Grudzień ’70. Milicja i wojsko użyły broni, kto wydał rozkaz?

Rocznica tragedii grudniowej na Wybrzeżu skłania do stawiania nowych pytań badawczych, choć niemało już na ten temat wiadomo. Do kwestii dotychczas nie do końca wyjaśnionych należą okoliczności towarzyszące podjęciu decyzji o użyciu broni palnej przez wojsko i milicję.

Gromadząc materiały do monografii pt. „Grudzień 1970. Geneza – przebieg – konsekwencje” natrafiłem latem br. w Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na dokument dotyczący kluczowego dla tamtej tragedii wydarzenia, jakim było posiedzenie kierownictwa partyjno-państwowego we wtorek 15 grudnia o godzinie 9.00 w gmachu Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Na tym właśnie posiedzeniu podjęta została owa brzemienna w skutki decyzja.

Lista uczestników narady znana jest od dawna. Została bowiem opublikowana w specjalnym numerze „Nowych Dróg” z 1983 r., w którym ogłoszono „Sprawozdanie z prac Komisji KC PZPR powołanej do wyjaśnienia przyczyn i przebiegu konfliktów społecznych w dziejach Polski Ludowej”, czyli finalną wersję tzw. raportu Kubiaka. Tam także znajduje się informacja, że w trakcie tego posiedzenia I sekretarz KC Władysław Gomułka „podjął decyzję w sprawie użycia broni przez siły porządkowe i wojsko”.

Kto podjął decyzję

Jeszcze chyba bardziej szczegółowo opisano je w 1971 r. w „Sprawozdaniu Komisji powołanej przez Biuro Polityczne KC PZPR dla zbadania niektórych kwestii szczegółowych związanych z wydarzeniami grudniowymi 1970 r.”, po raz pierwszy w pełnej wersji opublikowanym w 1990 r. przez Edwarda Jana Nalepę w postaci załącznika do książki „Wojsko Polskie w Grudniu 1970”. Wcześniej w wersji niekompletnej dokument ten ogłosił drukiem Andrzej Garlicki (POLITYKA 32, 33/1990).