Te miejsca nie powstały dla muzyki – mówił o stadionach Roger Waters, wokalista i basista Pink Floyd. „Zbudowano je dla wydarzeń sportowych, do przeżywania rytualnych, wojennych doświadczeń, bo na nich opiera się sport”. Pod koniec lat 70. ogarniała go coraz większa frustracja. Długo umacniał swoją pozycję w zespole. Pisał teksty, wymyślał koncepcje płyt, ale męczyły go występy przed masową publicznością. W takich okolicznościach powstała bestsellerowa płyta „The Wall”.
Dziś Waters jako 67-latek wraca do tamtych piosenek na trasie koncertowej, z którą jeździ po świecie, zarzekając się, że to po raz ostatni. W 2011 r. przyjedzie do Europy, w tym na dwa wieczory do Polski. Znów będzie wspominał swoje życie, bo „The Wall” zawiera w sobie pół autobiografii Watersa i jak nic innego oddaje jego trudny charakter.
Pomysł na płytę narodził się pod koniec lat 70. w czasie podróży samochodem, gdy Waters opowiadał znajomym o swoich problemach z wyobcowaniem, które odczuwał jako gwiazda rocka. „Cudownym zbiegiem okoliczności było to, że jechał z nami wtedy psychiatra” – śmiał się później Bob Ezrin, producent płyty, który też był w tym samochodzie. Psychiatra miał się zainteresować i uznać, że to świetny temat. Na tym skończyło się jego uczestnictwo w „The Wall”, choć i później bardzo by się przydał.
Historia „The Wall”, jednej z najsłynniejszych płyt rockowych, to jak wspomnienie Titanica. Była najbardziej monumentalnym dziełem Pink Floyd, a jednocześnie w praktyce zatopiła ten zespół. W tekstach opowiadała historię gwiazdora rockowego stopniowo oddalającego się od innych. Każde przykre doświadczenie życiowe dokładało kolejną cegłę w murze (jak w tytule – „Mur”, choć w Polsce przyjęło się mówić o tej płycie „Ściana”), oddzielającym go od publiczności i od całego świata. Jego ojciec poległ w czasie II wojny, wychowywała go nadopiekuńcza matka, a uformowało opresyjne szkolnictwo – dokładnie tak jak samego Watersa. W końcu mur staje się tak potężny, że wszystkie więzy bohatera ze światem pękają. Tak jak w przypadku lidera Pink Floyd, dla którego „The Wall” było jak spełniona przepowiednia.
Wszystko gra
I jak na Titanicu, gdy orkiestra grała, czyli trwały drogie sesje nagraniowe w wyjątkowo rozbudowanym jak na ówczesne Pink Floyd składzie, z muzykami sesyjnymi i zewnętrznym producentem (Bob Ezrin), a potem budowanie scenografii do niezwykłej trasy koncertowej (wielkie dekoracje, światła, efekt rockowego teatru), odpadali kolejni pasażerowie. Rick Wright, wyrzucony z zespołu przez Watersa, skłócony z nim dotychczasowy autor okładek i oprawy wizualnej Storm Thorgerson, potem inżynier dźwięku, który przyznał się, że pięć lat spędzonych z Pink Floyd wykończyło go psychicznie. Na koniec wyleciał też sam Ezrin, którego Waters oskarżył o zdradzenie prasie szczegółów trasy The Wall. Na koncerty zespół wyjeżdżał już w praktyce jako Roger Waters i akompaniujący mu muzycy – bo już nie było atmosfery do wspólnej pracy, a nieporozumienia związane z „The Wall” doprowadziły w ciągu kilku lat do rozpadu grupy.
Waters odszedł z zespołu, sądząc, że w ten sposób formalnie go likwiduje. Tymczasem reszta nie kwapiła się zawieszać działalności pod słynnym szyldem. Co więcej, Waters przegrał proces o nazwę. Lata 80. upłynęły więc angielskiej grupie na sporach o prawa do piosenek i pieniądze. Najbardziej kuriozalny był ten dotyczący latającej różowej świni – symbolu, który wymyślił Waters. Muzyk zażądał 35 tys. dol. za jego wykorzystywanie. David Gilmour i Nick Mason – czyli reszta ówczesnych muzyków Pink Floyd – odpowiedzieli na to, doczepiając świni organy płciowe i zamieniając ją w prosiaka. „Waters to pies ogrodnika” – uznał wtedy Gilmour. W reakcji na to Waters miał – jak głosi legenda – zamówić papier toaletowy z podobiznami Gilmoura. I chociaż po wielu latach pojawili się na jednej scenie podczas charytatywnego koncertu Live 8, od razu zastrzegli, że pracować ze sobą nie chcą.
