucia swoje i innych,
- relację miłości i przyjaźni oraz związane z nimi poczucie troski o drugiego człowieka i jego los,
- społeczne ramy i ich siłę determinującą często nasze wybory,
- typowość i niepowtarzalność bohatera historii,
- przyczynę tak wielkiej popularności Wertera i grono naśladowców bohatera literackiego.
To tylko przykładowa lista pytań, do których postawienia sprowokować może ta absolutnie wyjątkowa lektura.
Powieść w formie listów
„Cierpienia młodego Wertera” to powieść epistolarna, a więc jej podstawę stanowią listy, które główny bohater pisze do swojego przyjaciela. W czasach Goethego była to jeszcze nowość, z perspektywy 2023 roku — niekoniecznie. Czy to jednak oznacza, że uczeń ma jedynie odnotować wiedzę o formie powieści, która niespecjalnie go porywa? Niekoniecznie, ponieważ za pomocą analizy tych listów wspólnie z uczniem można dyskutować o znaczeniu dłuższej formy wypowiedzi o własnych uczuciach. We współczesnym świecie nasza komunikacja często zamyka się w pojedynczych wiadomościach, krótkich hasłach i odpowiedziach. Werter może zaś pokazać, jak cenna jest umiejętność autoanalizy: tak dostrzegania własnych uczuć i emocji, nazywania ich, jak i rozpoznawania sytuacji, w której się znajdujemy. Forma listów, w której zamknięta jest opowieść o tym wrażliwym chłopaku, może sprowokować do dyskusji dotyczącej nowego pokolenia, sposobów komunikacji, z których ono korzysta, zalet i wad cyfrowego świata, w którym przyszło mu żyć.
„Cierpienia młodego Wertera” to powieść, która porusza serca współczesnych czytelników. Nie ma znaczenia, że powstała ponad 200 lat temu. Kluczem do jej sukcesu nie jest bowiem wyłącznie angażująca historia. Liczy się tutaj przede wszystkim sposób przedstawienia głównego bohatera, odsłonięcia jego emocji, uczuć, wątpliwości, dylematów, z którymi utożsamić się może niejeden czytelnik.