Historia

Haki na opozycję

II RP: sanacyjne kwity na opozycję

Wyborczy plakat propagandowy BBWR z 1928 r. Wyborczy plakat propagandowy BBWR z 1928 r. East News
Charakterystyki parlamentarzystów wybranych w marcu 1928 r. w pierwszych wyborach po zamachu majowym mówią o ich stosunku do marszałka Piłsudskiego, rodzinach, wyznaniu, majątku, konfliktach z prawem, długach, nałogach, kochankach.
Andrzej Czapski (PSL-Piast), opisany jako lichwiarz.Narodowe Archiwum Cyfrowe Andrzej Czapski (PSL-Piast), opisany jako lichwiarz.

Charakterystyki 524 posłów i senatorów zebrane w dwóch księgach (dostępne w Archiwum Akt Nowych) nie mają dat ani podpisów, ale z ich lektury wynika, że autorami byli odpowiedzialni za bezpieczeństwo wewnętrzne wojewódzcy urzędnicy i starostowie. Większość sporządzono jesienią 1928 r. Zwierzchnikiem wojewodów, starostów i policji był wówczas minister gen. Felicjan Sławoj Składkowski. Do 27 czerwca 1928 r. rządem kierował Józef Piłsudski, a po nim prof. Kazimierz Bartel. W rządzie Bartla zasiadł m.in. mjr Kazimierz Świtalski, który wcześniej, kierując Departamentem Politycznym MSW wraz z ppłk. Walerym Sławkiem, budował prorządowy BBWR i organizował marcowe wybory. Zapewne w kręgu tych osób należy szukać zleceniodawcy/ów akcji sporządzania charakterystyk.

Przemawia za tym i to, że spośród 31 pominiętych parlamentarzystów aż 18 było z klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (na listę BBWR oddano w 1928 r. najwięcej głosów, ale w Sejmie BBWR z sojusznikami zdobył ledwie co trzeci mandat). Nie ma m.in. charakterystyk prezesa BBWR Walerego Sławka, premiera Bartla i jego ministrów: Gabriela Czechowicza, Bogusława Miedzińskiego, Augusta Zaleskiego, Eugeniusza Kwiatkowskiego i Karola Niezabytowskiego, wiceministra Maurycego Jaroszyńskiego, a także: Bolesława Pierackiego, Adama Koca i Antoniego Anusza.

Charakterystyki pisali urzędnicy zawdzięczający stanowiska pomajowej władzy. Korzystali z informacji od konfidentów, z akt sądów i wydziałów bezpieczeństwa publicznego oraz z kartotek policji politycznej. Poza zwalczaniem antypaństwowej działalności komunistów i niektórych organizacji mniejszości narodowych z czasem jednym z tajnych zadań tzw. defensywy stało się rozpracowywanie legalnej opozycji. Jak zatem organa bezpieczeństwa II RP postrzegały wybrany w 1928 r.

Polityka 39.2020 (3280) z dnia 22.09.2020; Historia; s. 60
Oryginalny tytuł tekstu: "Haki na opozycję"
Reklama