„Jestem jednym z pięciu największych twórców piosenek w Anglii po II wojnie światowej” – mówił Roger Waters. To pogląd dość dyskusyjny, ale znaczenie Watersa dla Pink Floyd było na pewno olbrzymie. Kiedy w latach 80. zaczął karierę solową, dalej pisał utwory nie gorsze niż te, które mieli do zaprezentowania jego dawni koledzy. Otaczał się też świetnymi muzykami, ale krytykom w odbiorze jego nagrań przeszkadzało to, że do kolejnych albumów dopisywał monumentalne koncepcje: jeśli nie o trzeciej wojnie światowej, to o kondycji ludzkości. Ani jego płyty, ani jego koncerty nie sprzedawały się tak dobrze jak wydawane w podobnym czasie albumy zreformowanego Pink Floyd. I choć także wśród młodego pokolenia muzyków (Marilyn Manson, Trent Reznor) były lider Pink Floyd znalazł admiratorów, to jego pozycja słabła z każdym rokiem.
Dlaczego w takim razie świat tak przejmuje się dziś nowymi koncertowymi przedsięwzięciami Watersa? W dużej mierze zmieniły się okoliczności. Grupa Pink Floyd nie wydała nowej płyty studyjnej i nie zagrała dużej trasy koncertowej od 16 lat. Waters ma za to dość energii, by wrócić do koncertów przed wielką publicznością, których wcześniej tak nienawidził. I przedstawiać po raz kolejny wielkie rockowe spektakle w rocznice wydania najsławniejszych płyt swojej dawnej grupy: „Dark Side of the Moon” i „The Wall”.
Zespół reprezentacyjny Armii Czerwonej przedstawia
Ma również oddaną publiczność w wielu krajach, w tym w środkowej i wschodniej Europie. To tu stworzył swoje rekordowe przedsięwzięcie – koncert z muzyką z „The Wall” na berlińskim Potsdamer Platz uświetniający fakt zburzenia muru i zjednoczenia Niemiec. Oglądało go na żywo ponad 300 tys. osób i miliony widzów przed telewizorami (transmitowany był do kilkudziesięciu krajów). Wystąpiła miejscowa orkiestra i zespół reprezentacyjny Armii Czerwonej, a w chwili, w której na płycie słychać dźwięk helikopterów, pojawiły się nad głowami widzów prawdziwe maszyny, wypożyczone z amerykańskiej jednostki wojskowej. Waters chciał jeszcze nastraszyć widownię dwoma nadlatującymi bombowcami z okresu II wojny, ale współorganizator całości, weteran RAF Leonard Cheshire, uznał, że tego byłoby za wiele. Przez scenę przewinęła się plejada gwiazd – od Van Morrisona, Joni Mitchell, przez grupę Scorpions, po Sinead O’Connor, która zresztą po całej imprezie dołączyła do krytyków Watersa, uznając wydarzenie za „kupę gówna”.
Kontrowersyjne było też przyjęcie jego opery o Rewolucji Francuskiej „Ça ira”, którą Waters próbował bezskutecznie wystawić w Paryżu, a ostatecznie pokazał 1 maja 2004 r. przy okazji przyjęcia nowych krajów do Unii Europejskiej. My znamy ten utwór z Poznania, gdzie w wielkim show za 5,5 mln zł uświetnił rocznicę poznańskiego Czerwca’ 56.
Swoje piosenki Waters grał w Polsce w 2002 r. W czasie trasy „In The Flesh” wystąpił na stadionie warszawskiej Gwardii. Nie pierwszy raz postępował wbrew sobie. Także spora część cyklu występów z repertuarem z „Dark Side of the Moon” cztery lata temu miała miejsce na stadionach. Tegoroczna „The Wall Live” wykorzystuje z kolei olbrzymie hale sportowe. Najwyraźniej po latach artysta pogodził się z tym, że nie ma innego wyjścia – swoich wielkich konceptów i drogich dekoracji nie zmieści w małym klubie. Krytycy dodaliby pewnie, że jego ego też się tam pewnie nie zmieści.
Zwykłe bilety na jego kwietniowe (18 i 19 w hali Atlas Arena) koncerty w Łodzi już się sprzedały, są tylko najdroższe pakiety i wejściówki dla vipów. Te tańsze mogą się jednak pojawić tuż przed koncertami. – Część miejsc jest wcześniej blokowana, ponieważ nie jesteśmy pewni, czy widoczność z nich będzie dobra – mówi Anna Pietrzak z firmy Live Nation, organizatora koncertu. – Po postawieniu sceny można to zweryfikować i udostępnić te miejsca do sprzedaży.
Gdy dziennikarka BBC zapytała Watersa, czy trasa z repertuarem z „The Wall” będzie już jego ostatecznym pożegnaniem z karierą, odparł, że tak daleko by nie poszedł, ale „nie wie, co jeszcze mógłby zrobić”. Podpowiedzmy: za trzy lata kolejna, 40 już, rocznica płyty „The Dark Side of the Moon”, więc będzie mógł znów ruszyć w świat ze starymi piosenkami. Zresztą czy wypada narzekać? Roger Waters, który uznaje się za jedynego reprezentanta grupy Pink Floyd, w 2011 r. dla milionów fanów tego zespołu rzeczywiście nim będzie.