Vidkun Quisling chciał ocalić Norwegię, stał się symbolem zdrady

Od 80 lat jego nazwisko jest symbolem niewybaczalnej zdrady. Vidkun Quisling zdradził Norwegię, choć sam twierdził, że ją ratuje.

Nasi sensaci dziejów XX w. twierdzą, że w 1939 r. Polska powinna była pójść z Hitlerem. Nie byłoby paktu Ribbentrop-Mołotow ani anglosaskiej zdrady. A gdyby Hitler ruszył na ZSRR i zaczął przegrywać, to wystarczyłoby zmienić front jak Włochy w 1943 r. Była nawet na rynku taka polityczna fantazja, w której polscy lotnicy najpierw bombardowali Londyn i Moskwę, a potem wraz ze spiskowcami z Luftwaffe niemiecką bombą atomową sprzątnęli Hitlera i kolaboranckie rządy.

Takie bajki to dość lichy plaster na wojenną traumę. Polska w 1939 r. była krajem biednym, z technicznie słabą armią i zbrojeniówką zależną od zagranicznych dostaw. Podobnie jak Węgry, Rumunia, a także Włochy byłaby jedynie klientem Rzeszy. A upokorzony ustępstwami w gdańskim korytarzu rząd polskich Quislingów znalazłby się pod naporem prawicy dążącej do narodowej rewolucji na wzór rumuńskiej Żelaznej Gwardii czy węgierskich Strzałokrzyżowców. Właśnie norweski przykład pokazuje, jak słaba w kraju i za granicą była pozycja kolaborantów udających wodzów narodu.

Vidkun Quisling był ideowym wagabundą. Ten syn prowincjonalnego pastora miał 18 lat, gdy Norwegia w 1905 r. stała się niezależnym królestwem. Wahał się między teologią i medycyną, ale na fali patriotycznego uniesienia wybrał szkołę wojskową. Wśród miastowych uchodził za ponuraka, a jego wiejski akcent budził wzgardę. W wieku 30 lat był kapitanem sztabu generalnego. Potem radcą ambasady w Helsinkach i współpracownikiem słynnego polarnika Fridtjofa Nansena w jego programie pomocy Ligi Narodów dla bolszewickiej Rosji. W Moskwie sympatyzował z bolszewickim eksperymentem. Ożenił się z Rosjanką i obłowił, skupując obrazy i antyki po wywłaszczonej rosyjskiej szlachcie.

Po powrocie do Norwegii radykalnie zmienił poglądy. Jego artykuły „Rosja a my” stały się wydarzeniem.