Nigdy w sam raz. Laureaci Paszportów POLITYKI 2018
Kim są laureaci Paszportów POLITYKI 2018?
Pierwsze oceny w mediach społecznościowych zawsze uświadamiają jakiś brak („za mało kobiet”, „za słabo znani”, „za młodzi”). Ewentualnie nadmiar („za starzy”, „zbyt sławni”, „zbyt oczywiste typy”). Nie zdarzyło się jeszcze, żeby ktoś chciał nas poinformować, że – jak śpiewał Lech Janerka – „wszystko jest dobrze i wszystko w sam raz”. Może dlatego, że i środowisko kulturalne, i jego publiczność, które nagrodą się interesują, najbardziej wyczulone są właśnie na nierównowagę.
Co roku życzymy sobie wprawdzie o tej porze „wszystkiego dobrego”, ale przecież dobra sztuka rzadko się bierze z takiego stanu. Coś powinno w niej uwierać. W przypadku tegorocznych laureatów – wśród których znajdą się pewnie i „za słabo znani”, i „zbyt sławni” – tak właśnie jest. Raz boli niezrozumienie konstytucji, aż trzeba to wykrzyczeć czy wyśpiewać (Marta Górnicka). Innym razem – wspomnienie lat krwawego terroru w Albanii (Małgorzata Rejmer). Męczy dominacja człowieka w starciu z naturą (Diana Lelonek), nawet sława czasów internetu 2.0 może być widmem na tyle upiornym, by posłużyć za inspirację (Dawid Podsiadło). Próby równoważenia twardości i delikatności (jak w wielkiej roli Joanny Kulig w „Zimnej wojnie”), tradycji i nowoczesności (jak w utworach Aleksandra Nowaka) albo godzenia kultury analogowej i cyfrowej (w pracach panGeneratora) to w istocie tak samo grząski grunt – poza tym w każdym z ich dzieł piękno kryje warstwę problemów czy dysonansów, choćby przedstawionych w przykładach o charakterze historycznym czy mitologicznym.
Mało kto sens tej pracy na zadrach i problemach przedstawia lepiej niż tegoroczna Kreatorka Kultury Krystyna Janda. Przed rocznicą wydarzeń Marca ’68 przygotowała spektakl wydobywający to, co w wydarzeniach sprzed pół wieku boli i uwiera do dziś. I jej „Zapiski z wygnania”, choć bazujące na wspomnieniowym tekście, stały się jednym z najmocniejszych komentarzy do rzeczywistości, jakie się pojawiły w ubiegłym roku. A konkurencja wobec wysokiej temperatury sporów w polskiej kulturze była po raz kolejny duża. Po raz kolejny też, mimo mobilizacji instytucjonalnej i deklarowanej przez rząd wymiany elit, nie udało się ulepić powalającego na kolana arcydzieła z wielkich scen bohaterstwa narodowego pozbawionych rozdarcia, zadry czy skazy.
W życzeniach dla tegorocznych laureatów i nominowanych sami jesteśmy rozdarci: na planie życiowym wszystkiego dobrego, ale na artystycznym – żeby nigdy nie było w sam raz.
Wszyscy tegoroczni laureaci: Joanna Kulig, Marta Górnicka, Małgorzata Rejmer, Diana Lelonek, Aleksander Nowak, Dawid Podsiadło, Kolektyw PanGenerator, Krystyna Janda