Bejda i Brejza przed komisją ws. Pegasusa, atak na dom Netanjahu. 5 tematów, o których warto dziś wiedzieć
1. Bejda i Brejza przed komisją ws. Pegasusa
W poniedziałek przed sejmową komisją śledczą ds. Pegasusa stanąć ma Ernest Bejda, szef CBA w latach 2016–20, oraz europoseł KO Krzysztof Brejza, który był inwigilowany w czasach rządów PiS z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus. Bejda miał być przesłuchiwany 8 października, ale nie stawił się na posiedzeniu, uzasadniając swoją nieobecność wrześniowym wyrokiem trybunału Julii Przyłębskiej o niekonstytucyjności komisji. Komisja zwróciła się do sądu o ukaranie go grzywną, uznając, że usprawiedliwienie to jest nieskuteczne z powodu wadliwego obsadzenia składu Trybunału Konstytucyjnego wydającego wyrok oraz z braku prawidłowego ogłoszenia tego orzeczenia. To kluczowy świadek, gdyż to on jako szef CBA miał podejmować decyzję o zakupie Pegasusa.
Krzysztof Brejza jest europosłem KO, wcześniej był senatorem. Według kanadyjskiej grupy Citizen Lab miał być inwigilowany za pomocą Pegasusa, a do jego telefonu miano włamać się 33 razy w czasie, gdy był szefem sztabu KO przed wyborami parlamentarnymi w 2019 r. Prokuratura Krajowa potwierdziła, że Brejza był inwigilowany tym oprogramowaniem.
2. Atak na dom Netanjahu, zemsta za Sinwara?
W sobotę rano jeden z trzech wystrzelonych z terytorium Libanu dronów uderzył w dom Beniamina Netanjahu w nadmorskiej Cezarei. Według dziennika „Haaretz” szkody są „znaczące”, choć w ataku nikt nie ucierpiał, a w tym czasie w budynku nie było ani premiera, ani jego żony Sary. Dwa pozostałe drony zostały zestrzelone, nie jest jednak jasne, dlaczego system obrony powietrznej nie zneutralizował również trzeciego bezpilotowca lecącego w kierunku Cezarei. Premier Izraela nazwał atak „poważnym błędem” popełnionym przez „Hezbollah, sojusznika Iranu”. I ostrzegł Irańczyków i ich partnerów z tzw. osi zła: „kto próbuje skrzywdzić obywateli Izraela, zapłaci za to wysoką cenę”.
Atak na dom Netanjahu ma zapewne związek z zabiciem kilka dni wcześniej w Strefie Gazy szefa Hamasu Jahji Sinwara i świadczy o dobrym rozpoznaniu wywiadowczym po stronie Hezbollahu oraz jego zdolnościach do przeprowadzenia takiej akcji. Tymczasem nie milkną echa po śmierci Sinwara, nie wiadomo jednak, czy przyczyni się ona do zakończenia wojny w Gazie. Krwawy bilans tej wojny powiększa się z każdym dniem. W niedzielę kontrolowane przez Hamas ministerstwo zdrowia Strefy Gazy podało, że 87 osób zginęło lub uznano je za zaginione pod gruzami budynków zniszczonych podczas sobotniego ataku na miasto Bajt Lahija, wśród nich miało być wiele kobiet i dzieci. Izrael stwierdził, że informacje dotyczące liczby ofiar są „przesadzone”.
3. Zarzut dla sprawcy karambolu na S7
W niedzielę prokuratura przedstawiła 37-letniemu kierowcy tira podejrzewanemu o spowodowanie karambolu na trasie S7 pod Gdańskiem zarzut spowodowania katastrofy w ruchu lądowym ze skutkiem śmiertelnym. Do wypadku doszło w nocy z piątku na sobotę między wjazdem Lipce a Gdańsk Południe, na remontowanym odcinku trasy. W wypadku uczestniczyło 21 pojazdów, którymi podróżowało w sumie 56 osób. W karambolu zginęły cztery z nich, w tym dwóch chłopców w wieku 7 i 10 lat, a 15 osób zostało rannych. Prokuratura podała, że hamowanie tira trwało 10 s. „Oznacza to, że pojazd wytracił prędkość nie na skutek hamowania, a na skutek uderzenia w samochody poprzedzające go oraz w barierę energochłonną. Dlatego czas hamowania był tak długi” – mówił w niedzielę rzecznik Prokuratury Okręgowej w Gdańsku Mariusz Duszyński.
W krwi kierowcy nie wykryto substancji psychoaktywnych, nie był też pod wpływem alkoholu. W trakcie zdarzenia nie używał telefonu komórkowego. Mężczyzna nie przyznał się do zarzutów i odmówił składania wyjaśnień. Prokuratura zwróciła się do sądu o jego tymczasowe aresztowanie.
4. Czy Mołdawia wybierze kurs prozachodni?
Zwyciężczynią niedzielnych wyborów prezydenckich w Mołdawii jest ubiegająca się o reelekcję Maia Sandu, na drugim miejscu znalazł się wspierany przez socjalistów były prokurator generalny Alexander Stoianoglo. Sandu sprawuje swą funkcję od 2020 r. (a jej partia wygrała wybory rok później), za cel stawia sobie wejście do UE, umacnianie demokracji i rozwój gospodarczy. Za jej kadencji Mołdawia rozpoczęła negocjacje akcesyjne z Brukselą.
W wyborach startowało w sumie 11 kandydatów, w tym politycy opowiadający się za zbliżeniem z Rosją. Tego samego dnia odbyło się referendum dotyczące wpisania do konstytucji integracji z Unią Europejskiej jako celu strategicznego państwa. Według sondaży za tym rozwiązaniem opowiadała się ponad połowa respondentów, ale częściowe wyniki wskazywały, że nie uzyskało ono aprobaty obywateli. Po podliczeniu 98,2 proc. głosów poparcie na „tak” i na „nie” rozłożyło się dokładnie po równo (po 50 proc.), a następnie szala przechyliła się nieco na „tak”.
5. „Polityka” nagradza młodych naukowców
15 młodych naukowców otrzymało stypendia i nagrody finałowe w ramach 24. edycji Nagród Naukowych „Polityki”. W ubiegłym miesiącu wyłoniliśmy piętnastkę finalistek i finalistów tegorocznej edycji programu, teraz spośród nich wybraliśmy pięciu laureatów, do których trafiły stypendia Fundacji Tygodnika „Polityka”. Doceniając wysiłki i wkład w rozwój polskiej (i nie tylko polskiej) nauki każdego z nich, wręczyliśmy im stypendia w wysokości 15 tys. zł. Nagrodą „medialną” jest wywiad z każdym z laureatów na łamach „Polityki”. Dziesiątka finalistów otrzymała nagrody po 5 tys. zł.
Nagrody przyznajemy w pięciu kategoriach: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, techniczne i nauki o życiu. Tegorocznymi stypendystami są: dr Kamila Łabno-Hajduk; dr mult. hab. Jacek Lewkowicz; prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Mateusz K. Hołda; dr inż. Anna Jarząb oraz dr inż. Daria Hemmerling. Natomiast nagrody finałowe otrzymali: dr Ewa Górska; dr Justyna Kajta; dr Klaudia Kaniewska; dr Adam Karczmarz; dr Iwona Nowakowska; dr Piotr Sadzik; mgr Maciej Tarnowski; dr Ireneusz Stolarek; dr inż. arch. Małgorzata Telesińska; dr n. med. Krzysztof Maria Wilczyński. Biogramy laureatów i finalistów oraz składy Kapituł: polityka.pl/stypendia.