Kalendarium najważniejszych wydarzeń z lat 1918 - 1923.
1918
- 3 marca · Podpisanie w Brześciu Litewskim traktatu pokojowego pomiędzy państwami centralnymi a bolszewicką Rosją.
- 4 kwietnia · Rada Regencyjna powołuje drugi rząd z Janem Kantym Steczkowskim jako premierem.
- 21 maja · Ultimatum Naczelnego Dowództwa Frontu Wschodniego (Ober-Ost) i w następstwie rozbrojenie przez Niemcy Korpusów Polskich.
- 3 czerwca · Deklaracja premierów Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch, stwierdzająca m.in., iż „utworzenie Polski zjednoczonej i niepodległej, z dostępem do morza, stanowi jeden z warunków pokoju trwałego i sprawiedliwego".
- Lipiec · Utworzenie w Wielkopolsce, z inicjatywy endecji, Centralnego Komitetu Obywatelskiego (CKO) z programem pokojowego przejęcia władzy.
- 29 sierpnia · Dekret Rady Komisarzy Ludowych RSFRR o anulowaniu traktatów rozbiorowych.
- 13 września · W trakcie audiencji u prezydenta Stanów Zjednoczonych Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski przedstawiają aspekt terytorialny odbudowy niepodległego państwa polskiego.
- 28 września · Układ między rządem francuskim a KNP o uznaniu Armii Polskiej we Francji (błękitna armia) za jedyną, samodzielną, sojuszniczą i współwalczącą armię polską.
- 4 października · Gen. Józef Haller obejmuje dowództwo Armii Polskiej we Francji.
- 7 października · Manifest Rady Regencyjnej z zapowiedzią utworzenia rządu reprezentującego najszersze warstwy narodu i kierunki polityczne.
- 12 października · Organizacje polskie w Rzeszy Niemieckiej wydają wspólne oświadczenie z żądaniem odbudowy państwa polskiego, obejmującego ziemie wszystkich trzech zaborów.
- 23 października · Rada Regencyjna, bez konsultacji z władzami obu okupacji, powołuje rząd Józefa Świeżyńskiego.
- 28 października · Utworzenie w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej (PKL), z zadaniem przejęcia władzy na ziemiach okupacji austriackiej.
- 31 października · Uderzenie wojsk Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej na Lwów; początek krwawych walk polsko-ukraińskich. · Faktyczne przejęcie władzy przez PKL w Krakowie i Galicji Zachodniej.
- 3 listopada · Odezwa premiera Świeżyńskiego z zapowiedzią utworzenia rządu ogólnonarodowego.
- 5 listopada · Porozumienie między polską Radą Narodową w Cieszynie a czeskim Národnim Výborem w sprawie podziału Zaolzia.
- 7 listopada · Utworzenie w Lublinie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim jako premierem.
- 9 listopada · Abdykacja cesarza Wilhelma II.
- 10 listopada · Przybycie zwolnionego z internowania Józefa Piłsudskiego do Warszawy.
- 11 listopada · W Compiegne państwa Ententy podpisują z Niemcami układ o zawieszeniu broni.· Józef Piłsudski przejmuje z rąk Rady Regencyjnej władzę naczelną nad wojskiem (Polnische Wehrmacht).
- 12 listopada · Oświadczenie Piłsudskiego o przystąpieniu do formowania rządu na prośbę Rady Regencyjnej.
- 14 listopada · Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu i się rozwiązuje.
- 16 listopada · Józef Piłsudski jako naczelny dowódca wojsk polskich notyfikuje państwom Ententy powstanie niepodległego państwa polskiego.
- 17 listopada · Powstaje rząd Jędrzeja Moraczewskiego.
- 21 listopada · Wyparcie wojsk ukraińskich ze Lwowa.
- 22 listopada · Dekret o Najwyższej Władzy Reprezentacyjnej Republiki Polskiej; Józef Piłsudski obejmuje urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa.
- 24 listopada · Utworzenie we Lwowie Tymczasowego Komitetu Rządzącego, który podporządkowuje się bezpośrednio rządowi w Warszawie.
- 3-5 grudnia · W Poznaniu obraduje Sejm Dzielnicowy, reprezentujący ludność polską z całej Rzeszy Niemieckiej.
- 7 grudnia · Rozkaz Józefa Piłsudskiego o jednolitości sił zbrojnych.
- 27 grudnia · Wybuch powstania wielkopolskiego.
- Grudzień · Apel Józefa Piłsudskiego do KNP o porozumienie w kwestii wspólnego występowania wobec Ententy. · Sejm dzielnicowy w Poznaniu wyłania Naczelną Radę Ludową jako wspólną reprezentację Polaków zaboru pruskiego. · Na Kubaniu powstaje 4 Dywizja Strzelców pod dowództwem gen. Lucjana Żeligowskiego, formalnie wchodząca w skład Armii Polskiej we Francji.
1919
- 1 stycznia · Nieudana próba polskiego powstania w Wilnie przeciwko okupacji niemieckiej miasta.
- 4 stycznia · Zajęcie Wilna przez Armię Czerwoną i proklamowanie Litewskiej Republiki Rad.
