Szykany wobec pozbawianych immunitetów i przesłuchiwanych sędziów i wobec niezależnych prokuratorów przenoszonych z dnia na dzień do prokuratur na drugi koniec kraju wywołały reakcje sędziów Sądu Najwyższego i byłych sędziów Trybunału Konstytucyjnego. „Sytuacja dalszego zagrożenia zasad państwa prawa skłania sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku do wyrażenia najwyższego zaniepokojenia i poinformowania o tym opinii publicznej”.
„Z niepokojem obserwujemy i sprzeciwiamy się kolejnym działaniom władz wymierzonym przeciwko prokuratorom i sędziom, którzy zajmują krytyczne stanowisko wobec systematycznego podporządkowywania prokuratury i sądów politykom” – to z kolei oświadczenie sędziów Sądu Najwyższego.
„Nie” dla upolityczniania sądów
Sędziowie SN nie mają oficjalnego forum, na którym mogą się wypowiedzieć. Pierwsza prezes SN Małgorzata Manowska nie zwołuje – wbrew swojemu obowiązkowi – od czerwca zeszłego roku Zgromadzenia Ogólnego Sędziów, mimo kierowania przez nich wniosków w tej sprawie.
Sędziowie SN wydali stanowisko w pierwszą rocznicę ogłoszenia uchwały trzech połączonych izb SN, wykonującej wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie zgodności z zasadami niezależności i niezawisłości powoływania sędziów przez neo-KRS i prawomocności działania Izby Dyscyplinarnej i Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN. Sędziowie orzekli wtedy zawieszenie działania ich obu. Jednak do dziś izby te działają, co także jest symbolicznym dowodem na stan praworządności w Polsce.
Izba Dyscyplinarna odebrała już immunitety trzem sędziom znanym ze sprzeciwu wobec upolityczniania sądownictwa: Pawłowi Juszczyszynowi, Beacie Morawiec i Igorowi Tulei. Za to Trybunał Przyłębskiej uznał (bez żadnego trybu), że ta uchwała SN narusza konstytucję.
Oświadczenie sędziów SN podpisało 46 orzekających sędziów i 32 sędziów w stanie spoczynku, w tym wszyscy żyjący byli pierwsi prezesi SN, z pierwszym pełniącym to stanowisko w III RP prof. Adamem Strzemboszem.
Czytaj też: Tuleya nie stawił się na przesłuchanie. Ziobro się odgraża
Znamiona szykan
25 sędziów w stanie spoczynku Trybunału Konstytucyjnego napisało w swoim oświadczeniu: „Celem wszczynania postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wobec niektórych sędziów oraz pozbawiania ich prawa do orzekania jest wymuszenie milczenia i posłuszeństwa środowiska”. I dalej w sprawie przeniesienia niezależnych prokuratorów: „Narasta także ograniczanie gwarantowanej ustawowo niezależności prokuratorów, zbyt słabej, by chronić ich przed represjami. Kierowanie prokuratorów na delegacje w miejscowościach odległych od miejsca ich zamieszkania odbywa się w okolicznościach mających znamiona szykan”.
Sędziowie komentują jako „budzącą niesmak” niedawną wypowiedź prezydenta Andrzeja Dudy, który w wywiadzie dla TVN stwierdził, że jeśli prokuratorzy narzekają na delegacje, to mogą zmienić zawód. I zwracają uwagę na „pozbawienie realnego znaczenia konstytucyjnej instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich i użycie w tym celu obecnie funkcjonującego Trybunału Konstytucyjnego”. Posłowie partii rządzącej usiłują bowiem pozbawić Adama Bodnara prawa do sprawowania urzędu RPO do czasu wyboru nowego rzecznika za pomocą Trybunału Julii Przyłębskiej (pięciokrotnie przekładany termin rozpatrzenia tego wniosku to 11 lutego).
Czytaj też: Bulgocze w neo-KRS. Pieniądze, nielojalność, awanse
Oświadczenie sędziów Sądu Najwyższego
Z niepokojem obserwujemy i sprzeciwiamy się kolejnym działaniom władz wymierzonym przeciwko prokuratorom i sędziom, którzy zajmują krytyczne stanowisko wobec systematycznego podporządkowywania prokuratury i sądów politykom. W takich kategoriach trzeba traktować wysyłanie niektórych prokuratorów do miejscowości bardzo odległych od ich miejsc zamieszkania oraz wszczynanie postępowań w stosunku do sędziów, którzy rozpoznają odwołania od tego rodzaju decyzji. Niezmiennie podtrzymujemy też stanowisko wyrażone w wielu orzeczeniach Sądu Najwyższego o braku podstaw do orzekania przez Izbę Dyscyplinarną, w tym także w sprawach immunitetowych sędziów. W sytuacji, gdy od czerwca 2020 r. odmawia się zwołania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, niniejsze oświadczenie jest jedyną formą, w jakiej możemy wypowiedzieć się w tej istotnej społecznie kwestii.
