Historia

Węgierska rana

Traktat w Trianon: węgierska rana

Przed salą konferencyjną w pałacu Trianon, 7 maja 1919 r. Przed salą konferencyjną w pałacu Trianon, 7 maja 1919 r. Getty Images
Sto lat po podpisaniu 4 czerwca 1920 r. traktatu w Trianon Węgrzy nadal uważają, że „rozsiekano” ich państwo na kawałki.
Fragment plakatu z epoki „Sprawiedliwość dla Węgier” przedstawia mapę z 1914 r. rozpiętą na krzyżu, z zaznaczonymi na niej terytoriami odebranymi w wyniku traktatu w Trianon na rzecz Austrii, Czechosłowacji, Rumunii oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (późniejsza Jugosławia), z wyliczeniem utraconej powierzchni i ludności.Alamy/BEW Fragment plakatu z epoki „Sprawiedliwość dla Węgier” przedstawia mapę z 1914 r. rozpiętą na krzyżu, z zaznaczonymi na niej terytoriami odebranymi w wyniku traktatu w Trianon na rzecz Austrii, Czechosłowacji, Rumunii oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (późniejsza Jugosławia), z wyliczeniem utraconej powierzchni i ludności.

Zwycięska Ententa, budując nową Europę po pierwszej wojnie światowej, rozdzieliła pokonane Austro-Węgry na część austriacką i część węgierską, i każdą z nich potraktowała osobno. Oznaczało to ostateczne uznanie zaniku Austro-Węgier, ale i rozpadu historycznych Węgier. Królestwo Węgierskie przez wieki ukształtowało się jako państwo, w którym węgierski naród stanowił zaledwie około połowy ludności. Na początku XVI w. po bitwie pod Mohaczem w 1526 r. państwo węgierskie niemalże przestało istnieć, a tron przeszedł w ręce austriackich Habsburgów. Ci zaś wobec klęsk i widocznej słabości swego państwa zdecydowali się w 1867 r. na oddanie Węgrom władzy w części państwa historycznie związanej z Węgrami i utworzyli dualistyczne państwo Austro-Węgry (przy okazji włączając do Węgier osobny do tej pory Siedmiogród).

Struktura ówczesnych Węgier była trudna do utrzymania wobec wyzwań nadchodzącej modernizacji – zacofane społeczeństwo, anachroniczna szlachta i uciskani, utrzymywani na niskim poziomie cywilizacyjnym chłopi; nieco ponad połowa ludności to Rumuni, Słowacy, Chorwaci i Serbowie, których świadomość narodowa narastała z każdą nową generacją. Handel i rzemiosło pozostawały w rękach żydowskich i niemieckich. Konserwatywna szlachta w trosce o swoje dochody starała się utrzymać kontrolę nad wsią, by zarówno uniemożliwić rozwój narodowy podległej sobie ludności, jak i nie dopuścić do przemian cywilizacyjnych wśród chłopstwa. Oddanie władzy w części cesarstwa w ręce Węgrów zaowocowało wybuchem węgierskiego nacjonalizmu i twardym kursem na madziaryzację innych narodów.

Po zakończeniu działań wojennych, w styczniu 1919 r. rozpoczęła się w Paryżu konferencja pokojowa. Miała wypracować nową polityczną organizację Europy, która ustaliłaby sprawiedliwe granice, a narodom, które nie miały dotąd własnych państw – nadać niepodległość.

Polityka 23.2020 (3264) z dnia 02.06.2020; Historia; s. 58
Oryginalny tytuł tekstu: "Węgierska rana"
Reklama