- 4/5 stycznia · Próba zamachu stanu podjęta w Wilnie przez grupę spiskowców kierowaną przez płk. Mariana Januszajtisa; wprowadzenie stanu wyjątkowego.
- 15 stycznia · Głównodowodzącym tzw. armii wielkopolskiej, sformowanej z powstańców, zostaje gen. Józef Dowbór-Muśnicki.
- 16 stycznia · Upadek rządu premiera Moraczewskiego; nowy gabinet tworzy Ignacy Jan Paderewski.
- 18 stycznia · Początek obrad paryskiej konferencji pokojowej z udziałem delegacji polskiej.
- 23 stycznia · Oddziały czeskie, przy cichym poparciu Francji, łamiąc porozumienie z 5 listopada 1918 r., wkraczają na ziemie Śląska Cieszyńskiego i zajmują większość jego polskiej części.
- 26 stycznia · Wybory do Sejmu Ustawodawczego (na obszarze Królestwa i Galicji Zachodniej).
- Styczeń · Początek formowania na obszarach między Wołgą a Uralem i na Syberii 5 Dywizji Strzelców Polskich pod dowództwem Waleriana Czumy, formalnie wchodzącej w skład Armii Polskiej we Francji.
- 3 lutego · Zaprzestanie walk i zawieszenie broni na Śląsku Cieszyńskim.
- 5 lutego · Podpisanie w Białymstoku umowy polsko-niemieckiej dotyczącej zasad ewakuacji wojsk Ober-Ostu i przebiegu linii demarkacyjnej.
- 14 lutego · Pod Berezą Kartuską ma miejsce pierwsza potyczka oddziałów polskiej samoobrony z regularną jednostką Armii Czerwonej; początek niewypowiedzianej wojny polsko-bolszewickiej.
- 16 lutego · Pod naciskiem Francji Niemcy przyjmują warunki zawieszenia broni w Wielkopolsce; koniec akcji powstańczej.
- 20 lutego · Rezygnacja Józefa Piłsudskiego z funkcji Tymczasowego Naczelnika Państwa; Sejm Ustawodawczy powierza mu urząd Naczelnika Państwa do momentu uchwalenia konstytucji.
- Luty · Tzw. rozejm w Trewirze, w którym Niemcy zmuszone zostają do uznania sukcesu powstania wielkopolskiego; pod naciskiem Francji uzgodniona zostaje linia demarkacyjna, która stanie się podstawą rozgraniczenia polsko-niemieckiego.
- 15 kwietnia · Uchwała KNP o swej likwidacji (faktycznie Komitet istniał do 15 sierpnia 1919, tj. do chwili powołania oficjalnych przedstawicieli RP przy rządach państw Ententy).
- 16-21 kwietnia · Zwycięskie walki o Wilno.
- 22 kwietnia · Odezwa Józefa Piłsudskiego „Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego" z sugestią federacyjnego rozwiązania konfliktu polsko-litewskiego.
- 29 kwietnia · Sejm RP podejmuje uchwałę o przyłączeniu ziem północno-wschodnich wraz z Wilnem do Polski.
- Kwiecień-Czerwiec · Przewiezienie do kraju z Francji błękitnej armii.
- 25 czerwca · Rada Najwyższa Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych (RNMSiS) zatwierdza decyzję o przekazaniu pod polski zarząd ziem Galicji Wschodniej (po rzekę Zbrucz).
- 28 czerwca · Podpisanie w Wersalu traktatu pokojowego z Niemcami; obszar Gdańska z okolicą zostaje wyłączony z Prus jako Wolne Miasto Gdańsk.
- 31 lipca · Sejm Ustawodawczy RP ratyfikuje traktat pokojowy z Niemcami.
- 16 sierpnia · Na Górnym Śląsku wybucha pierwsze powstanie.
- 1 września · Podpisanie w Warszawie układu rozejmowego między rządem RP a Dyrektoriatem Ukraińskiej Republiki Ludowej, ustalającego linię rozgraniczenia na rzece Zbrucz.
- 21 listopada · RNMSiS podejmuje uchwałę o przekazaniu Polsce na 25 lat mandatu nad Galicją Wschodnią.
- 2 grudnia · Podpisanie wstępnego porozumienia między Polską a Ukraińską Republiką Ludową (Symonem Petlurą).
- 8 grudnia · RNMSiS przyznaje rządowi RP prawo do organizowania administracji na ziemiach wschodnich do rzeki Bug.
- 13 grudnia · Powołanie rządu Leopolda Skulskiego.
1920
- 10 lutego · Symboliczne zaślubiny Polski z Bałtykiem (gen. Józef Haller w Pucku).
- 21 kwietnia · Podpisanie w Warszawie polsko-ukraińskiej umowy o wzajemnym uznaniu oraz konwencji wojskowej w sprawie wspólnej ofensywy przeciwko bolszewikom (tzw. umowa Piłsudski-Petlura).
- 25 kwietnia · Tzw. zagon na Koziatyn, początek polskiej ofensywy na Ukrainie (wyprawa kijowska).
