Nagrody Historyczne – 60 lat
Laureaci Nagród Historycznych POLITYKI 2019 i sprzed 60 lat
Chyba nie nadużywam patosu, gdy powiem, że nagrody historyczne POLITYKI zrodziły się z polskiego Października. W końcówce 1957 r. wraz z likwidacją „Po prostu” Gomułka pokazał, gdzie są granice demokracji politycznej, ale w dziedzinie kultury i nauki duch swobody sprzyjał poszukiwaniom i badaniom.
Ustanowienie nowej nagrody historycznej zapowiedzieliśmy już w 1958 r., krótko po objęciu kierownictwa redakcji przez Mieczysława F. Rakowskiego. Była to część składowa strategii POLITYKI, która chciała zapełnić (częściowo przynajmniej i nie ulega wątpliwości, że z powodzeniem) vacuum powstałe po likwidacji „Po prostu”.
Formuła była następująca: ma to być nagroda z dziedziny najnowszej historii Polski. Zaakcentowaliśmy przymiotnik: najnowsza, ponieważ historycy – z całkiem uzasadnionych powodów, choćby takich jak utrudniony, często wręcz niemożliwy, dostęp do źródeł archiwalnych, jak ingerencje cenzury – unikali tematyki najnowszych dziejów. Nową nagrodą pragnęliśmy stymulować takie badania. I zdawaliśmy sobie doskonale sprawę, że o tym, czy ta nagroda zyska wysoką rangę, zadecyduje wartość nagrodzonych pozycji.
Tu winien jestem pewne objaśnienie, osobliwe dla czytelników młodego i średniego pokolenia. Dziś POLITYKA jest całkowicie niezależna. Wtedy jednak była częścią molocha, tzw. RSW Prasa, którego właścicielem była rządząca partia. Nie tu miejsce na rozwinięcie tematu, jak POLITYKA próbowała, i z jakim skutkiem, wybijać się na niezależność. Musiała zdobyć sobie zaufanie dużej liczby czytelników, by „właściciele” pisma godzili się na kompromisy. Ale też – nie ma co ukrywać – również POLITYKA musiała akceptować kompromisy z właścicielami. I taką również praktykę stosowaliśmy, przyznając nagrody historyczne.