Zapomniane feministki
Architektki PRL-u. Komunistki, literatura i emancypacja kobiet w powojennej Polsce, Agnieszka Mrozik, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2022, s. 532
To fascynująca książka. Pokazuje, jak jej bohaterki współtworzyły po 1945 r. „programy socjalistycznej modernizacji, demokratyzacji i emancypacji, działając na przecięciu kilku obszarów: polityki, kultury i oświaty oraz praw kobiet”. Nie tylko chodziło o projekcje i plany, także o działania praktyczne i konkretne. Działaczki, aktywistki partyjne, komunistki (ich listę otwiera Wanda Wasilewska, a potem inne, dzisiaj zapomniane), które wpisywały się w historię polskiego, i nie tylko, feminizmu.
Agnieszka Mrozik podkreśla, że w swoim badaniu i myśleniu o PRL próbuje nie zamykać się w dominującym wzorze totalitarnym. Chce spojrzeć na dzieje powojenne nie tylko jak na historię terroru i opresji, a też jak na projekt modernizacyjny, „jedną z wielu możliwych realizacji procesu nowoczesności”. To nie jest dzisiaj modne, zatem na pewno odważne, i jak pokazuje ta książka – bardzo twórcze. Książka jest oparta na olbrzymiej, bogatej bazie źródłowej. To nie powinno zniechęcać czytelnika, a wręcz odwrotnie – daje szansę, by docenić, uszanować włożoną pracę i jej nadzwyczajne efekty.
WIESŁAW WŁADYKA
***
Piramidologia
Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności, Szymon Zdziebłowski, Wydawnictwo Poznańskie, 2023, s. 288
Szymon Zdziebłowski po raz kolejny tłumaczy, że piramidę Cheopsa wybudowano 4500, a nie 10 tys. lat temu; że jest to grób, a nie lodówka; że wznieśli ją egipscy robotnicy, a nie kosmici; no i że wykorzystali techniki znane w starożytności. Zaletą książki są przejrzysty układ i dobre proporcje między informacją naukową a gawędą.