- Kwiecień · Parafowanie w Tbilisi projektu polsko-gruzińskiego sojuszu wojskowego.
- 9 maja · Wojska polskie wkraczają do Kijowa.
- 26 maja · Początek sowieckiej kontrofensywy na Ukrainie.
- 23 czerwca · Powołanie rządu Władysława Grabskiego.
- Lipiec · Ofensywa Armii Czerwonej.
- 1 lipca · Sejm RP powołuje Radę Obrony Państwa, najwyższą władzę na czas wojny.
- 10 lipca · Delegacja rządu RP podpisuje w Spa układ z państwami Ententy, zobowiązujący do zawarcia umowy rozejmowej z sowiecką Rosją i sowiecką Ukrainą.
- 11 lipca · Przegrany plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach.
- 24 lipca · Powstaje rząd Wincentego Witosa.
- 28 lipca · Konferencja Ententy w Spa uznaje zabór przez Czechosłowację polskiej części Śląska Cieszyńskiego.
- 30 lipca · Utworzenie w Białymstoku Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski z Julianem Marchlewskim na czele, tzw. rewkomu białostockiego.
- 13-16 sierpnia · Zwycięska Bitwa Warszawska; przejście wojsk polskich do kontrofensywy.
- 14 sierpnia · Początek polsko-bolszewickich rokowań rozejmowych w Mińsku.
- 19-25 sierpnia · Drugie powstanie śląskie.
- 2 września · Koniec mińskiej fazy polsko-bolszewickich rokowań rozejmowych.
- 20-28 września · Bitwa nadniemeńska, zwycięskie finalne starcie wojny polsko-bolszewickiej.
- 21 września · Początek nowej fazy rokowań pokojowych Polski z RSFRR i USRR w Rydze.
- 7 października · Podpisanie w Suwałkach polsko-litewskiego porozumienia o rozejmie.
- 9 października · Wojska gen. Lucjana Żeligowskiego zajmują Wilno (tzw. bunt Żeligowskiego).
- 12 października · Powołanie rządu tzw. Litwy Środkowej. · Podpisanie w Rydze umowy o preliminariach pokojowych.
- 18 października · Zawieszenie działań zbrojnych na froncie polsko-sowieckim.
- 29 listopada · Zawieszenie broni na froncie walk polsko-litewskich.
1921
- 19 lutego · Podpisanie w Paryżu polsko-francuskiej konwencji wojskowej (sojusz polsko-francuski).
- 3 marca · Podpisanie polsko-rumuńskiej konwencji w sprawie przymierza obronnego.
- 17 marca · Sejm RP uchwala ustawę zasadniczą, tzw. konstytucję marcową.
- 18 marca · Podpisanie w Rydze między Polską a RSFRR i USRR traktatu o pokoju definitywnym.
- 20 marca · Zmanipulowany plebiscyt na Górnym Śląsku (zwiezienie przez Niemcy 200 tys. osób niezwiązanych ze Śląskiem).
- 2 maja-5 lipca · Trzecie powstanie śląskie.
- 19 września · Powstaje rząd Antoniego Ponikowskiego.
- 12 października · Rada Ligi Narodów podejmuje decyzję o podziale Górnego Śląska (Polska otrzymuje 29 proc. obszaru plebiscytowego).
- 29 listopada · Liga Narodów określa linię rozgraniczenia między tzw. Litwą Środkową a Litwą (Kowieńską).
1922
- 8 stycznia · Wybory parlamentarne na tzw. Litwie Środkowej; wyłonienie Sejmu Wileńskiego.
- 20 lutego · Uchwała Sejmu Litwy Środkowej (Wileńskiego) o wcieleniu Wileńszczyzny do Polski.
- 10 marca · Premier Antoni Ponikowski tworzy nowy rząd.
- 6 kwietnia · Sejm Ustawodawczy RP uznaje postanowienie Sejmu Wileńskiego i uchwala objęcie władzy państwowej nad Ziemią Litewską.
- 16 kwietnia · Podpisanie w Rapallo koło Genui sowiecko-niemieckiego układu politycznego.
- 28 czerwca · Powołanie rządu Artura Śliwińskiego.
- 31 lipca · Powstaje rząd RP z Julianem Nowakiem jako premierem.
- 5 listopada · Wybory do Sejmu RP.
- 9 grudnia · Gabriel Narutowicz pierwszym prezydentem odrodzonej Polski.
- 16 grudnia · Powołanie rządu gen. Władysława Sikorskiego.
1923
- 14 marca · Decyzja Rady Ambasadorów o rozgraniczeniu tzw. pasa neutralnego między Polską a Litwą i akceptacji granic wschodnich Rzeczpospolitej zgodnie ze status quo (traktatem ryskim).
- 15 marca · Podpisanie w Paryżu przez konferencję ambasadorów Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Japonii protokołu dodatkowego do wersalskiego traktatu pokojowego, aktualizującego jego tekst o decyzję w sprawie wschodniej granicy Polski. Faktyczny koniec procesu ustalania granic państwa (pozostałe pomniejsze postulaty dotyczące rozgraniczenia z Czechosłowacją utknęły w Lidze Narodów).