Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Każdy pocisk – jeden Niemiec?

Każdy pocisk – jeden Niemiec? Prawdziwy bilans ofiar

Na barykadzie. Aby zabić jednego przeciwnika, powstańcy musieli stracić dwóch - trzech swoich kolegów. Na barykadzie. Aby zabić jednego przeciwnika, powstańcy musieli stracić dwóch - trzech swoich kolegów. PAP
Na marginesie obchodów kolejnej rocznicy Powstania Warszawskiego można zadać pytanie, skąd się biorą rozbieżności co do liczby ofiar – po obu stronach barykady – tej wielkiej, trwającej dwa miesiące bitwy miejskiej?
Ruiny Warszawy po powstaniu - widok na plac Napoleona (obecnie pl. Powstańców Warszawy) z wieżowcem Prudentialu i ulicą ŚwiętokrzyskąKarol Szczeciński/EAST NEWS Ruiny Warszawy po powstaniu - widok na plac Napoleona (obecnie pl. Powstańców Warszawy) z wieżowcem Prudentialu i ulicą Świętokrzyską

Opinia o stratach wojsk hitlerowskich w Powstaniu Warszawskim jest jak papierek lakmusowy – zwolennicy insurekcji powiedzą, że Niemców zginęło 17 tys., przeciwnicy, że 1,5 tys. Przy czym żadna z tych liczb nie jest prawdziwa, ale obie pokazują, jak dramatycznie trudno dojść do prawdy, gdy na temat powstania nie prowadzi się prawie żadnych rzetelnych badań naukowych.

Podobnie jest z ofiarami po stronie powstańców i mieszkańców miasta; ich liczba gra we współczesnej narracji rolę bardzo istotną, zwłaszcza dla przeciwników zrywu, stając się koronnym argumentem ukazującym jego bezsens. Śmierć setek tysięcy cywilów – raz mówi się o 150 tys., innym razem o 200 tys., niegdyś i o 250 tys., działać musi przecież i na wyobraźnię, i na wrażliwość. To, że wszystkie te liczby są jedynie teoretyczną kalkulacją, bardziej tezą niż faktem, raczej w powszechnym obiegu nie funkcjonuje. Nigdy bowiem nie przeprowadzono rzetelnych badań strat ludności Warszawy, choć – jak wskazują najbardziej wartościowe dane szczątkowe – liczba cywilnych ofiar raczej nie przekroczyła 100 tys. i ku takiemu rzędowi wielkości skłaniają się dziś naukowcy (ich głos pozostaje jednak niesłyszalny, w obiegu codziennym raczej umacniają się poglądy stereotypowe, służące eskalacji emocji). Na tyle straty ludności określali nawet Niemcy, a przynajmniej SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski w swym popowstańczym sprawozdaniu (o którym dalej). Oczywiście, nadal są to straty olbrzymie i niepowetowane.

Z punktu widzenia współczesnej narracji należy zwrócić uwagę jednakże i na coś jeszcze, a mianowicie jakie jest źródło owych rozbieżności co do strat – nie tylko zresztą własnych, ale też przeciwnika.

Polityka 42.2014 (2980) z dnia 14.10.2014; Historia; s. 54
Oryginalny tytuł tekstu: "Każdy pocisk – jeden Niemiec?"
Reklama