Polityka to odpowiedzialność. Pięć drogowskazów Adama Bodnara

W stylu prowadzenia polityki widzę ogromne zagrożenie dla praw obywateli. Martwi mnie, jak daleko jest dziś cała machina zarządzania państwem od zapewnienia obywatelom prawa do bezpiecznej przyszłości – mówił RPO Adam Bodnar, zamykając III Kongres Praw Obywatelskich.

Kongres, który odbył się w ten weekend w Warszawie, jest oparty na pomyśle wielotematycznej, obywatelskiej debaty na tematy związane z prawami obywatelskimi i prawami człowieka. W otwarciowym przemówieniu Adam Bodnar mówił, że pierwszy Kongres w 2017 r. był poświęcony diagnozie sytuacji w Polsce, drugi – organizacjom pozarządowym, społeczeństwu obywatelskiemu i temu, jak mogą wpływać na rzeczywistość. Trzeci – to próba refleksji nad wyzwaniami cywilizacyjnymi w kontekście praw człowieka. Tu wymienił:

• zmiany klimatyczne
• rozwój nowych technologii
• problemy demograficzne
• edukację demokratyczną młodych
• kryzys praworządności.

Wokół tych tematów odbyło się kilkadziesiąt dyskusji panelowych.

Gośćmi Kongresu byli politycy: opozycyjni marszałkowie Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska (PO) i Włodzimierz Czarzasty (SLD), marszałek Senatu Tomasz Grodzki (PO) i wicemarszałkini Senatu Gabriela Morawska-Stanecka (Wiosna).

Nie na tym polega misja rządzenia

Do polityków adresowane było kończące Kongres wystąpienie Adama Bodnara: – Jeśli zmarnujemy najbliższe 15 lat na codzienne polityczne utarczki i rozgrywki personalne, to może już nie być odwrotu, jeśli chodzi o wzrost autorytaryzmów, siły globalnych korporacji, wykorzystywanie nowych technologii do kontrolowania naszego życia czy o zmianę klimatu. Martwi mnie to, że cały dyskurs polityczny i medialny tonie dziś w personalnych atakach, partyjnych „przekazach dnia”, aferach, wzajemnych oskarżeniach, codziennym ping-pongu między kilkoma obozami politycznymi.

– To nie o tym powinna być polityka. Nie tym jest misja rządzenia państwem – dodał RPO.

Podkreślał, że polityka to odpowiedzialność. Odpowiedzialność – to szukać odpowiedzi nie tylko na pytania o to, co tu i teraz, ale na wyzwania cywilizacyjne, które będą „tu i teraz” już bardzo niedługo. Odpowiedzialność to dziś tworzyć sztaby kryzysowe i przygotowywać strategie działania. Tymczasem dzisiejsza polityka to ochrona dobrostanu pod hasłem: „po nas choćby potop”.

W kontekście pięciu wyzwań cywilizacyjnych: zmian klimatycznych, rozwoju nowych technologii, problemów demograficznych, edukacji demokratycznej młodych i kryzysu praworządności, Adam Bodnar powiedział o pięciu „drogowskazach”.

Adam Bodnar dla „Polityki”: Mamy prawo żyć w czystym środowisku

Pięć drogowskazów Adama Bodnara

Pierwszy drogowskaz to zaufanie do kompetencji, wiedzy i nauki. Chodzi o jak najlepsze nauczanie, ale i o to, żeby politycy polegali na ekspertach i zapraszali ich do budowania strategii, do diagnozowania i rozwiązywania problemów społecznych, zdrowotnych, demograficznych i prawnych. – Nie dajmy się zwieść pseudonauce. Nie dajmy się zwieść tym, którzy lekceważą znaczenie liczby napisanych artykułów, książek i cytowań. Bez nauki nie jesteśmy w stanie podejmować racjonalnych, strategicznych i przemyślanych decyzji – mówił RPO.

Drugi drogowskaz to wspólnotowość. Ma być odpowiedzią na zmiany demograficzne. Na starzenie się społeczeństwa i konieczność zorganizowania ludziom godnej starości. A także na skutki migracji i konieczności życia we wspólnocie różnych kultur. I wreszcie na wyrównywanie szans.

Trzeci drogowskaz to integracja europejska. – Polska musi współpracować z sąsiadami, kierować się interesem europejskim oraz zasadą lojalności, a nie egoizmem narodowym – mówił Bodnar. Jak na ironię tego dnia premier Mateusz Morawiecki z dumą ogłosił, że wywalczyliśmy sobie wyłączenie Polski z unijnego programu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

Czwarty drogowskaz to służba państwu, czyli dbałość o wysoki poziom merytoryczny i moralny funkcjonariuszy publicznych wszystkich szczebli, od urzędników państwowych, przez sędziów, prokuratorów, policjantów, po nauczycieli czy lekarzy. Bodnar: – Służba państwu to także umiejętność słuchania obywateli i tworzenie nowoczesnych mechanizmów partycypacji demokratycznej.

Piąty drogowskaz to edukacja demokratyczna. Społeczeństwo świadome demokratycznie jest bardziej odporne na populizm, otwarte i obywatelskie.

Kończy się kadencja RPO

– Apeluję do polityków – nie tego czy innego rządu, co chciałbym bardzo mocno podkreślić, ale wszystkich, bo problem braku strategicznego podejścia towarzyszy Polsce od lat. Popatrzmy w przyszłość. Zobaczmy, co naprawdę jest ważne. I przygotujmy się na to. Zanim będzie za późno – zakończył Adam Bodnar trzeci, być może ostatni Kongres Praw Obywatelskich.

Być może ostatni, bo pomysłodawcą Kongresu jest właśnie Adam Bodnar, który we wrześniu przyszłego roku kończy swoją pięcioletnią kadencję. Nie wiadomo, czy jego następca będzie tę inicjatywę kontynuował. Nie wiadomo, czy w ogóle będzie następca, bo Sejm wybiera RPO za zgodą Senatu.