Mógł powstać kolejny dramat o burzliwym związku Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego. W „Powidokach” wszystko jednak toczy się wokół polityki. To pierwszy tak otwarcie antykomunistyczny film Andrzeja Wajdy opowiadający o tragedii malarza zafascynowanego zjawiskami optycznymi, twórcy unizmu i teorii widzenia, prześladowanego przez władzę za odmienne poglądy.
Na pozór oczywistość. Postawa Strzemińskiego, jednego z liderów międzywojennej awangardy – zastygłego w heroicznym oporze przeciwko socrealizmowi – wydaje się tak nieprzejednana, że aż anielska. Zastraszeni, cyniczni urzędnicy państwowi powielający model wzorowany na radzieckim systemie władzy, są tak przerażająco obojętni i źli, że od razu wiadomo, po czyjej stronie stoi racja. A jednak „Powidokami”, swoim filmowym testamentem, Wajda porusza i przekazuje coś szalenie istotnego. 90-letni reżyser mówi o przykręcaniu ideologicznej śruby, kontroli społecznej wycelowanej w godność. Przygląda się z uwagą niepokornemu, wybitnemu artyście, któremu niczym Hiobowi zostaje odebrane niemal wszystko. Film dopełnia tragiczną panoramę polskich losów epoki przemocy i strachu. Naprzeciw ginącego na śmietniku akowca Maćka Chełmickiego z „Popiołu i diamentu”, obok budującego nowy ład przodownika pracy Mateusza Birkuta z „Człowieka z marmuru” reżyser stawia teraz samotnego artystę, systematycznie i konsekwentnie odzieranego z należnych mu praw, mimo to wiernego sobie i swojej sztuce do samego końca. Różne oblicza prawdy historycznej?
Ten film działa też jak przestroga. W czasach panoszenia się „dobrej zmiany” Wajda pokazuje cenę, jaką się płaci za obronę wolności i demokratycznych wartości. Paradoksalnie z „Powidoków” emanuje świeżość, rzadka przy tak ogranym temacie oryginalność ujęcia, jakaś niezwykła wprost emocjonalna siła, niepozwalająca wątpić, że mamy do czynienia z dziełem znaczącym. Przesądza też o tym ascetyczna, niemal klasyczna forma, piękne zdjęcia Pawła Edelmana, przejmująca muzyka Andrzeja Panufnika, a na pewno smutne oczy i znakomite aktorstwo Bogusława Lindy.
Powidoki, reż. Andrzej Wajda, prod. Polska, 98 min