W monologu otwierającym tegoroczne rozdanie Oscarów prowadzący Jimmy Kimmel zwrócił uwagę, że w historii nagrody tylko dwie osoby zostały wykluczone z Amerykańskiej Akademii filmowej. Pierwszą był mało znany aktor Carmine Caridi, który sprzedawał kopie filmów przeznaczonych dla akademików. Drugą – Harvey Weinstein, wykluczony w obliczu skandali związanych z molestowaniem seksualnym. 1 maja do tego wąskiego, niechlubnego grona dołączyli Bill Cosby i Roman Polański.
Dlaczego decyzja Akademii zapadła tak późno?
Wielu obserwatorom życia Hollywood nasunęło się od razu pytanie: dlaczego Akademia wykonała ten ruch dopiero teraz? W przypadku Polańskiego aż 40 lat od skandalu, w którego centrum się znalazł. Ale decyzja wcale nie jest tak radykalna, jak twierdzą niektórzy.
Po pierwsze, kilka dni temu zakończył się proces Billa Cosby’ego, oskarżonego o molestowanie seksualne. Uznano go za winnego zarzucanych mu czynów, w więzieniu może spędzić nawet 30 lat (choć nie ma pewności, czy 80-letni Cosby cokolwiek naprawdę odsiedzi). Wyrok, pierwszy taki, okazał się kluczowy dla rozwijającego się w ostatnich miesiącach ruchu ujawniania skandali seksualnych w Hollywood. Przygotowywane są sprawy przeciwko Harveyowi Weinsteinowi czy Kevinowi Spaceyowi.
Cosby’emu odebrano wcześniej m.in. miejsce w Television Academy Hall of Fame. Wyrok uruchomił pewien mechanizm, mający na celu pozbawienie komika wszelkich godności, które zebrał przez lata kariery, kiedy był uznawany za mentora i autorytet. Akademia nie miała więc wyboru.
Akademia czeka na wyroki sądowe
Co ma z tym wspólnego Roman Polański? Akademia najwyraźniej uznała, że skoro pozbawiła członkostwa człowieka skazanego za molestowanie seksualne, to należałoby postąpić zgodnie z logiką i wyprosić także innych, stających przed sądem w podobnych sprawach i uznanych za winnych. Gremium postępuje zachowawczo, przyjmując, że przed wykluczeniem musi odbyć się rozprawa sądowa. W wielu takich sprawach niczego nie udowodniono (przykładem Woody Allen).
Można się zatem spodziewać, że – przykładowo – Kevin Spacey zostanie wykluczony z Akademii dopiero po tym, jak jego sprawa doczeka się sądowego rozstrzygnięcia. Trudno to uznać za działanie radykalne czy pospieszne.
Czytaj także: Sąd oddala kasację ws. ekstradycji Romana Polańskiego
Sukces akcji #MeToo i hipokryzja Akademii
Nie ma wątpliwości, że decyzja o usunięciu Cosby′ego i Polańskiego jest także wymuszona oczekiwaniami widowni. Młodzi ludzie wykazują coraz mniejsze zainteresowanie werdyktami Akademii i odnoszą się do tej instytucji z nieufnością, zarzucając jej hipokryzję i konserwatyzm. Między innymi dlatego oglądalność Oscarów właśnie wśród młodych tak drastycznie spada.
Jeśli Akademia chce przetrwać i zachować pozycję w świecie filmu, musi odpowiedzieć na zapotrzebowanie widowni. A ta domaga się rozliczenia środowiska, które przez lata zdawało się funkcjonować na zasadach źle pojętej solidarności. Wykluczenie tylko dwóch członków Akademii można odczytać jako posunięcie piarowe. A z drugiej strony dobrze pokazuje wagę ruchu #MeToo.
Odmłodzona, nowa Akademia
Warto podkreślić, że Akademia wykluczająca Cosby’ego i Polańskiego to inna Akademia niż ta, która nagradzała tego ostatniego za „Pianistę”. Od kilku lat zwraca się uwagę na coraz bardziej konserwatywne decyzje Akademii oraz na to, że jej przeciętny członek to biały mężczyzna po sześćdziesiątce. Gremium poszerzono i zdywersyfikowano. I właśnie ta zmieniona, odmłodzona Akademia podjęła decyzję, której w przypadku Polańskiego nie dało się podjąć przez 40 lat.
Wykluczenie ma wymiar symboliczny. Można podejrzewać, że zarówno Bill Cosby, jak i Roman Polański niewiele na tym stracą. Akademia pokazuje gotowość Hollywood do podjęcia zdecydowanych działań. Trochę późno, jak twierdzą niektórzy, ale lepiej później niż wcale. Samo Hollywood może się nauczy, jak postępować z aktorami, reżyserami i innymi twórcami w czasach, gdy skandali nie zamiata się pod dywan. Polański gości właśnie w Polsce na festiwalu Netia Off Camera. Twierdzi, że w Krakowie czuje się fantastycznie.
Czytaj także: 40 wpływowych mężczyzn, którzy stracili pracę w wyniku akcji #metoo