Historia

Cywilizowanie rzezi

Cywilizowanie rzezi: czy wojna może być humanitarna

Brytyjski król Jerzy II w bitwie pod Dettingen, obraz Roberta Hillingforda, XIX w. Brytyjski król Jerzy II w bitwie pod Dettingen, obraz Roberta Hillingforda, XIX w. AGE / East News
Mordować rannych nie przystoi, czyli o narodzinach wojny humanitarnej.
Szwajcarski kupiec Henry Dunant, jeden z założycieli Czerwonego Krzyża.Wikipedia Szwajcarski kupiec Henry Dunant, jeden z założycieli Czerwonego Krzyża.

„Dobra wojna” brzmi jak oksymoron, ale idea humanitarnego prowadzenia konfliktów zbrojnych towarzyszyła wielu oświeceniowym dowódcom. Jak wyjaśniał słownik Akademii Francuskiej z 1694 r., chodziło o to, żeby walczyć, okazując „człowieczeństwo” i „uczciwość”.

„Dotąd było zwyczajem, że dla ochrony pacjentów (kiedy wróg był blisko) wyprowadzano ich jak najdalej od obozu, przez co wielu umierało, zanim trafili pod opiekę lekarzy” – stwierdził brytyjski lekarz generalny sir John Pringle, opisując genezę niezwykłego wydarzenia, w którym wziął udział. 10 czerwca 1743 r. do obozu brytyjskiego, leżącego pod Aschaffenburgiem, na zaproszenie angielskiego wodza Johna Dalrymple’a przybyło francuskie poselstwo z marszałkiem Adrienem de Noailles. Za kilkanaście dni pod leżącym w Niemczech Dettingen mieli rozegrać kolejną bitwę w wojnie o austriacką sukcesję. Spór o dziedzictwo po zmarłym cesarzu Karolu VI trwał już kilka lat. Brytyjczycy w tym konflikcie stanęli po stronie Marii Teresy broniącej swych praw do tronu cesarskiego. Francuzi popierali elektora bawarskiego. Starcie mogło przynieść przełom w wojnie, zwłaszcza że Noailles widział szansę na wciągnięcie przeciwników w pułapkę.

Gwarancje przed bitwą

Zanim jednak doszło do bitwy, Brytyjczycy i Francuzi zdecydowali się na podpisanie traktatu określającego reguły zbliżającego się starcia, do czego namawiał swego dowódcę także wspomniany lekarz Pringle. Podpisano wówczas „ustalenia wstępne podstaw traktatu o wymianie i podjęciu decyzji w sprawie propozycji pozostawienia chorych z obu armii w szpitalach”. Pierwszy punkt dotyczył nietykalności szpitali polowych. Osoby w nich przebywające miały być pozostawione w spokoju, obiecano nie brać ich do niewoli.

Polityka 14.2023 (3408) z dnia 28.03.2023; Historia; s. 78
Oryginalny tytuł tekstu: "Cywilizowanie rzezi"
Reklama