Warszawa, 21 stycznia 2021
Sędziowie Sądu Najwyższego:
Tomasz Artymiuk
Teresa Bielska-Sobkowicz
Bohdan Bieniek
Jacek Błaszczyk
Dariusz Dończyk
Jolanta Frańczak
Małgorzata Gierszon
Katarzyna Gonera
Jerzy Grubba
Paweł Grzegorczyk
Józef Iwulski
Przemysław Kalinowski
Halina Kiryło
Monika Koba
Marian Kocon
Anna Kozłowska
Michał Laskowski
Rafał Malarski
Jarosław Matras
Dawid Miąsik
Grzegorz Misiurek
Anna Owczarek
Maciej Pacuda
Władysław Pawlak
Marek Pietruszyński
Krzysztof Pietrzykowski
Agnieszka Piotrowska
Waldemar Płóciennik
Piotr Prusinowski
Zbigniew Puszkarski
Krzysztof Rączka
Marta Romańska
Andrzej Siuchniński
Barbara Skoczkowska
Romualda Spyt
Krzysztof Strzelczyk
Andrzej Stępka
Maria Szulc
Dariusz Świecki
Roman Trzaskowski
Katarzyna Tyczka-Rote
Małgorzata Wąsek-Wiaderek
Eugeniusz Wildowicz
Paweł Wiliński
Włodzimierz Wróbel
Dariusz Zawistowski
Oświadczenie popierają także sędziowie Sądu Najwyższego w stanie spoczynku:
Mirosław Bączyk
Krzysztof Cesarz
Małgorzata Gersdorf
Tomasz Grzegorczyk
Beata Gudowska
Jacek Gudowski
Tadeusz Ereciński
Teresa Flemming-Kulesza
Józef Frąckowiak
Lech Gardocki
Henryk Gradzik
Irena Gromska-Szuster
Zbigniew Hajn
Zbigniew Kwaśniewski
Wojciech Katner
Iwona Koper
Roman Kuczyński
Jerzy Kużniar
Barbara Myszka
Henryk Pietrzkowski
Dorota Rysińska
Ewa Strużyna
Adam Strzembosz
Józef Szewczyk
Bogumiła Ustjanicz
Lech Walentynowicz
Tadeusz Wiśniewski
Andrzej Wróbel
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Stanisław Zabłocki
Kazimierz Zawada
Jadwiga Żywolewska-Ławniczak
Czytaj też: Ziobro poskarży się na Unię do Trybunału Przyłębskiej
Oświadczenie sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku
Naruszanie konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziów przez organy władzy ustawodawczej oraz wykonawczej staje się w naszym państwie coraz częstsze. Celem wszczynania postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wobec niektórych sędziów oraz pozbawiania ich prawa do orzekania jest wymuszenie milczenia i posłuszeństwa środowiska. Zapowiedziane zostało wprowadzenie ustawowych zmian w ustroju sądownictwa pociągających za sobą weryfikację wszystkich sędziów w Polsce przez organy władzy politycznej. W jej wyniku każdy sędzia mógłby zostać przeniesiony do innego sądu lub w stan spoczynku.
Narasta także ograniczanie gwarantowanej ustawowo niezależności prokuratorów, zbyt słabej, by chronić ich przed represjami. Kierowanie prokuratorów na delegacje w miejscowościach odległych od miejsca ich zamieszkania odbywa się w okolicznościach mających znamiona szykan. Niesmak budzi ostatnia, nacechowana pogardą, wypowiedź Prezydenta RP o prokuratorach.
Dokonuje się właśnie pozbawienie realnego znaczenia konstytucyjnej instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich i użycie w tym celu obecnie funkcjonującego Trybunału Konstytucyjnego.
Sytuacja dalszego zagrożenia zasad państwa prawa skłania sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku do wyrażenia najwyższego zaniepokojenia i poinformowania o tym opinii publicznej.
Warszawa, 24 stycznia 2021
Stanisław Biernat
Teresa Dębowska-Romanowska
Kazimierz Działocha
Lech Garlicki
Mirosław Granat
Wojciech Hermeliński
Adam Jamróz
Stefan Jaworski
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska
Wojciech Łączkowski
Ewa Łętowska
Marek Mazurkiewicz
Andrzej Mączyński
Janusz Niemcewicz
Małgorzata Pyziak-Szafnicka
Stanisław Rymar
Ferdynand Rymarz
Andrzej Rzepliński
Jerzy Stępień
Piotr Tuleja
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz
Mirosław Wyrzykowski
Bohdan Zdziennicki
Andrzej Zoll
Marek Zubik
Czytaj też: Kolejna porażka PiS. Rzecznik TSUE o konkursach neo-KRS